با تأسیس شورای بین‌المللی موزه‌ها موسوم به ایکوم در سال ۱۹۴۶ (حدود ۷۵ سال پیش) توجه جهانیان به اهمیت نقش موزه‌ها برای برقراری صلح و دوستی و رعایت اصول حرفه‌ای معطوف شد و ۱۸ می‌ هرسال برابر با ۲۸ اردیبهشت‌ماه نیز به‌عنوان روز جهانی موزه انتخاب و با شعاری مختص هرسال بر اساس دغدغه‌های عمومی به موضوعات کلان جهانی پیرامون موزه‌ها، نگاه همگان را به یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فرهنگی جوامع سوق داد. 

شعار سال ۲۰۲۲ نیز با عنوان «قدرت موزه‌ها: پایداری، نوآوری و جامعه سازی» در سه برچسب و محور اصلی معین شد که قدرت نوآوری در دیجیتالی شدن و دسترسی و قدرت جامعه‌سازی از طریق آموزش قابل تحقق است. این اقدام ایکوم در راستای شناسایی مجدد پتانسیل موزه‌ها و افزایش توانایی آن‌ها برای ایجاد تغییرات مثبت در جوامع بوده است. 

این شعار باهدف استفاده از تمامی ظرفیت‌های قدرت‌ساز موزه‌ها برای تغییر و تحول در جامعه است. موزه‌ها یکی از مهم‌ترین کانون‌های فرهنگی توسعه جوامع هستند که هرگونه حمایت مادی و معنوی از آن‌ها، زمینه‌ساز توسعه و بالندگی بیش‌ازپیش جامعه خواهد بود. شعار امسال روز جهانی موزه، در حقیقت تأکید به بازگشت دوباره به اهمیت تأثیرگذاری موزه‌ها و نقش ممتازشان در رونق جامعه است. 

اولین عنوان در برچسب‌های شعار امسال، پایداری قدرتمندانه موزه‌ها در دستیابی به اهداف و برنامه‌های خود است. مفهوم اصلی این برچسب، همان‌گونه که بیان شد، شناسایی توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها برای ارتقای قدرت یک موزه بر اساس تجارب گذشته‌اش و همچنین داشته‌های خود که کمتر به آن‌ها پرداخته‌شده، است. برای تحقق این بخش از شعار، ضروری است تا فلسفه وجودی هر موزه مورد بازبینی قرارگرفته و نقش آن از گذشته تا به امروز مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین از نقش موزه‌دارانی قدرتمند برای قدرت‌نمایی موزه‌ها نیز نمی‌توان گذشت. به‌واقع توجه به نیروی انسانی موزه‌ها به‌خودی‌خود سبب رویش دوباره نهال‌های فرهنگ در این حوزه است که زمینه‌ساز پایداری در عملکرد موزه‌ها خواهد شد. 

محور مهم دیگر شعار امسال موزه‌ها، نوآوری در دیجیتالی شدن و دسترسی است. این‌گونه به نظر می‌رسد با استفاده از مبانی دانش‌بنیان و اصولی حرفه‌ای و نوین، می‌توان عرصه خدمات دیجیتال موزه‌ها را بیش‌ازپیش رونق داد. در این مقوله ضروری است تا شاهد برقراری تعاملات و تحرکات علمی و فنی برای ارتباط ملموس‌تر موزه‌ها بر اساس نیازهای جامعه به کمک عناصر دیجیتالی و نوگرایانه باهدف انتقال مفاهیم متنوع در موضوعات موزه‌ای باشیم. جامعه پویا و تحول‌خواه، به دنبال یک رسانه‌ای نو برای ارتقای دانش و رفاه خود است و ضروری است تا موزه‌ها این نقش خود را بازبینی کنند. در همین راستا ضروری است تا چرایی و چگونگی حضور موزه‌ها در عرصه فضای مجازی جامع‌تر بررسی شود، تا بتوان از حضور قدرتمند موزه‌ها برای ارتقا کیفیت فضای مجازی و کاربری درست آن نیز استفاده کرد. 

برچسب و محور پایانی شعار سال ۲۰۲۲ موزه‌ها، قدرت جامعه‌سازی از طریق آموزش است. بر کسی پوشیده نیست که موزه‌ها از معدود عناصر فرهنگی جوامع برخوردار از کارکرد فرهنگی، اجتماعی، تفریحی، علمی و آموزشی و حتی اقتصادی هستند. در این میان کارکرد آموزشی موزه‌ها از دو منظر قابل‌درک است. ابتدا نقش موزه به‌عنوان رکن آموزشی جامعه و دوم آموزش جوامع با توجه به موزه‌ها برای دستیابی به سایر کارکردهای موزه؛ مفهوم جامعه سازی، یعنی اینکه نیازها و ضرورت‌ها و اولویت‌های جوامع، شناسایی‌شده و به کمک یک موزه قدرتمند بتوان آموزش‌های موردنیاز برای تحقق آن دغدغه‌ها را به ثمر رساند. این محور یکی از اساسی‌ترین، قدرتمندترین و پایدارترین کارکردهای یک موزه پویا و مخاطب محور است. 

همچنین برای یاری‌کردن موزه‌ها برای قرارگیری در جایگاه حقیقی و واقعی خود در یک جامعه، ضروری است تا تمامی ارکان تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز و مسئول، برای آموزش جوامع به‌منظور دوستی، تعامل و گفت‌وگو با موزه‌ها، گام جدی و مهمی را بردارند. همچنین در برچسب شعار امسال، نمی‌توان از نقش تعاملات میان موزه‌ها و فراگیری دامنه ارتباطات موضوعی آنان با یکدیگر گذشت. 

این چرخه عجیب و شگفتی‌آفرین موزه‌ها، در بسیاری از جوامع نقش تأثیرگذار خود را نشان داده است و برای رسیدن به جایگاه واقعی موزه‌ها در ایران و به‌ویژه استان گلستان نیز نیازمند یاری همگان است. 

در استان گلستان نزدیک ۱۳ موزه در بخش‌های دولتی و خصوصی فعالیت می‌کنند که تعداد ۹ موزه وابسته دولتی در حوزه‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، صنایع‌دستی و تاریخ طبیعی و ۲ موزه دولتی غیر وابسته مربوط به شرکت آب منطقه‌ای با موزه آب گلستان و محیط‌زیست با موزه حیات‌وحش پارک ملی گلستان و ۳ موزه خصوصی در حوزه زمین‌شناسی، دست‌بافته‌های داری ترکمن و خانه موزه روستایی مشغول به ارائه خدمات به جامعه هستند و چندین پروژه موزه‌ای ازجمله موزه میراث روستایی گلستان، موزه بزرگ گلستان نیز در حال اجرا است که در این فرصت از زحمات همه تلاشگران عرصه موزه استان سپاسگزاری می‌شود. 

دستیابی به جایگاه واقعی، مستلزم راه‌اندازی موزه‌ها با در نظر گرفتن کیفیت خدمات، استانداردسازی موزه‌های فعال، اجرای طرح آمایش موزه‌ها و اجرای برنامه‌های آموزشی درون‌سازمانی و برون‌سپاری موزه‌ها و حمایت از مجموعه‌ها و موزه‌های خصوصی و تخصصی است. 

حال که سخن از موزه‌های خصوصی و تخصصی به میان آمد، این فرصت را مغتنم شمرده و از تمامی مردم علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر و تاریخ این استان و دستگاه‌های تخصصی تقاضا داریم تا در صورت علاقه‌مندی به راه‌اندازی موزه، با حمایت و همراهی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان به جمع خانواده موزه‌داری استان بپیوندند. 

امید آن می‌رود با همدلی و همراهی یکدیگر، شاهد پویایی هرچه بیشتر موزه‌ها باشیم.

انتهای پیام/