قدمت کاروانسرای «کلمَرد» واقع در شهرستان طبس به حدود ۲۰۰ سال قبل برمی‌گردد که البته بنای قدیم آن تخریب‌شده اما بنای جدید با ۱۲۰ سال قدمت هنوز پابرجا بوده و همچون گذشته پذیرای مسافران و گردشگران است.کاروانسراها در هر منطقه‌ای به دو شکل درون‌شهری و برون‌شهری وجود دارند که در روزگاران کهن بارانداز و استراحتگاه کاروان‌ها و کاروانیان به شمار می‌رفتند.
به گفته کارشناسان تاریخ، این کاروانسراها محل تعامل اندیشه‌ها و تبادل و تقابل آداب‌ورسوم اقوام و ملل مختلف بوده که بی‌تردید این تماس و تلاقی انسان‌ها و اندیشه گوناگون، تأثیر شگرف بر زندگی مردمان داشته است.
اهمیت کاروانسراها به‌اندازه‌ای است که بسیاری از صاحب‌نظران، احداث و ایجاد آن‌ها در ایران را پیروزی بزرگ معماری ایران می‌دانند و بر این باورند در هیچ جای دنیا کاربرد و ویژگی‌های خاص معماری این بناها را نمی‌توان دید.
خراسان جنوبی در تاریخ کهن خود رباط‌ها و کاروانسراهای تاریخی متعددی دارد که زمانی اقامتگاه تجار و مسافران خسته از راه بود و اینک بعد از گذشت سال‌ها هنوز ذوق، هنر و معماری عصر خویش را برای همگان به تصویر می‌کشد. بناهایی که هنوز هم می‌توانند به‌عنوان مراکز اقامتی باصفا و زیبا با بافت سنتی خود مطرح و پذیرای مسافرانی باشند که به تاریخ کهن سرزمین خود علاقه‌مند هستند و اقامت در چنین بناهای زیبای تاریخی را به استراحت در هتل‌های امروزی ترجیح می‌دهند تا با تماشای آن سمفونی گذشته را به یادآورند.
پشت‌بام کاروانسرای کلمرد به زیبایی آجرفرش شده که جلوه‌ای خاص به آن بخشیده است. روی برخی از آجرها سازندگان آن، تاریخ‌هایی با انگشت نگاشته و سپس خشت‌ها را در کوره به‌صورت آجر درآورده‌اند و در بام این کاروانسرای زیبا استفاده کرده‌اند. برخی از تاریخ‌های موجود روی این آجرها مربوط به سال‌های ۱۳۱۹ و ۱۳۰۱ هجری قمری است.
نام این کاروانسرا بر اساس سنگ‌نوشته‌ای دریکی از ورودی‌ها، کلمرز بوده که به‌مرورزمان به کلمرد مشهور شده است.
حسن رمضانی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی بابیان اینکه کاروانسرای کلمرد در مسیر جاده قدیم طبس به یزد قرار دارد، اظهار کرد: «کاروانسرای کلمرد قدیم و جدید در کنار هم قرار دارند، کاروانسرای قدیمی براثر گذر زمان از بین رفته و تنها خرابه‌ای از آن به‌جای مانده، اما کاروانسرای جدید کاملاً سالم، در کنار جاده‌ای که اکنون کم تردد است، شکوه و تنهایی خاصی دارد.»
او افزود: «در دو سوی ورودی کاروانسرا در خارج بنا ایوانچه‌هایی وجود دارد که در هر طرف شش عدد از آن‌ها موجود است و در پای سکوی هرکدام افسار بندی ایجادشده که جای بستن دهانه اسب و شتر کاروانیان بوده است.»
رمضانی بیان کرد: «اجاق‌ها یا بخاری‌های دیواری این بنادر برخی از ایوانچه‌های حیاط و هشتی ورودی در گوشه‌ها پیش‌بینی‌شده‌اند.»
او تصریح کرد: «کاروانسرای قدیمی که مخروبه شده دارای مساحت ۸۵۵ مترمربع و مساحت کاروانسرای جدیدتر ۳۱۸۴ مترمربع است.»
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی افزود: «این افزایش مساحت طی ۱۰۰ سال در این دو بنا که کاربری یکسانی داشته‌اند، مبین این نکته است که این مسیر پر رفت‌وآمد شده و احتیاج به وسعت و گنجایش بیشتر، باعث افزایش سطح بنای جدیدتر شده است.»
او بابیان اینکه هم‌اکنون داخل این مکان، یک مرد چوپان به همراه زن و فرزندانش زندگی می‌کنند، اظهار کرد: «فضای آرام و طبیعت دست‌نخورده کاروانسرای کلمرد باعث شده است که این منطقه به‌عنوان بکرترین کاروانسرا در کویر مرکزی ایران موردتوجه گردشگران و توریست‌ها قرار بگیرد.»
رمضانی ادامه داد: «آسمان صاف و عاری از هرگونه آلودگی بر بلندای این کاروانسرا باعث شده که فضای مناسبی برای رصد آسمان و ستارگان فراهم آید.»
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی افزود: «از جاذبه‌های طبیعت‌گردی و توریست گردی این منطقه می‌توان به ماسه‌زارهای کویر حلوان که برای کویر نوردی مناسب و همچنین ارتفاعات جعبه‌ای برای کوه‌نوردی و صخره‌نوردی اشاره کرد که در مجاورت کاروانسرا قرار دارند.»
او بیان کرد: «ارتفاع یکسان دورتادور بنای این کاروانسرا، بادگیرها و ایوانچه‌های داخلی و خارجی، اجاق‌ها و بخاری‌های دیواری و پشت‌بام آجرفرش شده، از ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد کاروانسرای کلمرد به شمار می‌آید.»
رمضانی یادآور شد: «این کاروانسرا اکنون با امکانات رفاهی و ظرفیت ۲۲ سوئیت به اقامتگاهی مناسب برای توریست‌های داخلی و خارجی تبدیل‌شده است.»
فاصله اقامتگاه بوم‌گردی رباط کلمرد با شهر طبس ۸۰ کیلومتر است. خراسان جنوبی به مرکزیت بیرجند ۱۱ شهرستان دارد و طبس در ۲۷۰ کیلومتری غرب مرکز استان واقع‌شده است.
انتهای پیام/
