به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سیدسمیرا جعفری سر‌پرست هیئت باستان‌شناسی امروز شنبه 8 اردیبهشت 97 با اعلام این خبر گفت: «تل سفیدک در شمال غرب شهر حاجی‌آباد مرکز شهرستان زرین‌دشت فارس که با کوشش‌های مرحوم آذر‌نوش شهرت جهانی یافته به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم با توجه به در خطر بودن و تخریب بیشتر عوامل انسانی مورد کاوش و گمانه‌زنی قرار گرفت.»

او با اشاره به این نکته که در اواخر دهه 70 خورشیدی بخش حاجی‌آباد از شهرستان داراب جدا شد و با مرکزیت شهر حاجی‌آباد به شهرستان زرین‌دشت تغییر نام یافت تصریح کرد: «در تابستان سال ۱۳۵۵ برای اجرای طرح کشاورزی در شهر حاجی‌آباد که در آن زمان روستایی از توابع شهرستان داراب به‌حساب می‌آمد، بخشی از اراضی شمال روستا با بولدوزر تسطیح شد.»
این باستان‌شناس افزود: «آشکار شدن قطعات پُرشمار گچبری هنگام این فعالیت‌ها نشان داد که محوطه از دیدگاه باستان‌شناسی در خور توجه است، پس از آن مرکز باستان‌شناسی ایران در زمستان سال ۱۳۵۶ نخستین کاوش‌های علمی را به سرپرستی زنده یاد مسعود آذرنوش در آنجا سامان داد.»

جعفری ادامه داد: «کاوش‌های هیئت مرکز باستان شناسی ایران در بنایی که بعدها خانه اربابی حاجی‌آباد نام گرفت، موجب شد مجموعه‌ای با ارزش از معماری و هنر دوره ساسانی، که بر اثر ناآگاهی و بی‌توجهی ساکنان در معرض ویرانی کامل قرار داشت، نجات یافته و نتیجه آن به گونه‌ای شایسته و علمی در قالب کتابی منتشر شود.»

شهرت جهانی تل سفیدک
او همچنین تصریح کرد: «اهمیت تل سفیدک حاجی‌آباد و یافته‌های به‌دست آمده از کاوش آن ازسوی زنده یاد دکتر آذرنوش باعث شد تا این محوطه شهرت جهانی بیابد و از‌جمله محوطه‌های مهم در شناخت دوره ساسانی باشد.»

سرپرست هیئت باستان‌شناسی ادامه داد: «به همین دلایل در تعیین عرصه و حریم این محوطه با حساسیت ویژه‌ای برخورد شد.»

او مهم‌ترین عامل را در تعیین عرصه وجود حقیقی عرصه محوطه دانست و گفت: « وجود حقیقی عرصه محوطه به آن معنا است که بخش‌هایی به‌عنوان عرصه محوطه باستانی شناخته شود که دارای آثار باشد و محوطه در خارج از خط تعیین شده عرصه چه در سطح و چه زیر سطح عاری از هر‌گونه آثار باستان شناختی باشد.»

جعفری تأکید کرد: «این مهم در محوطه‌هایی که در زمین‌های با ارزش مانند زمین با کاربری مسکونی، باغ و کشاورزی حساسیت بیشتری دارد.»

او با بیان اینکه این مسئله در مورد تل سفیدک حاجی‌آباد نیز صادق است افزود: «زیرا زمین‌های کشاورزی محوطه را محصور کرده و گاهی به درون عرصه نیز تجاوز می‌کنند.»

افزایش ارزش روز افزون تل سفیدک
این باستان‌شناس افزود: «امروزه تل سفیدک در حاشیه شهر حاجی‌آباد و انتهای بلوار امامزاده قرار گرفته است و رفته‌رفته به ارزش این زمین‌ها در این شهر که اخیرا مرکز شهرستان زریندشت شده افزوده می‌شود از این رو این محوطه در معرض تخریب بیشتری قرار گرفته است.»

او در تشریح انجام طرح تعیین عرصه و حریم این محوطه تاریخی گفت: «به‌منظور گمانه‌زنی برای تعیین عرصه و حریم محوطه تل سفیدک، ابتدا از محوطه و زمین‌های اطراف آن به شعاع تقریبی 300 متر نقشه توپوگرافی تهیه و سپس بر روی نقشه عوارض غیر‌طبیعی و موقعیت گمانه‌ها مشخص شد.»

جعفری بیان کرد: «در این پروژه تعداد 22 گمانه به ابعاد 1×1 با تأکید بر شمال جغرافیایی به منظور رسیدن به عرصه حقیقی محوطه زده شد.»

او گفت: «به دلیل قرارگیری محوطه تل سفیدک در میان زمین‌های کشاورزی، 22 گمانه آزمایشی با همکاری اداره میراث‌فرهنگی شهرستان زرین‌دشت و توجیه مالکان این زمین ها در اطراف محوطه و در زمین های کشاورزی حفر شد.»

خانه‌ای متعلق به اشراف زادگان
به گفته این باستان‌شناس، بقایای برجای مانده در تل سفیدک در واقع یک خانه دوره ساسانی است که به دلایلی از‌جمله ساختار و تزیینات به احتمال قریب به یقین متعلق به اشراف‌زاده‌ها یا به قولی اربابی بوده است.

او تصریح کرد: «اگرچه تنها آثار دیوارها، طاقچه‌ها و ته ستون ایوان ورودی بنا باقی مانده است ولی وجود آثار مکشوفه آن در شناخت تاریخ هنر و معماری و مذهب دوره ساسانی اهمیت زیادی دارد.»

سرپرست هیئت باستان‌شناسی گفت: «این بنا از لحاظ کارکردی دارای سه قسمت مجزا به‌صورت واحدهایی با اتاق و حیاط مجزا بوده است.»

او گفت: «در بخشی از بنا (اتاق 114) وجود نقاشی‌های دیواری و گچ‌بری‌های منحصر‌به‌فرد از‌‌جمله تصاویر صلیب شکسته در کنار مجسمه‌های ایزدبان و آناهیتا که در طاقچه‌های یک اتاق قرار داشته نشان می‌دهد که در این بنای مسکونی احتمالاً مکانی بعنوان محل نیایش وجود داشته است و دکتر آذرنوش آن به‌عنوان نیایشگاه ساختمان نام برده است.»

این باستان‌شناس افزود: «وجود مجسمه نیم‌تنه شاپور دوم که در سال‌های ۳۰۹ تا ۳۷۹ میلادی حکومت می‌کرده نشان می‌دهد که در دوره ساسانی همبستگی میان دین و دولت وجود داشته و ایرانیان باستان به مسائل مذهبی و انجام مراسم و نیایش‌های دینی اهتمام ویژه‌ای داشتند.»

او بیان کرد: «خانه اربابی حاجی‌آباد احتمالا در سال 363 میلادی یا حوالی آن ساخته یا دوباره تزیین شده است.»

کاوش و گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تل سفیدک حاجی‌آباد مرکز شهرستان زرین‌دشت استان فارس، به سرپرستی مشترک سیدسمیرا جعفری و محمدحسن پاک‌نژاد با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری انجام شد .

انتهای پیام/