میراث آریا: دیوار گَوری، دیواری تاریخی است که در استان کرمانشاه و در نزدیکی مرز دو کشور ایران و عراق در راستای شمال-جنوب کشیده شده‌است.

اگرچه باستان‌شناسان ایرانی در سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹) از طریق تصاویر ماهواره‌ای به وجود این دیوار پی بردند، اما ساکنان نزدیک به این دیوار از دیرباز آن را با نام دیوار گَوری می‌شناختند.

طول دیوار گَوری ۱۱۵ کیلومتر  است و بدین سبب می‌توان آن را پس از دیوار بزرگ گرگان دومین دیوار دفاعی در ایران دانست. بقایای این دیوار از سمت شمال از کوهستان بمو آغاز شده و در جنوب به روستای ژاومرگ می‌رسد. بقایای دیوار گوری تقریباً یک میلیون متر مکعب سنگ را شامل می‌شود. این سنگ‌ها بوم‌آورد بوده و از کوه‌های اطراف تهیه شده‌است. در برخی نقاط استفاده از ملات گچ قابل تشخیص است. ابعاد دقیق این دیوار مشخص نیست، اما تخمین زده شده که احتمالاً ۴ متر عرض و حدود ۳ متر ارتفاع داشته‌است.

کاربری دیوار گَوری به طور دقیق مشخص نیست. احتمال داده می‌شود که یک دیوار دفاعی بوده‌است. همچنین این احتمال داده شده که کاربردی نمادین داشته و نشانه‌ای از مرزهای یک امپراتوری کهن بوده‌ باشد. قدمت دیوار گَوری به طور دقیق مشخص نیست. اما با توجه به ظروف سفالین کشف شده در کنار این دیوار، احتمال داده‌ شده که قدمت آن به زمانی بین سده چهارم پیش از میلاد تا سده ششم پس از میلاد بازگردد و به امپراتوری‌های اشکانی یا ساسانی تعلق داشته‌ باشد.

اگرچه تیم پژوهش ایرانی از پیشینه کاوش‌ها بر روی این دیوار اطلاع نداشته‌اند، اما پس از آنکه دکتر سجاد علی‌بیگی در مقاله‌ای در ژورنال آنتیکیتی (Antiquity) )به معرفی دیوار گَوری پرداخت، مشخص شد که پیش از این نیز گروهی از باستان‌شناسان به تحقیق بر روی این دیوار پرداخته‌ بودند، اما نتایج پژوهش و کاوش آن‌ها در هیچ ژورنالی منتشر نشده‌ است.

هرچند دیوار در آبان ۱۳۹۸ کشف شد اما  دست‌کم از ۱۰ سال پیشتر مورد شناسایی قرار گرفته و باستان‌شناسان مشغول پژوهش بر روی آن بوده‌اند که نتایج پژوهش‌های سجاد علی‌بیگی بر روی دیوار گَوری در گردهمایی سالانه باستان شناسی در سال ۱۳۹۵ نیز ارائه و منتشر شده‌است. همچنین در منابع عثمانی، و نیز سفرنامه چریکف در سال ۱۸۵۰ نیز به وجود این دیوار اشاره شده و هنری راولینسون نیز در سفرنامه خود که به سال ۱۸۳۶ مربوط می‌شود، به این دیوار اشاره کرده و می‌نویسد:

«در ساحل سمت راست، در فاصلۀ یک و نیم مایلی از دره، دیواری از میان خط‌الرأس صخره‌ها کشیده شده که در سمت شمالی شهر به صورت سدی طبیعی به استحکامات شگفت‌آوری شکل داده‌است. این دیوار هم‌اکنون تنها همچون یک خط خاکریز شکسته مثل ساختمان‌های نینوا و بابل به نظر می‌رسد، و من بنابراین نتیجه می‌گیرم که باید مربوط به دوران کلدانیان باشد.»

پایگاه خبری علمی لایوساینس در پایان سال ۲۰۱۹ دیوار گَوری را به عنوان یکی از ۱۰ کشف بزرگ باستان‌شناسی در آن سال اعلام کرد.

دیوار گَوری با قدمت ساسانب در سال ۱۴۰۱ به شماره ۳۳۸۱۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

انتهای پیام/