به‌گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نخستین فصل بررسی‌های باستان‌شناسی شهرستان انار در راستای تکمیل نقشه باستان‌شناسی کشور و شناخت توالی فرهنگی استقرارهای این شهرستان و بخش شمالی استان کرمان به سرپرستی محمدحسین عزیزی خرانقی و سپیده جمشیدی یگانه امروز دوشنبه 26 خرداد ماه 99 آغاز شد.

محمدحسین عزیزی خرانقی با بیان اینکه انار در شمال استان کرمان قرار دارد و از شمال به استان یزد، از غرب به شهر بابک، از شرق به زرند و از جنوب به رفسنجان محدود می‌شود، تصریح کرد: «این شهرستان دارای اقلیم بسیار خشک و گرم با بیابان‌ها و شوره‌زارهای بسیار گسترده و کوه‌های کم ارتفاع و فرسوده است.»

او افزود: «در بررسی‌های انجام شده در این شهرستان، تا کنون 120 اثر فرهنگی‌تاریخی شامل محوطه‌ها، بناهای تاریخی و سازه‌های آبی، شناسایی شده است.»

این باستان‌شناس، قدیمی‌ترین آثار شناسایی شده را چند محوطه تاریخی مربوط به دوره‌های تاریخی عنوان کرد و گفت: «عمده آثار مربوط به دوران اسلامی، مخصوصاً دوره‌های صفوی، قاجار و پهلوی است. شاخص‌ترین اثر شناسایی شده در این شهرستان ارگ تاریخی انار است که در محل به ارگ ساسانی معروف و در تاریخ 1389/11/17 به شماره ثبت 3034 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.»

او ادامه داد: «متأسفانه بناهای تاریخی داخل ارگ که تا سال 1367 طبق عکس‌های هوایی سال 1342 سالم بوده و حتی بناهای سه طبقه نیز در آن وجود داشته، به‌صورت کامل تخریب و تسطیح شده و امروزه فقط حصار پیرامونی آن باقی مانده است.» 

عزیزی خرانقی یکی از یافته‌های بسیار ارزشمند این بررسی را شناسایی 47 رشته قنات در این شهرستان اعلام کرد که گویای تلاش خستگی‌ناپذیر مردم ساکن کویر در این نقطه از کشور به منظور تأمین آب مورد نیاز کشاورزی و آبادانی بیابان‌های تفته انار است.

او گفت: «متأسفانه در دهه‌های اخیر با احداث چاه‌های عمیق و بهره‌برداری بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، اکثر این قنات‌ها خشک شده و تنها پنج رشته آن هنوز بخشی از آب کشاورزی منطقه را تأمین می‌کنند.»

سرپرست هیئت باستان‌شناسی، قنات را یکی از سازه‌های بسیار پیچیده تأمین آب در جهان دانست که احداث آن نیاز به تکنولوژی و دانش بالایی در خصوص شناخت زمین‌شناسی منطقه، شناخت جریان‌های آب زیر‌سطحی و پوشش گیاهی و درک و محاسبه دقیق طول آن از مادر چاه تا مظهر قنات داشته است.

او تصریح کرد: «متأسفانه در بسیاری از نواحی مرکزی ایران با از دست رفتن مقنی‌های متخصص حفر قنوات، اینک بخش بزرگی از این دانش از بین رفته است، هر چند که حفر چاه‌های عمیق که هر سال بر عمق آنان افزوده می‌شود، کاملاً موضوع آبیاری به‌وسیله قنات را که هزاران سال موجب آبادانی تمامی شهرهای مرکزی ایران بودند را بلا استفاده کرده است. «

عزیزی خرانقی در ادامه گفت: «استفاده گسترده از آب‌های زیر سطحی به وسیله چاه‌های عمیق و کشت گسترده و تسطیح زمین‌های مناسب برای ایجاد باغ‌های بزرگ پسته که اکنون عمده محصول کشاورزی منطقه است، موجب تخریب گسترده آثار تاریخی در پیرامون شهرها و روستاهای این شهرستان شده و در بخش‌هایی برای ایجاد باغ پسته، بافت‌های تاریخی تخریب شده است.»

او با اشاره به بافت مناسب و تاریخی شهرستان انار تا سالیان پیش، افزود: «کاروانسرا و تک بناهای موجود گواهی بر این مدعا هستند، اما متأسفانه این مناطق به شدت مورد تخریب و دست درازی قرار گرفته و امروزه تنها تک بناهایی بدون هیچ ارتباط ارگانیک در گوشه و کنار این شهر قرار دارند که آن‌ها نیز به دلیل بی‌توجهی در حال نابودی هستند.»

سرپرست هیئت باستان‌شناسی اعلام کرد: «با این که هفده اثر این شهرستان در گذشته در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند ولی از حداقل حمایت‌ها و حفاظت بهره‌مند نیستند و حتی یکی از بناهای ثبت‌شده (خانه تاریخی بهرامی، شماره ثبت 11612، تاریخ 1383/12/24) در گذشته نه چندان دور، تخریب و تسطیح و بر روی آن خانه‌ای جدید ساخته شده است.»

او ابراز امیدواری کرد که این بررسی و شناسایی و معرفی آثار باقی‌مانده شهرستان بتواند از روند تخریبی آثار فرهنگی در این بخش از کشور بکاهد و موجب حفظ و حراست و توجه بیشتر مردم و مسئولان این شهرستان به آثار ارزشمند فرهنگی‌تاریخی باقی‌مانده، شود.

انتهای پیام/