امروزه صنایع‌دستی در کنار سایر پیشران‌های مهم در حوزه کارآفرینی و اشتغال موردتوجه ویژه دولت‌ها در کشورهای مختلف است زیرا ضریب ایجاد اشتغال و کارآفرینی گرایش‌های مختلف صنایع‌دستی به نسبت میزان سرمایه‌گذاری انجام‌شده بسیار بالاتر و مؤثرتر از سایر حوزه‌ها است.

یکی از مهم‌ترین گرایش‌های صنایع‌دستی که قابلیت ایجاد زنجیره ارزش دارد نساجی سنتی است؛ به‌گونه‌ای که در صورت توجه ویژه به این هنر و رفع مشکلات توسعه آن می‌توان اشتغالزایی پویا و پایا خصوصاً برای بانوان جامعه ایجاد کرد. نساجی سنتی رشته‌ای از صنایع‌دستی است که هنرمند با استفاده از الیاف طبیعی و ابزارهای بافت دستی، پارچه دستباف خود را تولید می‌کند. 

نساجی سنتی مجموعه‌ای از فعالیت‌های مرتبط به هم از تأمین مواد اولیه تا تولید محصول نهایی را در بر می‌گیرد. مواد اولیه این هنر شامل پشم، پنبه و ابریشم بوده و تولید نهایی نیز پارچه است که می‌توان با اضافه کردن فرآیند تکمیلی، محصولات متنوعی از آن را تولید کرد تا ارزش‌افزوده مناسبی ایجاد شود.

نساجی سنتی گلستان با توجه به ظرفیت نوغانداری و تولید ابریشم و همچنین فعالیت هنرمندان فراوان، مزیت رقابتی این استان در حوزه صنایع‌دستی است. صنعت ریسندگی و بافندگی سال‌هاست که در گلستان کمرنگ شده بااین‌حال برخی بانوان خوش‌قریحه با تلاش پشتکار سعی به حفظ این حرفه در استان دارند.

لزوم بهره‌برداری از شاخصه‌های گلستان در حوزه نساجی سنتی

دانشجوی کارشناسی ارشد صنایع‌دستی دانشگاه الزهرا تهران و فعال حوزه نساجی سنتی استان گلستان گفت: نساجی سنتی یک چرخه کامل از تهیه مواد اولیه تا تبدیل آن به نخ و بعد بافت پارچه و درنهایت تبدیل به محصول کاربردی است. درواقع هنرمندان نساجی سنتی با استفاده از الیاف مختلف، پارچه‌هایی تولید می‌کنند که کاربردهای متفاوتی ازجمله دکوراسیون منزل، پوشاک و... دارد.

سمانه سادات حسینی‌قابوسی خاطرنشان کرد: در استان گلستان اکثر هنرمندان نساجی سنتی از گذشته تاکنون دستباف‌های خود را به محصولات کاربردی همچون چادرشب بافی، دستمال بافی، سفره بافی تبدیل و همچنین از پارچه‌ها در تهیه لباس‌های محلی استفاده می‌کنند.

او بیان کرد: صنایع‌دستی استان گلستان در حوزه نساجی سنتی توانسته تا حدودی جای خود را در سطح ملی پیدا کند اما همچنان جای کار دارد و باید با آموزش‌های مداوم و به‌روز هنرمندان، شاهد پیشرفت بیشتر این هنر و هنرمندان استان باشیم.

فعال حوزه نساجی سنتی استان گلستان در ادامه تصریح کرد: تنوع اقوام در استان گلستان موجب شده تا شاهد گوناگونی تولیدات رشته‌های صنایع‌دستی در استان باشیم که این موارد در کنار برخورداری از پنبه، ابریشم و پشم که البته به‌صورت فرآوری نشده در استان قابل‌دسترس است، می‌تواند از ویژگی‌ها و شاخصه‌های مهم استان در حوزه نساجی سنتی باشد اما می‌بایست با برنامه‌ریزی مناسب از این فرصت‌ها به نفع رونق این حوزه بهره‌برداری کرد.

او همچنین بیان کرد: صادرات نساجی سنتی در سطح ملی نسبت به سایر رشته‌ها هنوز جایگاه خوبی را کسب نکرده است و بالطبع استان گلستان نیز از این امر مستثنا نیست، ازاین‌رو با توجه به فعالیت تعداد زیادی هنرمند در حوزه نساجی سنتی نیاز است تا حمایت بیشتری برای معیشت هنرمندان و همچنین جایگاه اجتماعی آنان شود.

کاربردی بودن محصولات نساجی سنتی پتانسیلی فرصتی برای رونق فروش

یک کارشناس و فعال حوزه نساجی سنتی استان گلستان که به مدت هفت سال در این حوزه فعالت می‌کند نیز گفت: نساجی سنتی یکی از رشته‌های پرکاربرد در حوزه صنایع‌دستی است که با توجه به کاربردی بودن محصولات تولیدی این رشته که تولیداتی درزمینه‌های مختلف ازجمله پوشاک و یا دکوراسیون منازل دارد می‌تواند به لحاظ فروش ویژگی مثبت این رشته محسوب شود.

وجیهه نصرتی خاطرنشان کرد: نساجی سنتی یکی از رشته‌های شاخص استان گلستان محسوب می‌شود و بسیاری از هم‌استانی‌ها در منازل خود به این حرفه مشغول هستند و آن را از مادران خود به‌صورت سینه به سینه آموخته اند.

او تاکید کرد: کمبود مواد اولیه یکی از دغدغه‌های اصلی هنرمندان نساجی سنتی استان گلستان است و هنرمندان و صنعتگران مواد اولیه باکیفیت و قیمت مناسب را از سایر استان های کشور خریداری می‌کنند که در افزایش قیمت محصول نهایی اثرگذار است.

این فعال حوزه نساجی سنتی گلستان افزود: با همکاری و تعامل بین بخشی دستگاه‌های اجرایی مرتبط استان می توان مواد اولیه با کیفیت و قیمت مناسب را در استان تامین کرد تا هنرمندان بدون دغدغه دسترسی به مواد اولیه بر روی تولید و تنوع محصولات تمرکز کنند.

او در ادامه با اشاره به وضعیت صادراتی محصولات نساجی سنتی استان، گفت: بازار صادراتی محصولات تولیدی نساجی سنتی استان گلستان وجود دارد اما تا رسیدن به نقطه مطلوب به لحاظ صادرات تولیدات هنرمندان فاصله‌داریم. می‌توان با تشکیل انجمن‌های صنفی قوی از هنرمندان فعال در حوزه نساجی سنتی و به‌کارگیری افراد زبده در حوزه بازرگانی، صادرات تولیدات هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی استان را تقویت کرد.

فعالیت ۳۵۰۰ هنرمند نساجی سنتی در گلستان

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان گفت: نساجی سنتی گلستان با توجه به ظرفیت نوغانداری و تولید ابریشم و همچنین فعالیت هنرمندان فراوان، مزیت رقابتی این استان در حوزه صنایع‌دستی است؛ ازاین‌رو تلاش می‌کنیم زمینه توسعه این هنر-صنعت را در سطح استان فراهم‌ کنیم.

مریم حاجی‌ابراهیمی یادآور شد: استان گلستان با برخورداری از حدود ۳۵۰۰ هنرمند فعال در رشته نساجی سنتی، نیازمند تأمین مواد اولیه مناسب تولید است که این نیازمندی، با تحقق فرآوری ابریشم در استان و جلوگیری از خام فروشی پیله تر ابریشم برآورده خواهد شد.

او یادآور شد: استان گلستان با میانگین تولید ۲۴۰ تن پیله تر ابریشم در سال توسط نوغانداران سنتی، یکی از قطب‌های مهم تولید نوغان در سطح کشور محسوب می‌شود اما گسترش نوغانداری و ایجاد کارگاه‌های پیله خشک‌کنی و ابریشم‌کشی در استان برای فرآوری این مواد اولیه با ارزش نساجی سنتی اهمیت فراوانی دارد. در این راستا تلاش کردیم تا با حضور در مناطق مستعد کشور در این تجربیات سایر استان ها را گردآوری کنیم.

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی گلستان گفت: میز تخصصی نساجی سنتی باهدف سامان بخشیدن به مشکلات هنرمندان این صنف در مواردی چون تأمین و فراوری مواد اولیه، کیفیت در بافت، استانداردسازی ابزار و دستگاه‌ها، بازار فروش و درنهایت توسعه و تأمین زنجیره ارزش در نساجی سنتی شکل‌ گرفته است و به‌صورت مستمر و پیوسته تشکیل خواهد شد.

او خاطرنشان کرد: مهم‌ترین بخش فعالیت میز تخصصی نساجی سنتی شناسایی چالش‌ها و دغدغه‌های این حوزه و ارائه راهکار با استفاده از ایده و نظر هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی، نمایندگان دستگاه‌های اجرایی و فعالان حوزه گردشگری است.

حاجی ابراهیمی افزود: در این جلسات با گردآوری دستگاه‌های اجرایی مرتبط و همچنین فعالان حوزه گردشگری در تلاشیم گام‌های مؤثری در رشد و ارتقا کمی و کیفی این گروه برداریم.

انتهای پیام/