تعزیه حضرت شاه‌چراغ (ع) میراث مذهبی ماندگار

تعزیه حضرت شاه‌چراغ (ع) در روز بزرگداشت احمد بن موسی (ع) در شهر شیراز و در حرم مطهر ایشان اجرا می‌شود.

روایت داستان به این شکل است که امام رضا (ع) با حضرت شاه‌چراغ (ع) و حضرت معصومه (ع) در مدینه قرار می‌گذارند. 

طبق قراری که امام رضا با حضرت شاه‌چراغ دارد ایشان سر قرار حاضر می‌شوند بعد از اینکه امام رضا به ایران دعوت شد و در بازگشت دوباره خود به مدینه تأخیر ایجاد شد و قاصدی از طرف امام رضا (ع) به شهر مدینه نیامد. 

حضرت شاه‌چراغ (ع) تصمیم می‌گیرد در پی این دیرکرد به ایران سفر کند ایشان به‌اتفاق حضرت معصومه و برادرزاده‌ها به سمت ایران حرکت می‌کنند و از جنوب وارد کشور ایران می‌شوند و در بین راه مردم و شیعیان بسیاری که دوستدار خاندان علوی هستند با حضرت شاه‌چراغ (ع) همراه می‌شوند هنگامی‌که به نزدیکی شیراز خانه زینان کنونی می‌رسند سربازان از آن می‌پرسند به کجا می‌روید و چه کسی هستید؟ ایشان می‌فرمایند سید میر احمد برادر امام رضا (ع) هستیم که به دیدار ایشان می‌رویم. 

آن‌ها در همان‌جا اتراق و استراحت می‌کنند. 

سربازان قتلغ حاکم شیراز که به او قاصد فضول در تعزیه می‌گویند خبر می‌دهد که فرزندان موسی کاظم در پشت دروازه‌های شیراز اتراق کرده‌اند و هدف آن‌ها رفتن به طوس است قتلغ طبق دستوری که از مأمون گرفته تا از ورود سادات و بنی‌هاشمی به سمت طوس جلوگیری کند باهم فکری وزیر خود نامه به حضرت شاه‌چراغ می‌دهد که از مسیری که آمدی بازگرد. 

اما شاه‌چراغ (ع) نامه را قبول نمی‌کند و جنگ سر می‌گیرد در جنگ اول قتلغ شکست می‌خورد و حضرت شاه‌چراغ پیروز می‌شود در محل اقامتگاه حضرت شاه‌چراغ ویارانش قاصد خبر شهادت امام رضا را می‌رساند و در آن هنگام همراهان شاه‌چراغ مشغول عزاداری بودند. 

سربازان قتلغ به مأمون خبر می‌دهند که خبر شهادت امام رضا (ع) به شاه‌چراغ رسیده و الان بهترین زمان برای حمله است پس به‌طور ناجوانمردانه‌ای به آنان حمله می‌شود در این حمله تعدادی از همراهان حضرت و خودشان به شهادت می‌رسند. دراین‌ارتباط در کتاب مجالس تعزیه صالح راد مجلس تعزیه شهادت حضرت شاه‌چراغ چنین اشعاری آمده است: 

دریغا از امید ناامیدم/ که دیدار رضا را من ندیدم

شده خم قامتم‌ای حی داور/ دوتا شد پشتم از مرگ برادر

حضرت شاه‌چراغ (ع) آیینه فضائل و کرامات و از پیشتازان دفاع از حریم دین و ولایت و مبارزه با ستم و انحراف است منزلت عالی و الهی آن حضرت موجب شده تا از دیرباز تاکنون وجود مقدس ایشان همواره شمع روشنایی‌بخش محفل صاحب دلان حق باور و اصحاب علم و اندیشه و هنر قرار گیرد و در پرتو این مهر زلال آسمانی چه بسیار قلم‌ها و قدم‌ها که به ارادت برداشته‌شده است تا در حد بضاعت خویش روایتگر مهری باشد شورانگیز و زلال ناپذیر بی‌گمان نخستین تعزیه‌ها با الهام از واقع انقلاب کبیر عاشورا خلق‌شده و به‌تدریج مضامین دیگر به آن اضافه‌شده است. 

خوانندگان مجلس تعزیه شهادت حضرت شاه‌چراغ (ع) در نسخه اشعار می‌توانند از سبک خواندگان دستگاه و گوشه‌های متفاوت استفاده کنند؛ بنابراین دستگاه و گوشه‌ای نوشته‌شده به سبک تعزیه‌خوانان شیراز است نمونه‌هایی از آواها و کلام‌ها به شکل اشعار در اینجا آورده شده است. 

پیش‌خوانی مجلس تعزیه شاه‌چراغ: 

دستگاه نوا، گوشه عشاق

شهر شیراز صفایش بُود شاه‌چراغ/ درد هر خسته دوایش بود شاه‌چراغ

ای خدا حسین من چه شد؟/ آن نور دو عین من چه شد؟ 

شیعیان شیعیان زنید سینه و سر/ از غم شد تشنه خون‌جگر

حضرت شاه‌چراغ (ع) 

آواز داشتی، (سنتی، بیدکانی) 

کجایی‌ای رضا تاج سر من/ کجایی صاحب من سرور من

زهجرانت برادر کور گشتم/ ز بس خون آمد از چشم‌تر من

تو در غربت شدی بی‌یار و یاور/ چه آمد بر سرت‌ای سرور من

حضرت شاه‌چراغ، (سنتی، حاجیانی) 

رضا‌ای مونس شب‌های تارم/ برادر از فراقت بی‌قرارم

فغان از درد غربت‌ای برادر/ تو غربت مانده‌ای من اشک بارم

حضرت معصومه، (آواز سنتی بیدگانی) 

رضا جان‌ای انیس روزگارم/ برادر از فراغت دل ندارم

به عالم روز و شب از هجر رویت/ ز هجر دوری تو دل فکارم

برو این دم کنیز از مهربانی/ بگو سید میر احمد غمگسارم

غمگسارم قدم کن رنجه و تشریف‌آور/ که ازبهر برادر دل ندارم

حضرت شاه‌چراغ، (آواز دشتی، گوشه غم‌انگیز) 

بلی حق‌داری‌ای غم‌دیده خواهر/ نمایی گریه ازبهر برادر

بنال‌ ای جان خواهر تا بنالیم/ زهجر آن غریب زار مضطر

بکن گریه برای نور عینم/ گهی بهر رضا گه بر حسینم

کنیز، (کنیز به دنبال حضرت محمدتقی علیه الاسلام می‌رود) 

دستگاه همایون، گوشه بیداد

فدای جان تو ای نور چشم ارض و سما

 

* گزارش از مژگان ثابت‌قدم، کارشناس‌مسئول مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس

انتهای پیام/

کد خبر 14000717143644

برچسب‌ها