در سال ۱۴۰۱ خوشبختانه با کاهش چشمگیر بیماری کرونا شاهد رونق دوباره بازارهای صنایع‌دستی به‌ویژه در ایام تعطیلات نوروز بودیم، استان اصفهان یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین مراکز تولید و عرضه صنایع‌دستی ایران به‌ویژه در غرب قاره کهن آسیا به شمار می‌رود. شهر تاریخی اصفهان در سال ۱۳۹۴ از سوی شورای جهانی صنایع‌دستی به‌عنوان دومین شهر جامع صنایع‌دستی جهان پس از شهر چیپور هند و در پایان همان سال به‌عنوان یک‌صد و شانزدهمین شهر خلاق جهان از منظر صنایع‌دستی و هنرهای سنتی انتخاب شد.
با توجه به موقعیت اصفهان در حوزه صنایع‌دستی، این شهر در سال ۱۳۹۶ میزبان هجدهمین اجلاس شورای جهانی صنایع‌دستی بود که در نوع خود اولین و جامع‌ترین دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه گذشته به شمار می‌رفت.
با توجه به شیوع چندباره ویروس منحوس کرونا، فعالین صنایع‌دستی استان اصفهان همانند بسیاری از مشاغل دیگر طی دو سال گذشته دچار معضلات فراوانی شدند، لذا در طی سال ۱۴۰۰ و به‌ویژه با استقرار دولت سیزدهم، تلاش شد تا در حد امکان از آلام این فرهیختگان کاسته شود.
همگان نیک می‌دانند که اصفهان یکی از مهم‌ترین مراکز بسط و گسترش و ترویج صنایع‌دستی اصیل ایرانی است، لذا در حال حاضر بیش از ۶۸ هزار نفر هنرمند در ۲۸ شهرستان استان اصفهان و در ۱۹۶ رشته صنایع‌دستی مشغول به فعالیت هستند.
با توجه به رکود ایجادشده در طی سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰، حضور هنرمندان در حوزه مشاغل خانگی صنایع‌دستی از استقبال خوبی برخوردار بود، به‌نحوی‌که صدور مجوز فعالیت مشاغل خانگی از ۱۸۷ مجوز در طی سال ۱۳۹۸ به ۲۹۴ مجوز در طی یک سال گذشته بالغ شد. این در حالی است که صدور مجوز فعالیت کارگاه‌های انفرادی از تعداد ۱۵۹۷ مورد در سال ۱۳۹۸، به بیش از ۲۳۱۳ مجوز در طول یک سال گذشته افزایش‌یافته است که این نکته عملاً اثبات‌کننده این نکته است که با شیوع چندباره ویروس کرونا و همچنین ظهور موج‌های مختلف شیوع این بیماری، هنرمندان صنایع‌دستی عمدتاً در خانه‌های خود که از سلامت بیشتر و همچنین هزینه مادی کمتری برخوردار بود، فعالیت خود را با وجود سختی‌های بسیار ادامه دادند.
در حوزه صدور مجوز پروانه تولید کارگاهی که در استان اصفهان تا پیش از شیوع این بیماری، بیش از ۴۵۰۰ کارگاه صنایع‌دستی فعالیت داشت، در طی ۲ سال گذشته دچار آسیب جدی شده به‌نحوی‌که در سال ۱۳۹۹ تعداد ۲۴۲ مجوز فعالیت کارگاه‌های تولیدی صنایع‌دستی در استان اصفهان صادر شد که این رقم در طول یک سال گذشته به کمتر از ۱۸۵ مورد رسید، که این آمارها نشان‌دهنده آسیب‌پذیری این بخش از فعالیت‌های صنایع‌دستی استان در طی ۳ سال گذشته بوده است.
یکی دیگر از مجوزهایی که توسط معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان صادر می‌شود، پروانه فعالیت مشاغل خانگی پشتیبان است که در این حالت، هنرمندان انفرادی به‌صورت گروهی مشغول به فعالیت هستند و خوشبختانه در طی یک سال گذشته، تعداد ۱۰۱ مورد پروانه فعالیت مشاغل خانگی پشتیبان صادرشده است، آمارها نشان‌دهنده این است که در این حوزه در سال ۱۳۹۹ فقط ۲۶ مجوز صادرشده است، لذا افزایش این آمار به ۱۰۱ مورد در طی یک سال گذشته نشان‌دهنده اقبال فعالان صنایع‌دستی به مشاغلی است که سرمایه کمتری را طلب می‌کند.
مجموع فعالیت‌های آموزشی در حوزه‌های صنایع‌دستی در سه مقطع کوتاه‌مدت، میان‌مدت و به‌آموزی در طی یک سال گذشته، ۶۶۰ نفر هنرجو بوده است که با توجه به شیوع بیماری کرونا و درعین‌حال لزوم آموزش کارگاهی، حتی‌الامکان آموزش‌ها در رشته‌هایی که امکان فعالیت به‌صورت مجازی داشته‌اند متمرکز بوده است.
امید می‌رود تا با کاهش چشمگیر شیوع بیماری کرونا، در سال ۱۴۰۱ شاهد رونق و شکوه دوباره صنایع‌دستی اصفهان باشیم.
* گزارش از سعید احمدی، کارشناس روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان
هفته صنایع‌دستی