آیین و باورها یکی از ارکان اصلی فرهنگ است که در طول تاریخ دگرگون شده و به اشکال و طرق مختلف دچار تحولاتی شده و آنچه امروز باقی‌مانده حاصل تمام فراز و فرودهایی است که در مسیر تاریخ به خود دیده است.
آیین قارقارا نیز مجموعه‌ای از باورها و اعتقادات را در بر می‌گیرد، به این صورت که سه روز مانده به شروع محرم، مردم در طی مراسمی توام با سینه‌زنی و زنجیرزنی درخت تنومندی را از باغات منطقه بریده و با سلام و صلوات و شعارهای مذهبی در جلو مسجد یا میدان‌گاه اصلی شهر یا روستا برپا می‌کنند و در طول مسیر نذر و پارچه‌های متعددی توسط اهالی به آن بسته می‌شود.
در آخرین جمعه ماه ذی‌الحجه و در برخی مواقع یک یا دو روز مانده به ماه محرم این آئین مذهبی انجام می‌شود، قارقارا به درخت قطور و بلندی اطلاق می‌شود که پارچه‌هایی به‌صورت نذر به آن می‌بندند یا آویزان می‌کنند، برافراشتن درخت قارقارا در واقع اعلان عمومی شروع عزای امام حسین (ع) است.
پس از اجتماع شرکت‌کنندگان در جلو مسجد، شروع مراسم با حرکت دسته عزاداری به سمت باغ آغاز و بعد از رسیدن به باغ و قطع درخت با سلام و صلوات و خواندن اشعار مذهبی و مراثی انجام می‌شود.
هانسی گروهین بله مولاسی‌وار شیعه لرون حضرت عباسی‌وار
ایندی مدد وقتی دی حضرت عباس آقا
شخصی معتمد با تبر و با کمک مردم درخت مورد نظر را قطع کرده و با گرفتن این درخت قطور و سنگین بر دوش جوانان مراسم رسمی تعزیه محرم از این محل با حمل این درخت آغاز می‌شود، صدای طبل و شیپور و سلام و صلوات و مرثیه‌خوانی مردم اهالی همجوار و اطراف را متوجه شروع محرم می‌سازد.
مراسم قارقارا علاوه بر فلسفه اصلی یکی از نشانه‌های شروع محرم بوده و در خلخال شروع مراسمات محرم با قارقارا آغاز می‌شود، پس از آوردن درخت به میدان مسجد مراسم نصب این درخت در وسط میدان شروع می‌شود، یکی از مراسم این آئین پوشاندن درخت با شال‌های سیاه رنگ و همچنین آویزان کردن قندیل و پارچه‌هایی که بعنوان نذر و حاجات به درخت است.
درخت قارقارا عموما بیش از ۱۰ متر طول دارد و توسط اهالی به‌صورت نذر اهدا می‌شود. در مواردی چندین سال یک درخت در یک باغ با نیت قارقارا شدن باقی می‌ماند تا در موعد لزوم قطع شده و به عنوان قارقارا در میدان اصلی شهر نصب شود.
عموما انتخاب قارقارا به این صورت است که در حین بریدن درخت امسال، قارقارای سال بعد توسط اهداکننده اعلان می‌شود و و شخص اهداکننده به مدت یک سال قارقارا را به امانت نگهداری می‌کند، نصب شدن قارقارا همراه با مراسمی صورت می‌گیرد که در آن سینه‌زنی، زنجیرزنی و نوحه‌سرایی همراه با شعایری همراه است.
خطر فراموشی برای مراسم قارقارا
با توجه به صنعتی شدن جامعه کنونی و از طرف دیگر توسعه روند شهرسازی آیین و مراسمات در خطر فراموشی قرار گرفته است، در حالی که نسل امروز در کل چیزی از این موضوع درک نکرده است و چند نظر خاصی هم که با مطالعه و تحقیق اندک آشنایی مقدماتی که آن هم درخور تحسین و امتنان است باعث آن نمی‌شود که این مراسمات دوباره سر صحنه زندگی مردم بیاید.
از جمله دیگر آسیب‌هایی که مراسمات مذهبی خصوصا مراسمات محرم با آن در تقابل بوده، بدعت‌هایی است که به واسطه عوامل متعددی بروز و ظهور می‌یابد، این موضوع سبقه تاریخی داشته و از جمله این بدایع در کتیبه منشور سنگی شاه طهماسسب اول (نمای تالار دارالحفاظ مجموعه شیخ صفی) اشاره شده و از مبارزات دولت علیه بدایع تعذیه سخن به میان آمده است.
این مراسم از ارکان هویت فرهنگی مردم دیار خطه خلخال بود که به توسط آن خیلی از شعائر ملی، قومی و حتی دینی خود را بروز می‌دادند که با توجه به اهمیت آن نسبت به ثبت و ضبط و حفظ آن‌ها از طریق ثبت ملی این مراسم اقدام شد تا از این منظر نسل امروزی متوجه هویت اصیل فرهنگی خود شده و از غوطه‌ور شدن در دامن فرهنگ‌های غیراصیل بیگانه که هیچ سنخیتی و همخوانی با فرهنگ بومی، محلی خود ندارد در امان باشد.
انتهای پیام/
