به گزارش دفتر امور فرهنگی و ارتباطات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری:

نوروز باستان، یادگار ایرانیان کهن، آداب و رسومی سنتی بین مردم چهارمحال و بختیاری داشته است

برگ برگ صفحات تاریخ ایران گواهی می دهد که نوروز باستان، همواره کهن ترین سنت و عزیزترین روز سال نزد ایرانیان بوده است.

آنگاه که فرشته فروهر از عرش به فرش می آید و نوید حلول سالی نو را می دهد، در گردونه سالانه تکرار، نوروز یک انبساط روانی بوده که قوم ایرانی دوام خویش را در فراز و نشیب تاریخ، مدیون این سنت دیرینه و خردمندانه می داند.

تمامی اقوام ایرانی این پدیده طبیعی را جشن می گیرند که در چهارمحال و بختیاری نیز با آداب، رسوم، سنت ها و مراسم خاصی همراه است.

مردم چهارمحال و بختیاری دو هفته قبل از نوروز، با خانه تکانی، به استقبال سال نو می روند، فرش های آویخته از در و دیوار، بیش از هر چیز دیگر به انسان یادآوری می کند که نوروز نزدیک است.

آب ریختن دانه هایی مانند گندم،  عدس و  ماش برای تهیه سبزه سفره هفت سین نیز حدود 10 روز قبل از نوروز آغاز می شود.

مردم چهارمحال و بختیاری به خاطر موقعیت طبیعی و اقلیم کشاورزی، به سبزه عید اهمیت زیادی می دهند، چرا که سبزه، نشانه آغاز سالی سبز و پربرکت، به خصوص در زمینه کشاورزی است.

البته در برخی نقاط چهارمحال و بختیاری، اعتقادی به زوج بودن سبزه ها وجود نداشته و به طور معمول، سبزه را در ضریب فرد آماده می کنند.

در گذشته های دور، سبزه را از صحرا می چیدند، آن را در بشقابی می گذاشتند، پای آن خاک می ریختند و به برای سبز ماندن، به آن آب می دادند.

چهارشنبه سوری، از دیگر آئین های نوروزی در چهارمحال و بختیاری بوده که از تاریخ و قدمت بسیار بالایی برخوردار است و در مناطق بختیاری نشین استان، به آن \"چهارشنبه سیری\" یا \"تش پرک\" نیز می گویند.

این آئین در شب آخرین چهارشنبه سال برگزار می شود و در آن، مردم با روشن کردن آتش و سه بار پریدن از روی آن، سلامتی، افزایش رزق و روزی و پایان غم را طلب دارند و در هر بار پریدن شعرهایی را نیز زمزمه می کنند.

تعداد آتش های افروخته شده، مانند سبزه ها فرد است و مردم چهارمحال و بختیاری معتقدند کسی که از روی آتش زوج بپرد، سال آینده چهارشنبه سوری نخواهد داشت.

مردم چهارمحال و بختیاری پس از پریدن از روی آتش، مقداری اسپند را روی آن ریخته تا علاوه بر استشمام بوی خوش آن، از چشم زخم در امان باشند.

 

 

تهیه گندم برشته یا گندم بوداده، از دیگر رسم های مرسوم در چهارمحال و بختیاری است که البته آن را با شاهدانه مخلوط کرده و در نوروز، به عنوان عیدی می دهند.

برای تهیه گندم برشته، گندم را پس از شستشو، در شیر می جوشانند و آنگاه روی ساج یا تاوه نسبت به برشته کردن ان اقدام می کنند.

یکی دیگر از سنت های مرسوم در بین مردم چهارمحال و بختیاری، برگزاری عید رفتگان است.

این عید، یک روز پیش از نوروز برگزار می شود که به آن عید علفه، عید عرفا یا عید کوچک نیز گفته می شود.

در این روز، مردم به زیارت اهل قبور می روند و روی مزار آن ها سبزه می گذارند، البته برخی هم حلوا، ترحلوا، چرب و شیرین و یا خیراتی پخته و بین مردم تقسیم می کنند تا ثواب آن به روح مردگان برسد.

مردم چهارمحال و بختیاری، در این شب به طور معمول نسبت به پخت شیربرنج و قورمه سبزی و همچنین توزیع آن بین دیگران اقدام می کنند و معتقدند ثواب آن به روح مردگان می رسد.

البته در این شب، مردم چهارمحال و بختیاری براساس سک سنت دیرینه، خوراکی بنام کوفته یا گوفته گوشتی تهیه می کنند و در گذشته نیز سکه ای را بین یکی از کوفته ها می گذاشتند و هرکس سکه را می یافت، عیدی قابل توجهی دریافت می کرد.

سمنوپزان، از دیگر رسم های رایج بین مردم چهارمحال و بختیاری است که در این استان به آن اهمیت زیادی می دهند و پس از پخت، سمنو را به عنوان نذری در بین دیگران تقسیم می کنند.

مردم چهارمحال و بختیاری قبل از تحویل سال نو، سفره هفت سین را پهن می کنند و علاوه بر چیدن تمامی اقلام هفت سین، قرآن، گلاب، آئینه، تخم مرغ رنگی، انواع آجیل و میوه در سفره گذاشته می شود.

مردم چهارمحال و بختیاری و به ویژه مردم شهرکرد، آخرین شب سال و در واقع شب قبل از نوروز، در آئینی بنام چراغ بران، به امامزاده می روند و در آن جا چراغی را به دست سادات روشن می کنند و به خانه می اورند و معتقدند که با این کار، روشنی را به خانه خود می برند.

البته در برخی نقاط چهارمحال و بختیاری، پس از تحویل سال نو، مردم به زیارت امامزادگان، شهدا و اهل قبور می روند.

عشایر بختیاری هم پس از تحویل سا نو، به مکان سبزتری رفته و سیاه چادر خود را در آنجا برپا  می کنند.

در چهارمحال و بختیاری، هنگام تحویل سال نو، بزرگتر خانواده قرآن می خواند و همه برای شروع نیک یا قرآن می خوانند و یا روی آیات قرآن نگاه می کنند، سپس پدر خانواده، از بین قرآن، اسکناس های تا نزده را بین اعضای خانواده تقسیم می کند تا برکت، رزق و روزی افزایش یابد.

در گذشته، رسمی بین مردم چهارمحال و بختیاری مرسوم بوده که به آن شال اندازی یا دستمال اندازی می گفتند، در این رسم، بعد از تحویل سال نو، پسر بچه ها بر روی پشت بام ها می رفتند و از دریچه پشت بام و یا دودکشی که به اتاق باز می شد، شال یا دستمالی را به کمک طناب، به داخل خانه می انداختند، سپس اهل خانه نیز عیدی آن ها راشامل گندم برشته، شاهدانه، نخودچی، کشمش، تخم مرغ رنگی، پول و غیره داخل شال می گذاشتند.

 

 

براساس سنت دیرینه رایج در چهارمحال و بختیاری، مردم معتقدند پس از تحویل سال نو، نخستین کسی که پای در خانه آن ها بگذارد، باید قدمش خوب باشد تا آن سال برایشان به خوشی سپری شود.

مردم چهارمحال و بختیاری همچنین اعتقاد دارند که در شب عید، نباید اجاق خانه خاموش باشد و در برخی نقاط این استان هنوز مرسوم است که افراد از غذاهای خود برای همدیگر به عنوان غذای شب عید هدیه می برند.

تهیه عیدی برای نوعروسان و دخترانی که در مرحله نامزدی و یا عقد هستند، از دیگر رسم های نوروزی مردم چهارمحال و بختیاری که براساس آن، خانواده داماد، به همراه تعدادی از افراد فامیل، با تشریفات خاصی، عیدی خود را تقدیم می کنند و در مناطق بختیاری نشین استان هم به آن بِلگه می گویند.

شنبه گردی یا شنبه گردش از رسم های دیگر رایج در چهارمحال و بختیاری بوده که طبق آن در نخستین شنبه سال، مردم به کوه و دشت می روند و معتقدند با این کار، سال خوبی در انتظار آن هاست.

در شنبه گردی یا شنبه گردش، مردم با چیدن سبزی ها و گیاهان محلی مانند مچه و شنگ، به پخت غذاهای محلی و به ویژه آش می پردازند.

سیزده بدر هم که سا های طولانی از رسوم جدانشدنی مردم کشور و چهارمحال و بختیاری است، در دامن طبیعت سپری می شود و در این روز، مردم وسایل گردش را جمع آوری کرده و به دامن طبیعت پناه می برند و در این روز سعی می کنند تا زودتر از دیگران بیرون بروند که به عبارتی\"سیزده به آن ها\" نشکند و موقع برگشت نیز سعی بر آنست که زودتر از دیگران به خانه بیایند.

در سیزده بدر، مردم سبزه های هفت سین را با خود آورده و آن ها را به رودخانه می اندازند و در آن هنگام، شعر\" غم بره شادی بیاد، محنت بره روزی بیاد\" را تکرار می کنند و به این طریق نشان می دهند که امید به سبز شدن دوباره و رفتن غم و آمدن شادی همواره وجود دارد و همین امید سبز است که آدمی را به تکاپو و زندگی مجدد تشویق می کند.

البته مردم چهارمحال و بختیاری براساس یک تفکر و رسم دیرینه، برای رفع مشکل و یا برای تسهیل در ازدواج جوانان، با دست راست خود سبزه را گره می زنند و رفع مشکل خود را از خداوند یکتا آرزو می کنند.

مردم چهارمحال و بختیاری، پس از آن سالی نو را همراه با آرزوهای زیبا آغاز و زندگی روزانه و روزمره را در کنار یکدیگر به خوبی و خوشی سپری می کنند.

انتهای پیام/