رضا کوشکی کارشناس ارشد جامعه‌شناسی استان لرستان در یادداشتی نوشت: ظهور جامعه‌شناسی در اروپا در اواخر قرن نوزدهم اتفاق افتاد.

این پیدایش در زمینه اجتماعی‌تاریخی آن دوران و همزمان با شکوفایی اقتصادی اروپا و میل به شناخت ملل دیگر (others) حاصل شد.

اروپاییان تمایل زیادی به دانستن درباره ملل دیگر داشتند و این تمایل از طریق مطالعه نوشته‌های سفرنامه نویسان، فتوحات جنگی در نقاط دیگر دنیا و اشیای باستان‌شناسی منتقل شده به موزه‌های آنها، بیشتر شده بود.

همچنین مردم عادی اروپا از طریق بازدید از موزه­‌ها که در اواخر قرن نوزدهم با گشایش موزه‌های عمومی حاصل شد، تمایل­شان به شناخت مردمان سازنده اشیاء به نمایش درآمده درون موزه­‌ها و سفر به سرزمین‌های آنها دو چندان شد.

بعد از این زمان، تعریف انجمن بین‌المللی موزه‌­ها ایکوم از موزه، در سال ۱۹۹۵ تغییر کرد و بر اساس این تعریف جدید موزه به­ عنوان یک موسسه دائمی و در خدمت به جامعه و توسعه آن، و باز به روی همگان که شامل فراگیرندگان، اجتماعات و نمایش برای اهداف مطالعاتی، آموزش و لذت از شواهد مادی مردم و محیط­شان است (وودهد و استنفیلد، ۴:۱۹۹۴ -۳ و الگزاندر و الگزاندر، ۲۰۰۸: ۳) مطرح شد.

موزه‌های عمومی در مقابل موزه‌های خصوصی پیشین ظاهر شدند و نقش مردم و اجتماعات در این موزه‌ها پررنگ­تر شد.

حضور مردم در موزه ها و بازدید از آثار به­ جای مانده از گذشتگان، موضوع هویت به­ویژه تاثیر موزه بر آگاهی ملی (وودهد و استنفیلد، ۶:۱۹۹۴) را مطرح کرد و به دنبال آن موزه‌های ملی در نقاط مختلف دنیا ظاهر شدند.

اکتشافات باستان‌شناختی نیازمند تفسیر توسط حوزه‌های مختلف علمی بود و در این میان جامعه‌­شناسان به یاری باستان­‌شناسان آمدند و به بررسی نقش موزه‌ها در هویت، اقتصاد، حس غرور و افتخار، حس همبستگی ملی (مک لئان، ۲۰۰۳: ۱۵۳) و قومی، حس حقارت، حس تعلق مکانی (هولسچر،۲۰۱۱: ۲۰۰)، مقایسه، الگوپذیری، رفتار گردشگران و... پرداختند. اشیاء کشف شده توسط باستان شناسان اروپایی، ایده دیگران یا(others) (کرنگ و همکاران، ۲۰۱۰: ۵) را برای مردم به شکلی ملموس‌تر به­ وجود آوردند.

مردم می­‌خواستند بدانند سازندگان این اشیا چه کسانی بوده‌­اند؟ چه زمانی این اشیا را ساخته­‌اند؟ چرا آنها را ساخته­‌اند؟ در حال حاضر در کجای کره زمین زندگی می‌کنند؟ آیا آنها از ما متمدن تر یا عقب مانده‌تر بوده‌اند؟ و سوالاتی از این قبیل. این چنین سوالاتی راه ورود جامعه‌­شناسی و حتی علوم دیگر را به جامعه باستان‌شناسان باز کرد.

بنابراین برای پی بردن به ساختار اجتماعی، قشر، طبقه، گروه، سن، جنسیت، قومیت، ملیت، ارتباطات با سایر ملل، آداب و رسوم و... در اجتماعات گذشته، نیاز به حضور جامعه‌شناسی در کنار سایر علوم برای پیشبرد و درک سازوکار درگذشتگان بیش از پیش احساس می‌شود و با ورود به دنیای مدرن، موضوع هویت و به طور ویژه­‌ای هویت ملی، مورد توجه حوزه­‌های مختلف علمی قرار گرفته است و شایسته است نیاز مردم به شناخت گذشته خویش بر اساس برداشت‌های درست و دقیق باستان‌شناسان و تفسیر جامعه‌شناسان و مردم‌شناسان فرهنگی اغناء شود.

نگهداری اشیا در انبارها بدون تفسیر و ایجاد یک الگوی علمی، هیچ کمکی به همبستگی ملی و قومی ما نخواهد کرد.

مردم ما نیازمند حس غرور و افتخار به گذشته پرافتخار خود هستند و این  مهم در مواجهه با ملل دیگر در عصر گردشگری و ارتباط فراوان انسان‌ها به رشد و بالندگی و الگوپذیری از سخت‌کوشی و تلاش گذشتگان خود و تقویت هویت قومی و ملی خواهد انجامید.

استمرار گذشته‌های پرافتخار یک ملت در مقایسه با گذشته ملت‌های دیگر حاصل می­‌شود و با کمک جامعه‌شناسی می‌توانیم به انتقال این شناخت به مردم کشورمان جامه عمل بپوشانیم.

وجود این حس غرور و افتخار ملی، حتی در موزه‌های محلی به‌­طور نمونه در موزه قلعه فلک‌الافلاک خرم­‌آباد بعد از بازدید اشیای باستانی موزه، به ثبت رسیده است (نقل از پایان نامه نگارنده، سال ۱۳۹۵).

موزه خرم‌آباد نشانه‌­ای از عظمت تاریخ کهن ایران است، از اینکه به پاسداری از این میراث برای انتقال به نسل‌های آینده توجه دارید، سپاسگزاریم (دفتر یادداشت موزه، سال ۱۳۹۰) و در یادداشت دیگری به این نکات اشاره شده که تلاش و نوآوری انسان‌های گذشته ایران باعث افتخار ماست و یادآور این نکته است که ما می­‌توانیم اگر بخواهیم (دفتر یادداشت موزه، سال ۱۳۹۰).

همچنین، در یادداشت دیگری چنین آمده است: چو ایران نباشد تن من مباد/ بدین بوم و بر زنده یک تن مباد (دفتر یادداشت موزه، سال ۱۳۸۴).

انتهای پیام/