میراث آریا: شهر بشرویه بر اساس مدارک مکتوب و در کنار آن شواهد تاریخی ملموس، در دوره ایلخانی با عنوان روستایی کوچک متشکل از مهاجران روستاهای بالادستی در محل فعلی شکل گرفته است. در دوره تیموری بر اساس مندرجات کتاب «منم تیمور جهانگشا» به آبادی بزرگی تبدیل شد که آوازه برک‌بافی و کرباس‌بافی آن شهره است. دوره صفوی را باید مرحله تعالی و انسجام شهری بشرویه نامید که در تمام ساخت‌های اجتماعی، علمی، فرهنگی، اقتصادی، هنری و آیینی شهر، شاهد تحولات گسترده‌ای هستیم که می‌توان از آن تحت عنوان یک آرمان شهر نام برد.
نامداران و بزرگانی در دوره صفوی در بشرویه چشم به جهان گشودند و به سبب فهم علمی بالا در پایتخت صفویان، شهر اصفهان، مورد توجه قرار گرفتند. یکی از این عالمان بلند مرتبه ملاعبدالله است که حاج علی اشرف از نوادگان او محسوب می‌شود.
حاج علی اشرف در سده دوازدهم هجری قمری در شهر بشرویه دیده به جهان گشود و پیوند نسبی او با بزرگان علمی بشرویه در حیات علمی و دینی او تأثیر عمیقی گذاشت
خوشبختانه کتابت کتب، نسخ و قباله‌های زیادی با اولویت خط ثلث از حاج علی اشرف، محمد نصیر فرزند حاج علی اشرف و محمدرفیع نوه حاج علی اشرف بر جای مانده است؛ در واقع این خانواده تبحر زیادی در زمینه خوشنویسی و کتابت داشته‌اند.
درباره اقدام تأثیرگذار حاج علی اشرف در فرهنگ آیینی بشرویه نیز باید او را بنیان‌گذار مراسم سوگواری محرم بشرویه در قالب کنونی دانست که مرکزیت آن در حسینیه است که با نام خویش در سال ۱۱۱۶ هجری قمری بنا نهاد.
طبق اسناد برجای مانده حاج علی اشرف به قصد حج تمتع بشرویه را ترک می‌کند و بنا به دلایلی از جمله طوفانی شدن دریا و در پی آن آشنایی با چند هندی مجبور به تغییر مسیرش به هندوستان می‌شود. ورود او به حیدرآباد هند مساویست با ایام شهادت حضرت امام حسین علیه السلام و همین موضوع چشم‌امیدی برای او می‌شود تا در دل نیت کند که اگر موفق به زیارت کعبه شد و به بشرویه برگشت، حسینیه‌ای با همین سبک عزاداری در بشرویه بنیان نهد.
با آغاز محرم هر کدام از قبایل یا خانواده‌های صاحب علم چوب‌های بلندی را با پارچه‌های الوان می‌پوشانند و برای شرکت در آیین علم‌گردانی تا روز ششم محرم به حسینیه حاج علی اشرف انتقال می‌دهند.
علمداران و برگزارکنندگان این مراسم با صدای چاووشی، ریتم خاص سنج و هماهنگ با یکدیگر حسین حسین گویان به دور حوض وسط حسینیه می‌چرخند که در ردیف اول و پیش روی علمداران حدود ۱۴ تا ۱۵ نفر از سادات یک صف را تشکیل می‌دهند.
در بالای هر علم یک تاج فلزی که اصطلاحاً به آن «شده» می‌گویند، نصب شده است. پشت علمداران تعدادی شمشیر به دست با حرکاتی خاص، ریتمی موزون را اجرا می‌کنند و پشت سر آنان نیز عزاداران به حالت هروله در حال چرخیدن به دور حوض حسینیه هستند. صبح روز عاشورا شده‌ها را از سر علم‌ها به نشانه جدا شدن سر امام حسین(ع) و یاران آن حضرت جدا می‌کنند.
سرای روضه‌ها؛ پویایی آیین محرم در کوچه پس کوچه‌های شهر تاریخی بشرویه
از زمانی که که مدارک مکتوب در خصوص پایه‌ریزی اصولی مراسم محرم بشرویه موجود است، نزدیک به ۳۵۰ سال می‌گذرد؛ مراسمی که حاج علی اشرف در اواخر دوره صفوی/اوایل افشار پی‌ریزی کرد، بدون کوچک‌ترین تغییری طی این چند سده باقی مانده و در میان مردم از جایگاه و قداست ویژه‌ای برخوردار است.
طبعا محرم در بشرویه‌ای که به گفته تاریخ‌نویسان علاقه به مکتب اهل بیت علیه‌السلام زبانزد است و به شعر دارالعلم و الامان شهره بوده است، شور و حال خاصی دارد، به همین دلیل است که مراسم آیینی محرم بشرویه دایره وسیعی از مفاهیم واقعه عاشورا را در برمی‌گیرد و تصویرسازی و باززنده‌سازی این واقعه در قالب رویدادهایی چون علم‌گردانی، نخل‌گردانی، عماری، تنور خولی، تعزیه زعفرجن، بنی اسد و شبیه‌خوانی به چشم می‌خورد.
جدای از اماکن عمومی مذهبی در شهر بشرویه، با فرهنگ وقف روضه خانه‌های تاریخی مواجهیم که در تمام محلات تاریخی شهر دیده می‌شود و عمدتا فاقد وقف‌نامه بوده و نسل به نسل این سنت زیبا با عنوان وقف اولاد و با متولی وارثان در خانه‌های تاریخی اجرا می‌شود.
مالکین خانه‌های تاریخی از دوره صفوی تا قاجار و معمولا با تاریخ نامشخص، اقدام به وقف خانه برای برگزاری روضه سیدالشهدا علیه السلام کرده و وارثین نیز سال به سال مکلف به انجام این نوع از موقوفه هستند.
این الگوی فرهنگی به عنوان یکی از شاخصه‌های محرم بشرویه شناخته می‌شود که معمولا در معنای عام به عنوان سرای روضه‌ها یا با اعلام خاصی به نام مالکین، نظیر سرای سرکه، سرای رضوانی، سرای خاوری، سرای علی‌نژاد، سرای عطار، سرای حسین‌پور و غیره شناخته می‌شود که وارثان در ایام محرم تا صفر با سیاه‌پوش کردن خانه‌ها مبادرت به روضه‌خوانی و پذیرایی از عزاداران حسینی می‌کند.
گزارش از سیدامیر سلیمانی رباطی؛ مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بشرویه
انتهای پیام/
نظر شما