-  حوزه گردشگری در همه کشورها یکی از حوزه‌های پرسود به حساب می‌آید. کشور ایران با دارابودن پتانسیل‌های فراوان در این زمینه، برنامه شما برای استفاده از این ظرفیت چیست؟
   
اولا و قبل از هر چیز ورود روزنامه کیمیای ایران را به جرگه روزنامه‌های ایران با گرایش گردشگری تبریک می‌گویم و این مساله را به فال نیک می‌گیرم. عرصه گردشگری عرصه پر رونقی است که خیلی از افراد در این روزها روی آن سرمایه‌‌گذاری می‌کنند. چراکه ایرانی‌ها، غیر ایرانی‌ها، مشاورین و تحلیل‌گران داخلی و خارجی آینده این حوزه را با توجه به ظرفیت‌های ایران پرسود می‌دانند. اخیرا مشاور مکنزی یک مطالعه انجام داده بود که نتیجه آن یک ماه پیش منتشر شد. وی گفته بود که ایران کشوری است که در 20 سال آینده، با توجه به فضای خوبی که با اجرای برجام و لغو تحریم‌ها به وجود آمده، می‌تواند ظرف 2 دهه، حدود 1000 میلیارد دلار به جی‌دی‌پی ( GDP) خود اضافه و 9 میلیون فرصت شغلی در بخش‌های مختلف ایجاد کند. طرح این مساله از سوی یک مشاور مطلع بی‌طرف خارجی با تجربه که اقتصاد ایران و روند توسعه آینده ایران را پیش‌بینی می‌کند، حائز اهمیت است.
امروز جی‌دی‌پی کشور ما به یک تعبیر 400 میلیارد دلار و به تعبیر دیگر بر اساس نرخ برابری پی‌پی‌پی، 700 میلیارد دلار است. ما می توانیم در 20 سال 1000 میلیارد دلار به این رقم اضافه کنیم که رقم قابل توجهی است. ما الان 22 میلیون شغل در کشور داریم و اینکه در 2 دهه 9 میلیون شغل ایجاد کنیم، نشانه این است که این اقتصاد بسیار پر ظرفیت و با دوام است. زیرساخت آن هم امنیتی است که امروز در ایران وجود دارد. اطراف ما همه کشورها درگیر جنگ و خونریزی هستند اما ما وضعیت خوبی داریم، به طوری که گردشگران خارجی و خصوصا گردشگران کشورهای غربی با آرامش خاطر به ایران مسافرت می‌کنند و به قول خودشان در ساعاتی در نیمه شب در ایران تردد می‌کنند که در کشورهای خود، امکان انجام این کار را ندارند. اینکه چرا گردشگری ما آن گونه که باید نیست؟ ما هم این را قبول داریم. متناسب با ظرفیتی که در گردشگری ما وجود دارد، با توجه به گردشگری فرهنگی تاریخی، مذهبی - زیارتی، گردشگری سلامت و گردشگری رویدادها آنطور که باید و شاید تعداد گردشگر علی‌رغم اینکه در 3 سال گذشته روند رو به رشد داشته، اما با ظرفیت ما فاصله زیادی دارد.
- علت چیست؟
یکی از علل آن تحریم‌هاست و تا زمانی که کشور بتواند از محل فروش نفت، میعانات گازی و گاز درآمد قابل توجه داشته باشد، خیلی از تئوریسن‌های ما علاقه و اشتیاق ندارند که محل‌های جدید برای درآمدزایی پیش‌بینی کنند. تاریخ توسعه کشور ما نشان می‌دهد هر گاه قیمت نفت دچار کاهش و نوسانات جدی شده و پایین آمده، آن وقت فکر کردیم که از سایر ظرفیت‌های خود به چه شکل می‌توانیم استفاده کنیم.
البته این بار اوضاع مقداری متفاوت است و علت آن هم این است که نگاه به سایر ظرفیت‌ها، به سیاست جدی نظام تبدیل شده است. به همین دلیل مقام معظم رهبری مبانی اقتصاد مقاومتی را مطرح می‌کنند که شاه بیت غزل این برنامه این است که از همه ظرفیت‌های اقتصادی کشور بتوانیم برای مقابله با تهدیدات داخلی، خارجی و اقتصادی استفاده کنیم که یکی از مهمترین این ظرفیت‌ها بخش گردشگری کشور است.
دومین عامل رویکرد کلی دولت و شخص رئیس جمهور است که در زمان فعالیت انتخاباتی و بعد از آن، در همه مصاحبه‌ها و سخنرانی‌هایی که راجع به حوزه‌های عمومی اقتصاد کشور و توسعه بیان کردند، تمرکز جدی روی بخش گردشگری داشتند. ما فکر می‌کنیم که باید به گونه‌ای برنامه‌ها را ساماندهی کنیم که خود را برای همیشه در اقتصاد و فرایند توسعه کشور پررنگ کنیم. کشورهایی مثل اسپانیا، ایتالیا و ترکیه که در گردشگری موفق هستند،‌ یک دوره 35 ساله را طی کردند. این را نیز در نظر بگیرید که در خلال دو جنگ جهانی، اروپایی‌ها شروع به کشتار یکدیگر کردند. بعد از جنگ جهانی دوم اما در غالب جامعه مللی که وجود داشت و بعدا تبدیل به سازمان ملل شد، تصمیم گرفتند اقداماتی انجام دهند که میزان کشتار را کاهش دهند. از مهمترین سیاست‌هایی که در پیش گرفتند این بود که توریسم را توسعه دهند تا مردم بتوانند در کشورهای یکدیگر رفت‌و‌آمد کنند، با فرهنگ‌ها آشنا شوند و از این طریق تنش‌ها را کم کنند. گسترش سیاست گردشگری، روند رو به رشدی داشت. در سال 1950 تعداد گردشگران 25 میلیون نفر در تمام دنیا بود و درآمد کشورها از این محل خیلی کم بود. روند افزایش گردشگر از سال 1950 تا 2000 به 670 میلیون نفر می‌رسد. در سال 2005 به 800 میلیون نفر و در سال گذشته به یک میلیارد و 200 میلیون نفر می‌رسد. با همین نرخ رشد پیش‌بینی می‌شود که در سال 2020 یک میلیارد و 600 میلیون نفر و در سال  2050 به رقم 2 میلیارد و 600 میلیون نفر گردشگر برسیم. اینها موید این است که همه دنیا در برنامه‌های خود بخش گردشگری را پررنگ می‌بینند، لذا ما هم شروع کرده‌ایم. فعلا افقی که داریم مربوط به سال 1404 است که زمینه‌ای فراهم کنیم تا در قالب 2 برنامه 5 ساله ششم و هفتم 20 میلیون گردشگر با 25 تا 30 میلیارد دلار درآمد وارد کشور شوند.
- کاملا صحیح می‌فرمایید که گردشگران خارجی در ایران آرامش و امنیت کافی دارند. اما برخی موانع فرهنگی در این میان وجود دارد که گاهی از ورود تعداد زیادی از گردشگران جلوگیری می‌کند. موانعی مثل نوع پوشش گردشگران و محدودیت‌هایی که برخی قوانین برای آنها ایجاد می‌کند؟
این ادعا درست نیست. گردشگری امروزه در دنیا به شدت تخصصی شده است و سازمان جهانی گردشگری پیش‌بینی کرده که تا سال 2030 گردشگران فرهنگی و تاریخی افزایش روزافزون خواهند داشت. ما گردشگری عشرتی به معنایی که در برخی کشورها وجود دارد، نداریم. گردشگران امروز با توجه به خواست و هدفی که دارند مقاصد خود را انتخاب می‌کنند. کسی که به دنبال دریافت سرویس‌های خاص باشد، هیچ‌گاه به ایران مراجعه نمی‌کند و به تایلند و برخی کشورهای دیگر سفر می‌کند.
مانع فرهنگی که شما اشاره کردید، اصلا گردشگری ما را تهدید نمی‌کند. در کنار آن ظرفیت دیگری به نام گردشگری حلال برای ما ایجاد کرده که گردشگری مذهبی و زیارتی جزئی از این نوع گردشگری است. ما این شعار را داریم که با توجه به همین ملاحظات فرهنگی، می‌خواهیم ایران را به مهمترین کانون گردشگری حلال و مدینه فاضله‌ای برای گردشگران مسلمان و گردشگرانی که به دنبال یک محیط امن،‌ اخلاقی و آرام هستند، تبدیل کنیم. این ظرفیتی است که برای ما ایجاد شده و شاید برای خیلی کشورها ایجاد نشود. چراکه خیلی از مردم مسلمان دنیا ترجیح می‌دهند اوقات فراعت خود را در فضایی بگذرانند که به لحاظ اخلاقی و اجتماعی احساس آرامش کنند. اینکه خیلی از گردشگران عرب را علاوه‌بر مشهد و قم در شهرهای شمالی می‌بینیم، شاهد این مدعاست. پوشش اسلامی و این ملاحظات برای خیلی گردشگران غربی یک مساله جالب است. گذشته از همه این مسائل، هر کشوری برای خود قواعد و آداب و رسومی دارد که متناسب با آن همه گردشگران خود را ملزم می‌دانند که در بدو ورود به آن کشورها، آن را رعایت کنند.
- آقای دکتر گذشته از اینها، یکی دیگر از نقاط ضعف صنعت گردشگری ایران، گران بودن قیمت هتل در مقایسه با سایر کشورهاست. این مساله را قبول دارید؟
خیر. نه من قبول دارم و نه شما باید قبول کنید. اگر کسی در زمینه گردشگری مقداری تجربه داشته باشد، متوجه می‌شود که اگر ما بخواهیم بین خدمات و سرویس‌های گردشگری مقایسه‌ای انجام دهیم، باید در کل فصول یک سال این مقایسه را انجام دهیم. بر اساس ارزیابی شورای جهانی سفرهای گردشگری، ما براساس شاخص‌های مختلف، رتبه‌های متفاوتی داریم. در یک شاخص رتبه اول و بهترین رتبه را داریم و آن هزینه سفر است. ایران ارزان‌ترین کشور دنیاست. علت آن هم نرخ برابری ارزهای دنیا با ریال ماست. در طول چند سال گذشته ارزش پول ملی ما به یکباره یک سوم شد و باعث شد گردشگران خارجی در قبال پولی که خرج می‌کنند بتوانند 3 برابر سرویس بگیرند.
در ایام عید نوروز از آنجاکه گردشگری داخلی در اوج است، قیمت تورها گران می‌شود. نباید آن مقطع زمانی را با مقطعی در کشور ترکیه مقایسه کنیم که فصل مسافرت نیست و تورها ارزان است. درواقع مجموعه تورها را باید تحلیل کنیم. هتل ما حتما ارزان‌تر از خیلی از کشورهای دنیاست. امروزه در بسیاری از کشورها، شاید در برخی فصول هتل زیر 100 دلار پیدا کنید، اما در اکثر مواقع هتل 4 ستاره بالای120 تا 130 دلار است.
در تورهایی که بیشتر در کشورهای اطراف برگزار می‌شود، بسیار اتفاق می‌افتد به واسطه ملاحظات فرهنگی که ما خیلی درگیر آن نیستیم، یک اتاق را به چند مرد می‌دهند. اما اروپایی‌ها این مساله را نمی پذیرند. ما چون این مشکل را نداریم در 90 درصد تورهای ترکیه، پول یک اتاق را چند نفر می‌پردازند. این هماهنگی هم بین بخش‌های دست‌اندرکار تامین یک هتل وجود دارد که در قالب یک پکیج همه با هم همکاری نزدیک دارند، چیزی که شاید 3 سال پیش در ایران خیلی بعید بود. ما دست به کار شدیم و کانون هماهنگی گردشگری را گذاشتیم و از ایرلاین‌ها خواستیم که ظرفیت‌های خالی خود را با تخفیف به تورها اختصاص دهند. این همگرایی در حال رشد است تا بتوانند هریک بخشی از خدمات را به عهده بگیرند تا قیمت تور کاهش یابد.
- گران بودن خدمات گردشگری شاید به این اعتبار است که شاخص ارزیابی ما را قبول ندارند. چند وقت پیش یکی از نمایندگان مجلس در ایران گفت که هتل‌های 5 ستاره، خدمات 3 ستاره ارائه می‌دهند و پول 5 ستاره می‌گیرند.
ما این را قبول داریم که در فرایند استانداردسازی، برخی هتل‌های ما یک ستاره از خدماتی که باید ارائه دهند، عقب‌تر هستند. به همین خاطر از 3 سال پیش مجموعه‌هایی را برای استانداردسازی به خدمت گرفته‌ایم تا بتوانیم سطح کیفی خدمات هتل‌ها را استاندارد کنیم. البته در گردشگری نیازمند 10 سال زمان هستیم تا از جهات مختلف به نقطه مطلوب برسیم.
به هر حال نباید فراموش کرد که سطح خدمات پرسنلی که در تاسیسات گردشگری ما خدمات می‌دهند با دنیا فاصله دارد. در خیلی از کشورهای گردشگر پذیر دنیا، پرسنل هتل‌ها سرویس بهتری می‌دهند. چراکه احساس می‌کنند که بقا، دوام و معیشت آنها به حضور گردشگر بستگی دارد. در ایران تعدادی از هتل‌ها وابسته به برخی نهادها بوده و به همین دلیل احساس رقابت در راستای ایجاد جذابیت، نمی‌کنند. تا زمانی که هتل‌داری خصوصی سازی کامل نشود، این مشکل را داریم. در دنیا رشته‌های مرتبط به بخش گردشگری بیش از 70 رشته است. از مدیریت گرشگری، هتل‌داری، ارائه بخش‌های مختلف یک هتل،‌ تورگردانی، مدیریت هتل، اقتصاد گردشگری گرفته تا بخش‌های پذیرایی که داخل هتل است، نیاز به تخصص خاص دارد. ما نیز به کمک برخی نهادهای بین‌المللی در تلاش هستیم تا سطح کیفی آموزشی خود را افزایش دهیم. در 3 سال آینده در خیلی از بخش‌ها به استانداردهای دنیا نزدیک می‌شویم و حتما تا پایان برنامه ششم، تلاش خواهیم کرد که سطح کیفی خدمات و استانداردهای خود را به سطح استاندارد جهانی برسانیم.
- بحث نظارت مجامع امور صنفی به کجا رسید؟ این مجامع اجازه دارند در هتل نظارت داشته باشند یا خیر؟
بر اساس قانون توسعه گردشگری مصوب 7 مهر 70 و اصلاحیه آن در سال 75، به هیچ وجه هیچ مجمع امور صنفی اجازه دخالت در کار تاسیسات گردشگری را ندارد. این موضوعی است که به تایید معاونت حقوقی ریاست جمهوری و معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی هم رسیده است. ما مطمئنا با هرگونه دخالت برخورد می‌کنیم.
- چگونه؟
ابزار قانونی داریم. بر اساس قوانینی که داریم حتما جلوی این دخالت‌های مجامع امور صنفی را خواهیم گرفت.
- سرمایه‌گذاران داخلی چشم امید به حمایت‌های سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری دارند. آیا برنامه خاصی برای حمایت از این سرمایه‌گذاران دارید؟
حتما سیاست‌های حمایتی داریم. در بخش گردشگری باید کار حاکمیتی کنیم و امور تصدی‌گری صرفا توسط بخش خصوصی انجام شود. بخش خصوصی هم در سرمایه‌گذاری خود نیازمند چند بخش عمده حمایت و پشتیبانی است. اول تامین تسهیلات مناسب و ارزان قیمت‌تر از تسهیلات بازار و دوم برخورداری از برخی معافیت‌های مالیاتی است. ما در هر دو بخش، در دولت یازدهم کارنامه خوبی داشتیم. تا الان توانسته ایم حدود 800 میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی تسهیلات ارزان‌قیمت مورد نیاز برای حدود 70 طرح گردشگری بگیریم.
- ارزان‌قیمت یعنی چند درصد؟
سال اول 15 درصد بود سال دوم شد 14 درصد. تعداد زیادی پروژه را نیز تامین منابع مالی کردیم و با رده‌های رایج بانک‌ها با 8 درصد کمک یارانه سود می‌دهیم که آن هم معادل همین 16 درصد می‌شود. بر اساس قانون حمایت از تولید، معافیت 50 درصدی که در زمینه گردشگری دارند تا سال 1400 برای تاسیسات قبلی پایدار است، از سال 1395 هم هر تاسیسات گردشگری که وارد جرگه خدمات رسانی شود تا 10 سال مالیات صفر دارد. این دو قدم عمده‌ای است که در بخش حمایت از تاسیسات گردشگری و هتل‌ها برداشته شده است. مصوبات دیگری مانند افزایش زمان استفاده از ویزای فرودگاهی که ابتدا اصلا نداشتیم، در ادامه به مدت 15 روز گذاشتیم و بعد آن را به یک ماه و اخیرا به 3 ماه تبدیل کردیم، یک اقدام اساسی در راستای توسعه فعالیت‌های گردشگری کشور است. زمینه‌ای که برای حضور سرمایه گذاران خارجی ایجاد شده و بسیاری از این افراد علاقه دارند با بخش خصوصی ایران ترکیب شوند. ما گروه‌های هتل‌داری و هتل‌سازی خود را ساماندهی کردیم که با سرمایه‌گذاران خارجی ارتباط برقرار کنند و کار مشارکتی انجام دهند.
- تجربه‌ای هم در این زمینه داشته‌ایم؟
بین 18 موردی که مذاکره کردیم، 2 توافقنامه با 2 گروه هتل‌ساز خارجی داشتیم. توافق کتبی با یک گروه هتل‌سازی آلمانی به نام اشتاینگن برگر برای ساخت 10 تا 15 هتل ظرف 7 سال آینده داشتیم که اعلام کردند بسیار علاقه‌مند هستند که سرمایه‌گذاری خود را به صورت مشترک با ایرانیان انجام دهند. یک توافق دیگر هم با بخش خصوصی ترکیه داشتیم که توافق کردیم 10 هتل 5 ستاره بسازند. ما 7 گروه عمده هتل‌سازی در ایران داریم که اینها را در جلسات مختلف آماده کرده ایم تا با سرمایه گذاران خارجی کار کنند.
- قبلا اعلام کرده بودید که برای بعد از دوران پسابرجام، بسته سرمایه‌گذاری 1497 پروژه‌ای با رقم 30 میلیارد دلار را ارائه کرده‌اید. جریان آن چیست؟
بله این بسته را ارائه دادیم تا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بتوانند از فرصت‌هایی که در تمام نقاط کشور و هر سه بخش میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مطرح شده استفاده کنند.
- الان دوران پسابرجام است. آیا این بودجه تخصیص پیدا کرده است؟
بودجه را ما نمی‌دهیم. این بودجه برآورد اجرای این پروژه‌‌هاست. بعد از اجرایی شدن برجام و در 6 ماه گذشته با هجوم جدی هیات‌های سیاسی و گروه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاران مختلف مواجه شدیم که ما باید به صورت عملیاتی، پیشنهادهای خود را مکتوب می‌کردیم، در واقع ما شاهد خیزش بخش گردشگری در دوره بعد از برجام در ایران بوده ایم
- اگر اجازه دهید به حوزه میراث فرهنگی هم بپردازیم. دربحث نگهداری موزه‌ها انتقادهای زیادی وارد است و وضعیت موزه‌ها به لحاظ نظافت خیلی مناسب نیست. گاهی دیده شده که حتی موزه‌داران حتی یک کاتالوگ برای معرفی موزه ارائه نمی‌کنند و دلیل این کار را ترس از سارقین عنوان می‌کنند، چراکه معتقدند امکانات حفاظت مناسب ندارند.
مثلا کدام موزه؟
- موزه ارومیه؟
قبول داریم که ممکن است برخی موزه‌های ما در بعضی جاها مشکل داشته باشند و یا بروشور عربی و انگلیسی نداشته باشند. اما این مساله‌ای که شما گفتید نمی‌تواند صحیح باشد. ما 560 موزه در کشور داریم که نیمی از آن در اختیار ماست و نیمی دیگر در اختیار بخش خصوصی و سایر وزارتخانه‌ها.
- اخیرا برخی سایت‌ها با هدف اتصال گردشگران کشورهای مختلف به یکدیگر راه‌اندازی شده است. این افراد قرارهای شخصی می‌گذارند و به خانه‌های هم در کشورهای مختلف می‌روند. در این میان هر اتفاقی که رخ دهد، دولت مسئولیت دارد. آیا گزارشی در این خصوص رسیده و کاری می‌توان انجام داد؟
نمی‌توان از ارتباط مردم ایران با سایر نقاط دنیا جلوگیری کرد. امروز با اینترنت همه مرزها برداشته شده است. ما روی اماکن و تاسیسات گردشگری باید نظارت داشته باشیم. خانه مسافرهایی که غیر رسمی بودند را ساماندهی کردیم اما هیچ‌گاه نمی‌توانیم وارد حریم خصوصی افراد شویم.
- در این زمینه خبر موثق داریم که اتفاقاتی برای گردشگر افتاده و وی معترض شده است.
گردشگری که از اماکن رسمی ما استفاده کند و برای او اتفاقی بیفتد، ما باید پاسخ‌گو باشیم. اما در مکان غیر رسمی خیر. ما حتی به دنبال ساماندهی 15 هزار اماکن غیر رسمی که در گذشته هیچ نظارتی روی آن انجام نمی‌شد هستیم و می خواهیم تعداد آن را تا 21 هزار افزایش ‌دهیم. اینکه دو نفر با هم در دنیای ارتباطات امروز دوست می‌شوند، نه تنها ما، بلکه هیچ کشوری نمی‌تواند کنترل و نظارت کند.
- در پایان از موفقیت‌های اخیر در زمینه ثبت جهانی بیابان و قنات‌های ایرانی بگویید.
امسال در اجلاس چهلم کمیته جهانی یونسکو، مثل سال گذشته یک موفقیت بزرگ تاریخی داشتیم. تا الان موفق شدیم 21 بنا و مکان را به عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت کنیم. ثبت این آثار از سال 1979 شروع شده است. در آن سال 3 بنا ثبت می‌شود اما دیگر ثبت و ارسال پرونده آثار از ایران به یونسکو تا سال 2003 متوقف می‌شود. از 2003 تا 2012، 13 بنای دیگر ثبت می‌شود و در سال 2014، 2015 و  2016، موفق شدیم 5 بنا را ثبت کنیم که کارنامه خوبی است. دو سال قبل شهر سوخته زابل و سال گذشته شهر شوش و منظر فرهنگی میمند کرمان. امسال هم 11 قنات از 6 استان کشور و همچنین بخشی از بیابان لوت به مساحت  40 هزار کیلومتر مربع که بین 3 استان است، ثبت جهانی شد. پرونده‌های امسال ما خیلی سنگین بودند. خیلی از کشورهای اطراف ما، مایل بودند که قنات را به نام خود ثبت کنند، در حالی که این فناوری را از ایران برده بودند. صدها هزار قنات در گذشته تامین کننده آب این کشور بوده است و الان بیش از 30 هزار قنات نسبتا فعال داریم که 11 مورد را با حوزه آبریز ثبت جهانی کردیم. پروژة سنگینی بود و در مراحل کارشناسی هم مشکلات زیادی به وجود آورده بود. ما فکر می‌کردیم ممکن است یکی از این دو پرونده دیفر یا ریفر شود. با تلاشی که از دو ماه قبل از اجلاس در ترکیه انجام دادیم، گروهی را به یونسکو فرستادیم که با 18 سفیر مذاکره کنند. با کار خوبی که تیم ایران انجام داد، موفق شدیم هر دو پرونده را ثبت کنیم و تعداد آثار ثبت جهانی کشورمان را در یونسکو به عدد 21 برسانیم که برای ما فوق‌العاده ارزشمند است. از جهت میراث فرهنگی در فرایند یونسکو، هر جایی که در یونسکو به عنوان میراث جهانی تلقی می‌شود، اسم و مشخصات آن در هزاران سایت گردشگری دنیا ارائه و آن مکان تبدیل به مقصد اول گردشگرانی که به کشور ما مراجعه می‌کنند، می‌شود. به لحاظ اقتصادی هم تاثیرات گسترده‌ای می‌گذارد. کمااینکه در همین چند روز ده‌ها پیام تبریک از سوی مسئولین، شوراها و مردم داشتیم و خواهیم دید که مردمان محلی آنجا از فرصت‌های اقتصادی ایجاد شده از این ثبت استفاده خواهند کرد و حضور گردشگران خارجی باعث می‌شود که به لحاظ فرهنگی و اقتصادی یک شور و شعف به وجود بیاید. رتبه ما از این جهت در دنیا بسیار خوب است. تعداد 50 عدد پرونده در فهرست انتظار برای ارایه به یونسکو داریم. یونسکو از بعد از سال 2007، برای هر کشور حداکثر یک اثر فرهنگی و یک اثر تاریخی برای ثبت قائل می‌شود و بیشتر از این اجازه نمی‌دهد.
- اولویت این پرونده‌ها به چه شکل است؟
با توجه به هماهنگی‌هایی است که در آن مناطق به وجود می‌آید. چون اولین اصلی که برای ثبت در یونسکو نیاز است، علاوه‌بر کارشناسی‌های تخصصی، مدیریت یکپارچه و هماهنگ است.

انتهای پیام/