استان خوزستان به واسطه جایگاه تاریخی و دیرینگی آن که براساس اسناد، پیشینه آن به هفت‌هزارسال پیش می رسد، از خاستگاه‌های نخستین بشر و از مناطق قابل توجه در حوزه سکونت و تمدن بوده و به دلیل دارا بودن امتیازات مهمی مانند آب فراوان و شیرین، خاک حاصل‌خیز و... جایگاه ویژه‌ای در طول تاریخ بشر داشته است.

استقرار بشر از گذشته‌های دور تاکنون در جغرافیای باستانی استان خوزستان باعث شده است که امروزه‌روز شاهد برجای ماندن آثار متعددی از تمدن‌های گوناگون در جای‌جای این استان باشیم؛ به‌گونه‌ای که بخش عمده‌ای از تمدن بین‌النهرین در این استان زرخیز شاهدی بر جایگاه ویژه این منطقه از تاریخ بشر بوده و هست.

از همین روی، انسان‌های اولیه در این سرزمین به دلیل نیازهای اساسی، به کمک مواد و مصالح بوم‌آورد، به خلق آثار متعددی دست زدند که در بسیاری از آن‌ها هنر و خلاقیت را می‌توان به روشنی در اشیاء مکشوف تاریخی به دست‌آمده مشاهده کرد که این خود نشانی است از ترکیب هنر و نیاز انسان‌های متمدن ساکن در این منطقه که امروزه این آثار را به عنوان صنایع‌دستی می‌شناسیم، در صورتی که در گذشته مصارف دیگری داشته‌اند.

20 تا 27 خرداد با عنوان هفته صنایع‌دستی در ایران نام‌گذاری شده است و این موضوع بهانه‌ای شد تا عملکرد معاونت صنایع‌دستی خوزستان در یک سال گذشته را مرور کنیم که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.

مشارکت و برگزاری جشنواره‌ها

شکرالله قاسمی معاون صنایع‌دستی مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان با اشاره به عملکرد این معاونت در سال 1400 اظهار می‌کند: «در بُعد نمایشگاهی، سال گذشته حضور صنعتگران استان را در 22 جشنواره و نمایشگاه ملی و استانی داشتیم که در میان آن‌ها می‌توان از حضور هنرمندان صنایع‌‌دستی خوزستان در جشنواره محصولات صنایع‌دستی وغذاهای سنتی و بازی‌های محلی رامشیر، اولین جشنواره ملی زیورآلات سنتی ایران در تهران، جشنواره سفره نوروزی صنایع‌دستی تهران 1400، جشنواره ملی مد و لباس (طراحی پوشاک وصنایع‌دستی) در تهران، جشنواره کارآفرینان برتر کشور در تهران، جشنواره فیروزه استان و کشور، جشنواره بین‌المللی صنایع‌دستی "ایران،همای زرین" (نشان دست خلاق) در اصفهان، نمایشگاه موزه تاریخی آبادان، نمایشگاه هنرهای دستی به مناسبت دهه فجر مسجدسلیمان، نمایشگاه صنایع‌دستی و تولیدات خانگی هندیجان، نمایشگاه صنایع‌دستی خرمشهر، نمایشگاه صنایع‌دستی شرکت توسعه صنایع‌ جانبی نیشکر کارون و  نمایشگاه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در آبادان را نام برد.

صدور مجوزهای چهارگانه

معاون صنایع‌دستی مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان درخصوص آمار مجوزهای چهارگانه صنایع‌دستی در سال 1400 نیز می‌گوید: «طی این سال، 1189 مورد صدور و تمدید پروانه تولید انفرادی،  36 مورد صدور و تمدید پروانه تولید کارگاهی، یک مورد صدور مجوز تأسیس کارگاهی، یک مورد صدور مجوز تأسیس کارگاهی، 459 مورد تمدید و صدور کارت شناسایی صنایع‌دستی در عملکرد این معاونت به ثبت رسید.»

64 صنعتگر بیمه‌شده

او در ادامه به بیمه صنعتگران و شاغلان صنایع‌دستی اشاره کرد و افزود: «در سال 1400، تعداد 64 نفر را در صندوق بیمه تأمین اجتماعی به ثبت رساندیم.»

پرداخت تسهیلات برای حمایت از صنعتگران صنایع‌دستی

قاسمی درباره اعطای تسهیلات به شاغلان صنایع‌دستی برای حمایت از صنعتگران صنایع‌دستی نیز تصریح کرد: «در حوزه مشاغل خانگی (پشتیبان)، مبلغ 194هزار و 800میلیون ریال به 162 نفر اعطاء شد؛ این در حالی است که به 34 نفر نیز مبلغ نه‌هزار و 500‌میلیون ریال تسهیلات بنیاد برکت پرداخت شد و 47 نفر نیز مبلغ 10‌هزار میلیون ریال تسهیلات بنیاد برکت رضوی دریافت کردند. همچنین 13 نفر نیز برای تسهیلات بلاعوض معرفی شدند و مجموعاً مبلغ 2میلیارد و 44 میلیون ریال دریافت کردند و به 108 نفر نیز 51میلیارد و 300میلیون ریال وام مستقل تعلق گرفت.

برگزاری کلاس‌های آموزشی

او خاطرنشان‌ کرد: «در حوزه آموزش نیز اقدامات خوبی در سال 1400 انجام شد که در میان آن‌ها می‌توان به آموزش کوتاه‌مدت به صورت حضوری در زندان برای 871 زندانی اشاره کرد.»

معاون صنایع‌دستی مدیرکل میراث‌فرهنگی خوزستان همچنین به برگزاری آموزش‌های عمومی شاغلین به صورت برخط طی سال 1400 اشاره می‌کند و می‌افزاید: «این آموزش‌ها توسط بخش خصوصی انجام شد و طی آن در مجموع 341 مرد و زن از آن‌ها بهره‌مند شدند که این تعداد شامل 27 نفر هنرآموز در کارگاه "به‌آموزی حصیربافی"،  160 نفر در کارگاه "به‌آموزی گلیم‌بافی" و 154 نفر شرکت‌کننده در "کارگاه مجازی کارآفرینی و ایجاد کسب‌وکار" بود.»

پروژه‌های توسعه و ترویج

او با بیان این‌که با تلاش‌های صورت‌گرفته، سال گذشته شهر اندیکا به عنوان شهر گلیم و دست‌بافته‌های عشایری ثبت‌ملی شد افزود: «همچنین، طرح‌های ثبت شهرهای ملی بوریابافی (رُفَیِع) و احرامی‌بافی (شوشتر) که در سال ۱۳۹۸ ثبت مشروط شده بودند، در سال گذشته به سرانجام رسید و این دو شهر به صورت قطعی به عنوان شهر ملی صنایع‌دستی در رشته‌های بوریابافی و احرامی‌بافی ثبت و معرفی شدند.»

قاسمی خاطرنشان کرد: «در سال گذشته 56 نفر از صنعتگران صنایع‌دستی استان مهر اصالت ملی (نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی) برای محصولات خود دریافت کردند و چهار نشان جغرافیایی نیز به "گلیم‌" هفتکل و "سفره‌آردی"، "چوقا" و "کارت‌بافی" اندیکا تعلق گرفت.

صادرات صنایع‌دستی خوزستان

او در ادامه به حوزه صادرات اشاره کرد و افزود: «در سال گذشته صادرات تولیدات صنایع‌دستی استان با آنالیز صورت گرفته در مبادی خروجی و ترانزیتی، شامل سفال، تولیدات چوبی، تولیدات حصیری و نقاشی رو لعاب و به میزان 3.9 میلیون دلار بود که به کشورهای مختلف صادر شد.»

جای‌جای استان زرخیز خوزستان نشانه‌هایی کم‌نظیر از هنرهای ناب صنایع‌دستی و هنرهای سنتی است که همه ما به داشته‌های غنی آن می‌بالیم.

امروزه و باتوجه به وجود هنرمندان مستعد در سراسر استان، باید با شناخت درست از این سرمایه ملی و کشف افراد مستعد و کمک در مسیر آموزش بهینه و معرفی استعدادهای موجود در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی، به رشد اقتصادی استان خوزستان و کشور کمک کرد تا چراغ این صنعت همچنان فروزان باشد.

 

* گزارش از سیدجواد خراسانی، کارشناس خبر و رسانه اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان

انتهای پیام/