باغ ايراني از زمان‌هاي قديم بخش اساسي از زندگي و معماري آن بوده و در موجوديت آتشکده‌هاي بزرگ و تقويت نمادين آنها، سهم داشته است.
باغ ايراني آنگونه که از ايده و تعريف آن بر مي‌آيد، گذشته از فضايي عملکردي که مردمان در آن دمي بياسايند و تفرج کنند، خود مفهومي نقش بسته بر سرزمين و برآمده از فرهنگ و شکل گرفته در آداب و رسوم مردمان است.
اگر معماري ايران عصاره و تبلور انديشه ايراني در مواجه با فضاي زيست انساني است و اگر شهرهاي تاريخي ماهواره رنگ خاک و طعم آب جاري در سرزمينمان را با خود دارند، دور از ذهن نيست که تصور کنيم باغ‌هاي ايراني گذشته از انديشه‌هاي شکل‌گيريشان، دورنمايي از آرمان‌هاي انسان ايراني‌اند؛ چه آنگاه که با حفظ تقديس، آب را چنان در باغ مي‌گرداندند تا باغشان نيز نماد فکر و انديشه و عناصر هستي بخششان شود و چه به زماني که بيش از هميشه باغ را تمثيلي از بهشت برين مي‌دانستند و تمناي جاودانگي را در باغ تجربه مي‌کردند.
\"الهام کمانکش\"، مسئول شناسايي و بررسي باغ‌هاي تاريخي ايراني در اين خصوص مي‌گويد: قديمي‌ترين آثار به دست آمده از الگويي که امروز به نام باغ ايراني، از الگوهاي شناخته شده باغ‌سازي در جهان به‌شمار مي‌رود، آثار باقيمانده از باغ شاهي پاسارگاد است.
وي مي‌افزايد: معماري اين باغ که تا چندين نسل پس از کوروش کبير محافظت مي‌شد، اثرات ماندگاري بر شيوه باغ‌سازي در ايران باقي گذاشت.
مسئول شناسايي و بررسي باغ‌هاي تاريخي ايراني مهمترين الگوهاي باقيمانده از اين شيوه را تقسيمات چهارگانه در فضاي باغ، هدايت و نمايش آب در آب راهه‌ها و حوض‌هايي که هماهنگ با اين تقسيمات طراحي شده بودند، ساختن کوشک‌هايي در امتداد محورهاي باغ به‌خصوص محور طولي که راستاي اصلي باغ ايراني محسوب مي‌شود نمايش منظري طولاني از ايوان‌هاي وسيع کوشک‌ها در راستاي اين محور مي‌داند و اظهار مي‌دارد: اين الگوها در قرن‌هاي بعد با هماهنگي با معماري زمان خود، راهنماي خلق آثار بديعي در اين شيوه شدند.
کمانکش خاطرنشان مي‌کند: از ساير عواملي که بر ظرافت طراحي و زيبايي منظر در باغ ايراني مي‌افزود؛ مي‌توان به دقت در انتخاب انواع گونه هاي گياهي شامل درختار سايه‌افکن، درختان ميوه، گل‌ها و بوته‌هاي مختلفي که متناسب با هر اقليم کاشت مي‌شدند و نيز هوشمندي معماران در طرح‌اندازي و نحوه نمايش آب به شکل‌هاي گوناگون در حوض‌ها، استخرها، فواره‌ها، آبشارها و بر سنگ‌هاي بينه‌کبکي، هماهنگ با شيب زمين و وسعت و اهميت باغ اشاره کرد.
وي از باغ فين کاشان به‌عنوان کامل‌ترين نمونه‌اي که امروز از باغ‌هاي ايراني باقيمانده است ياد مي‌کند و مي‌گويد: درحال‌حاضر حدود 150 اثر باعنوان باغ در فهرست آثار ملي ثبت شده‌اند و با وجود اينکه اکثر آنها الگوي کاملي از باغ ايراني مانند آنچه در باغ فين وجود دارد در اين باغ‌ها ديده نمي‌شود؛ در هر کدام مي‌توان آثاري از اين شيوه را در بخش‌هاي مختلف مشاهده و در نهايت پايه اصلي طراحي آنها را منطبق بر هويت يک باغ ايراني دانست.
براساس اين گزارش، از نمونه‌هاي جالب چهارباغ‌سازي، چهارباغ اصفهان در زمان شاه‌عباس اول، باغ دلگشاي شيراز، باغ ارم، باغ نظر، باغ فين کاشان، باغ چهل‌ستون، باغ عباس‌آباد بهشهر، باغ شازده ماهان و باغ دولت‌آبادي ازجمله مهمترين باغ‌هاي ايران محسوب مي‌شوند.
116/
انتهای پیام/
