چنين به نظر مي رسد که از اواخر هزاره چهارم تا هزاره سوم ق. م، آسياي ميانه شاهد روند سريع پيچيدگي اجتماعي-سياسي بود، نظير آنچه در غرب و جنوب آسيا در جريان بود، اما در مسيري متفاوت و با ساختاري ديگر. اکنون مشخص شده که طي عصر مفرغ قديم و ميانه (حدود 3200 تا 1800 ق م)، منطقه اي را از استپهاي آسياي مرکزي در شمال تا شرق شبه جزيره عربستان در جنوب و از کوهپايه هاي شرقي زاگرس در غرب تا کوهپايه هاي هندوکش در شرق مجموعه باستان شناختي نسبتاً يکدستي فراگرفته بود. اين منطقۀ وسيع – که در گردهم آيي دوم در راوناي ايتاليا در سال 2007 «محدودۀ برهم کنش آسياي ميانه» (Middle Asian Intercultural Space [MAIS]) نامگذاري شد – شامل حوزه هاي زيست محيطي متنوعي است که هريک ساختار فرهنگي-اجتماعي و سازمان اقتصادي-سياسي خاص خود را داشتند. با اين حال، چنين به نظر مي رسد که جوامع عصر مفرغ اين منطقه در فرهنگ نسبتاً يکدستي سهيم بودند که خود را در طيف وسيعي از يافته هاي باستان شناختي به نمايش مي گذارد، از مواد مصرفي مانند سفال گرفته تا ادوات اداري چون مهرهاي مسطح، و مجموعه تصويري جالب توجهي که به چشمگيرترين وجه خود را بر روي اشياي سنگي به نمايش مي گذارد.
بدين ترتيب و از رهگذر کشفيات اخير، آسياي ميانه رفته رفته به کانوني مهم براي پژوهشهاي باستان شناختي تبديل شده است. هدف ما گسترش، پيشبرد، و هماهنگ کردن پژوهش در آسياي ميانه به طرق زير است:
1.تشکيل هيئتي راهبردي با اعضايي از کشورهاي آسياي ميانه (ايران، افغانستان، پاکستان، عمان، امارت متحدۀ عربي، ترکمنستان، اُزبکستان، و تاجيکستان) و همچنين نمايندگاني از کشورهايي که هيئتهاي باستان شناختي آنها در آسياي ميانه مشغول به فعاليت است (که در حال حاضر شامل روسيه، فرانسه، آلمان، ايتاليا، ژاپن، انگلستان، و آمريکا مي شود) به منظور هماهنگي و نظارت بر فعاليتهاي باستان شناختي در حال اجرا در آسياي ميانه. وظيفه اصلي هيئت راهبردي هماهنگي، تسهيل، و پشتيباني اداري و اجرايي برنامه هاي باستان شناختي در آسياي ميانه است؛ اما هيئت راهبردي، در مقام ناظر علمي مسئوليت دارد بر فعاليتهاي ميداني در آسياي ميانه نظارت کند تا از کارهاي تکراري اجتناب شود و پرسشهاي پژوهشي احتمالي را که چه بسا باستان شناسان از آنها غافل مانده اند شناسايي و براي پژوهش دربارۀ آنها برنامه ريزي کند.
2.يکي از اهداف اصلي هيئت راهبردي توسعه و پيشبرد فعاليتهاي باستان شناختي در آسياي ميانه است. در اين زمينه هيئت راهبردي بايد زيرساخت اداري-اجرايي لازم جهت انجام فعاليتهاي ميداني را در منطقه فراهم آورد تا هيئتهاي باستان شناختي با آسايش بيشتري به فعاليتهاي خود بپردازند. اما هيئت راهبردي همچنين وظيفه دارد با تأمين بستر مناسب، زمينۀ جذب هيئتهاي بيشتري را براي فعاليتهاي ميداني در منطقه فراهم آورد. کشورهاي منطقه بويژه در اين زمينه نقشي مهم دارند و لازم است علاوه بر جذب هيئتهاي خارجي، با تبادل اطلاعات، تجربيات، مهارت‌ها، و متخصصان زمينه را براي فعاليتهاي مشترک و همکاري در زمينۀ فعاليتهاي ميداني و مطالعاتي فراهم آورند.
3.تأسيس شبکه اي ارتباطي بين پژوهشگران مشغول به کار در آسياي ميانه از طريق تشکيل يک گروه و فهرست اي- ميل در تارنمايي قابل دسترسي. سپس زمينه بايد هموار شود تا نشريه اي بين المللي در زمينۀ پژوهشهاي در حال اجرا و آينده تأسيس شود تا نتايج پژوهشهاي ميداني در آسياي ميانه را در اختيار جامعۀ جهاني باستان شناسي قرار دهد.
4.هيئت راهبردي امکان بازنگري، ويراست، و تجديد چاپ آثار ماندگار و مهم را در زمينۀ باستان شناسي آسياي ميانه فراهم خواهد آورد. در اين زمينه مجموعه چند جلدي تاريخ آسياي مرکزي يونسکو است که در دهه 1980 ميلادي منتشر شده و جلد اول آن به دوران پيش از تاريخ، از جمله عصر مفرغ، مربوط مي شود، اما در پرتو پژوهش هاي انجام شده در دهه هاي اخير نياز به بازنگري و روزآمدشدن دارد. افزون بر اين، هيئت راهبردي تلاش خواهد کرد نتايج پژوهشهاي ميداني، اعم از بررسي و کاوش، را در اسرع وقت در اختيار متخصصان قرار دهد. هيئت راهبردي همچنين تلاش خواهد کرد تا با انتشار کتاب‌ها و جزوات عمومي‌تر زمينه را براي آشنايي افراد علاقه مند به باستان شناسي و تاريخ باستان آسياي ميانه، زمينه را براي آشنايي اين گروه با فرهنگ غني آسياي ميانه در عصر مفرغ فراهم آورد.
5.به منظور آغاز فعاليت‌ها، هيئت راهبردي در اسرع وقت زمينه را فراهم خواهد ساخت تا باستان شناسان ارشد شاغل در محوطه هاي باستاني کليدي آسياي ميانه در کارگاهي گردهم آيند تا دوره بنديهاي منطقه اي را در هم ادغام و جدول دوره بندي جامعي براي آسياي ميانه تدوين نمايند تا بدين ترتيب نقطۀ آغازي براي پژوهشهاي مقايسه‌اي و فعاليتهاي آتي باشد.
از آنجا که در نظر داريم مجموعه مقالات اين گردهم آيي را تا گردهمايي آتي در سال 1389 (که محل و تاريخ دقيق آن بعداً اعلام خواهد شد)، ما از شرکت کنندگان در اين گردهمآيي خواهشمنديم حداکثر تا پايان ماه اوت 2009 مقالات خود را جهت انتشار به پژوهشکده باستان شناسي ارسال کنند. اين مجموعه مقالات نخستين انتشارات گروه باستان شناسي آسياي ميانه خواهد بود و بي ترديد نقش مهمي در تثبيت اين حوزه در عرصۀ باستان شناسي خواهد داشت. پژوهشکده باستان شناسي همچنين آمادگي خود را براي ميزباني گردهم آيي پنجم در سال 1390 اعلام مي دارد.
اين بيانيه بزودي در تارنماي پژوهشکده باستان شناسي منتشر و به سخنراناني که موفق به شرکت در گردهم آيي نشدند ارسال خواهد شد. ما از نظرات و پيشنهادهاي عموم علاقه مندان در مورد مفاد اين بيانيه استقبال مي کنيم./117
انتهای پیام/
