به گزارش میراث آریا و به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان خراسان جنوبی، سید احمد برآبادی افزود: «آیین سنتی رمضان‌خوانی به شماره ۸۱۱، ملاقه‌زنی (کفچلزی) به شماره ۸۱۶ و مراسم طبل‌زنی طبس به شماره ۱۸۹ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.»
او با بیان اینکه همه‌ساله این آیین‌ها به شکل نمادین در برخی از نقاط استان برگزار می‌شد اظهار داشت: «امسال به خاطر پیشگیری از شیوع بیشتر ویروس کرونا، آیین‌های سنتی که اغلب قدمت زیادی دارند، اجرا نمی‌شود.»
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی افزود: «یکی از این آیین‌های سنتی طبل‌زنی طبس است که بیش از ۱۰۰ سال قدمت داشته و همه‌ساله تا پایان ماه مبارک رمضان اجرا می‌شده است، اما امسال اجرای این آیین منتفی شد.»
او با بیان اینکه سنت طبل‌نوازی در شب‌های ماه رمضان از قدیم تاکنون مرسوم بوده است، گفت: «در طول ماه رمضان هر بار اجرای مراسم طبل‌زنی، به مدت 10 تا 15 دقیقهو هر نوبت شامل سه بار به فاصله یک ساعت از مرتبه قبل نواخته می‌شود. این موسیقی با ضربات هماهنگ زمان باقیمانده به اذان را اعلام می‌کرد و در پایان یک بخش کوتاه دارد که ریتم آن به‌هم‌ریخته است و مردم با شنیدن آن متوجه می‌شدند که زمان کوتاهی به اذان مانده است.»
برآبادی ادامه داد: «پس از اجرای این موسیقی، توپ خاصی به نام زنبورک (شمخال) به صدا درمی‌آمد. به برگزارکنندگان این عمل زنبورک زن و نقاره‌زن می‌گویند و تمامی این کارها در اکثر مناطق به‌طور موروثی صورت می‌پذیرد و به‌ندرت غریبه‌ای وارد این کار می‌شود.»
او گفت: «زمان اجرای طبل‌زنی، به کمک ساعت‌های آبی (شامل تشتی بزرگ و فنجان مسی متوسطی که ته آن سوراخ ریزی داشت) مشخص می‌شد صدای پرطنین این طبل‌ها با ترتیبی موزون و دل‌نشین خاطره نقاره‌زنی بارگاه امام هشتم (ع) را در یادها زنده می‌کند.»
برآبادی یادآور شد: «این سنت از وقفیات عمادالملک است که تحت نظر شیبانی در طبس مدیریت می‌شود.»
او رمضان‌خوانی (رمضوخوانی) را از دیگر آیین‌های ثبت ملی در خراسان جنوبی برشمرد و عنوان کرد: «از زمان‌های قدیم شب‌های رمضان بعد افطار ۱۲ تا ۱۵ نفر از پسران نوجوان محله دور هم جمع می‌شدند و به در خانه‌های مردم به‌ویژه توانگران رفته و به امید گرفتن انعام (تنقلات و یا وجه نقد) اشعاری خاص می‌خواندند که در اصطلاح محلی به آن رمضانی می‌گفتند.»
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی ادامه داد: «وقتی‌که گروه تکمیل می‌شد همه باهم به در خانه‌ها می‌رفتند و استاد گروه با صدای بلند می‌گفت: (رَمِضاْنی مارْ وَاْ مِدِیْ یا وَرْ خُانِمْدِ؛ رمضانی ما را می‌دهید یا بخوانیمش.) صاحب‌خانه اجازه خواندن می‌داد، کودکان هم با صدای بلند می‌گفتند: (رمضو یارب / یارب رمضو، رمضو آمد / خوشنام خدا، رمضو آمد مهمانش کنید/ بز و بزغاله قربانش کنید / این سرا از کنه رو ور باده/ دو پسر داره که نو داماده، این سرا از کنه رو ور روزه/ دو دختر داره که مخمل دوزه / این سرا از کنه رو ور قبرستو / پدر مو گفته برو دو قرو بستو).»
او عنوان کرد: «این آیین نیز به دلیل اینکه گروهی اجرا می‌شده و ماهیت آن نیز مراجعه به در منازل برای تبرک‌جویی است امسال به دلیل رعایت نکات بهداشتی اجرا نخواهد شد.»
برآبادی با اشاره به آیین کهن کفچلزی به‌عنوان یکی از سنت‌های رمضانی در خراسان جنوبی گفت: «هرسال شب ۲۷ رمضان ۲ نفر از زنان محل به‌صورت ناشناس چادر سفید سر کرده، صورت خود را می‌پوشاندند و با یک سینی که روی آن آینه، شانه، سرمه‌دان و یک‌کاسه آب و ملاقه بود درکوب خانه‌های مردم را می‌زدند.»
او با بیان اینکه نحوه کوبیدن در توسط این زنان متفاوت بوده است ادامه داد: «این افراد به در هر خانه‌ای که می‌رسند با کفچلز یا همان ملاقه خود، چند بار به در خانه می‌کوبیدند و به این صورت صاحب‌خانه متوجه حضور آن‌ها شده و با تنقلاتی مثل آرد، شیرینی یا پول از آن‌ها پذیرایی کرده و به هر نیتی که داشتند نگاهی به آیینه داخل سینی کرده، شانه را هم به سر کشیده و از سرمه هم مقداری روی چشم می‌کشیدند.»
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی اضافه کرد: «روز بعد هم با آردی که از منازل جمع کرده بودند کماچ و کاهی پخته و بین مردم محله به نیت تبرک توزیع می‌کردند.»
او گفت: «این آیین نیز به خاطر اهمیت رعایت بهداشت در شرایط فعلی اجرا نخواهد شد.»
برآبادی با بیان اینکه احیای سنت‌های قدیمی ضمن ایجاد فضای همدلی می‌تواند شادی‌هایی را در جامعه خلق کند که ماندگاری و اثرگذاری آن عمیق و گسترده است گفت: «آنچه در شرایط فعلی از اهمیت مضاعف برخوردار است سلامتی شهروندان است، لذا بر همین اساس تأکید شده که در هیچ نقطه‌ای از استان آیین‌های سنتی رمضان امسال برگزار نشود.»
انتهای پیام/
