تنگنای تولید و فروش در دست‌بافته‌های احیاشده خراسان جنوبی

توبافی، گیوه دوزی، برک بافی، تولید پارچه مله، سفره آردی و ... تا چند سال قبل در طاقچه خاطرات مادران و پدران پا به سن گذاشته این دیار بود. از برخی، اثر چندانی باقی نبود مگر در صندوقچه مادربزرگ ها که آن را به یادگار از مادران خود داشتند تا این که قابلیت های بی نظیر این دست بافته ها سبب شد در فهرست احیای دوباره قرار گیرد و به مدد تجربه گذشتگان، افراد زیادی پشت دار بافت آن قرار گرفتند اما با وجود این، مشکلات مختلفی پیش روی این هنرمندان است.

بازاریابی و فروش، تامین مواد اولیه ارزان و... از دغدغه های آنان است که نیاز به چاره اندیشی دارد. سفره آردی از محصولاتی است که در گذشته به صورت سفید و با همین کاربرد تولید می شد اما در سال‌های گذشته به همت بانویی از قاین که چند نشان ملی در فهرست افتخارهای خود دارد احیا و کاربری های متفاوت برای آن تعریف شده است. دارنده نشان ملی بافت سفره آردی که 105 نفر را آموزش داده است می گوید: «نمی توان روی بازار حساب کرد، ماهانه حدود 600 هزار تومان درآمد دارم و فقط فروش نمایشگاهی خوب و در حد چند میلیون تومان است و فروش سالانه را به 12 میلیون تومان می‌رساند.»

زهرا افشاری با اشاره به تولید حدود 70 سفره آردی آماده فروش اما بدون مشتری اشاره می کند و ادامه می‌دهد: «این دست‌بافته بیشتر در نمایشگاه ها فروش دارد اما برای حضور در همه نمایشگاه‌ها اطلاع‌رسانی نمی‌شود.»

او تاکید می کند که به وام نیاز دارد اما به دلیل فعالیت همسرش در رنگرزی سنتی فقط یک نوبت وام به آن‌ها پرداخت شده است.

هنر ناشناخته و نبود بازار

پخل‌بافی از صنایع‌دستی احیا شده در عشق آباد طبس است که ماده اصلی آن را ساقه گندم تشکیل می دهد و به وسیله آن انواع سبد، شکلات خوری، آجیل خوری، گلدان و ... ساخته می شود.

فهیمه بخشی‌پور که از سال 94 وارد کار پخل بافی شده است، از ناشناخته ماندن این هنر ناراحت است و می گوید: «پخل‌بافی، برای معرفی در بازارهای داخلی و خارجی، نیاز به حمایت و پشتوانه دارد.»

موضوع دیگری که این هنرمند را می رنجاند نبود بازار و مشتری است؛ این که همه می بینند و می پسندند اما خرید کم  است به ویژه در استان که رغبت به خرید و بضاعت مردم پایین است. او به همین دلیل درصدد یافتن فروشندگانی است که تولیدات خود را برای آن‌ها ارسال کند نه این که در نمایشگاه‌ها دنبال فروش آن باشد.

او که خود را برای حضور در نمایشگاه بهمن در تهران آماده می کند می‌گوید چون بازار فروش نیست تولید زیاد، توجیه ندارد و نمی تواند همه وقت و سرمایه خود را برای این کار بگذارد بنابراین به کار در رشته‌های پر‌فروش‌تر مانند سفال و قلم‌زنی روی مس در کنار پخل بافی فکر می‌کند.

او ادامه می‌دهد: «فرصت حضور در نمایشگاه های خارجی و پر فروش برای او و مجموعه اش پیش نمی آید و به تنهایی هم امکان تامین هزینه ها را ندارد.»

قیمت تمام‌شده بالا

بَرَک‌بافی مود از دیگر صنایعی است که طی چند سال اخیر، جان تازه ای گرفته است و ماده اصلی این هنر را کُرک بز تشکیل می دهد. بانوی فعال واحیاگر بَرَک مود که اولین کارگاه را راه اندازی کرده و 50 نفر را آموزش داده است می‌گوید: «همه مراحل تولید این پارچه با دست انجام می شود و به همین دلیل قیمت تمام شده آن زیاد است و برای دوخت انواع جلیقه، کت، پالتو، شال سر، لباس گرم و ... کاربرد دارد و بیشترین استقبال از این پارچه توسط گردشگران خارجی، دامدار و کشاورز است.»

زهرا همت‌پور تاکید می‌کند: «با این که فروش در نمایشگاه ها خوب است اما این پارچه ها کمتر فروخته می‌شود چون قیمت زیادی دارد بنابراین باید فعالان به ادامه کار تشویق شوند وگرنه دنبال کاری می روند که زودتر به نتیجه برسد.»

به گفته او، تولید بَرَک به تنهایی در توان یک نفر نیست و زود به نتیجه نمی‌رسد از سویی باید منتظر ماند تا کم کم توسعه یابد زیرا بازار برک، مانند حوله نیست البته اگر فروش باشد کار پر درآمدی است.

او با اشاره به این که از فروردین، مواد اولیه ای که با قیمت گران، خریده روی دستش مانده است و حالا با افت قیمت آن، تولید ضرر دارد می‌گوید: «در مجموع فروش برک، 50 به 50 است و برای کاهش قیمت، باید برخی مراحل تولید ماشینی شود تا سرعت عمل بیشتر و هزینه کم شود.»

اقدام در حد اختیارها

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم می گوید: «هر رشته‌ای بعد از احیا در اختیار صنعتگران و تعاونی‌هایشان است و بخش اداری برای آموزش و تکمیل آن اقدام می کند البته راه اندازی بازارچه صنایع دستی، اعطای تسهیلات و ... پیگیری و عملی می شود تا هنرمندان تولید خود را  افزایش بدهند.»

عباس زاده به ایجاد تنوع و طراحی در تولید توصیه و اظهار می کند که بخش دولتی نمی‌تواند برای تامین مواد اولیه اقدام کند، هرچند برای تامین سوخت و نخ پیگیری می کند.

به گفته او، برای معرفی صنایع دستی در قالب بروشور و کتابچه ها کار می‌شود که البته بیشتر مناسبتی و فصلی است و متاسفانه اعتبار خاصی برای چاپ کتابچه صنایع دستی نیست اما برای معرفی در فضای مجازی، تولید اپلیکیشن و… کار شده است و هنرمندان نیز در این باره فعال شده اند.»

او برای بازاریابی و فروش هم حضور هنرمندان در نمایشگاه و بازارچه و فروش اینترنتی را مطرح و اضافه می‌کند: «برای رونق هر رشته، باید تعداد صنعتگران و علاقه‌مندان زیاد باشد و شاید در مورد برک و نمد به دلیل هزینه بالای تولید این طور نباشد اما بعد از پارچه بافی سنتی در استان، گوهرتراشی بیشترین استقبال را دارد.»

 گزارش از  زهرا قاسمی

انتهای پیام/

کد خبر 1398101846

برچسب‌ها