به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان فارس مصیب امیری گفت : در اجرای قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب آبان 1309 و نظام نامه اجرایی آن مصوب 1311 ، بند (ج) از ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب بهمن 1364 و بند ششم از ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور ، مصوب 1367 ، مراتب اثر فرهنگی ، تاریخی بند عماد آباد به پایان رسید .
امیری گفت : بند تاریخی عماد آباد که متعلق به قرون اولیه تا متاخر اسلامی است در استان فارس ، شهرستان مرودشت ، بخش مرکزی ، دهستان رودبال ، 5/1 کیلو متری شمال غرب روستای عماد آباد ، بر روی رودخانه پلوار (سیوند) قرار گرفته و پس از طی تشریفات قانونی لازم به شماره 31123 مورخ 26/6/93 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
پرهام جواهری در کتاب چاره آب در تاریخ فارس در صفحات 128 تا 136 در این باره می گوید: «بر روی رودخانه سیوند، 15 کیلومتر تا برخورد به رودخانه کر، بند زیبایی بنا شده است که چون در نزدیکی روستای عماد آباد است به همین نام خوانده می شود. سیوند بزرگترین سرشاخه ی رودخانه کر است. چشمه های قصر یعقوب در نزدیکی صفا شهر سرچشمه های این رود است که از بند عماد آباد 210 کیلومتر دور می باشد. در میانه ی راه نیز چشمه ها و شاخه های دیگری به این رود می ریزد.
دیرینگی این بند به پسین سال های دوره قاجار نزدیک به یک صد سال پیش می رسد. در سرگذشت بنای این بند گفته شده است که چون آبیاری زمین های پر بار عماد آباد از آرزوی دیرین مردم این روستا بود، روزی کل میرزا احمد از سرشناسان روستای عماد آباد بر سر راه لشکر قوام قرار گرفت و خواست که برای روستایش بندی بسازند. چون قوام خواسته اش پذیرفت، معماری از شیراز بدانجا فرستاد و کار بنای بند آغاز شد. سنگ های آهکی بدنه ی بند از کوه سبز در آن سوی رودخانه کر تهیه گردید، جایی که 5/4 کیلومتر تا جایگاه بند راه است. سنگ ها را با شتر و الاغ تا به کنار رودخانه کر رساندند و از آنجا با قایق به سوی دیگر بردند و باز هم سوار بر شتران و خران تا به جایگاه بند رسید.
بند عماد آباد را از سنگ و ساروج ساخته اند. در هر گوشه از سمت راست و سمت چپ، چه در سراب و چه در پایاب دستکی دارد تا روندگی آب، کرانه های رودخانه را در گرد بند نشوید و دور و برش لخت نشود. بلندای این دستکها 6 متر است که در پایاب نمای پلکانی دارد و در سراب در پشت نهشته ها پنهان است. دستک سمت راست در پایاب 5/17 متر و دیگری در سمت چپ 5/7 متر درازا دارد. بلندای بند هم 4 متر است و درازایش به 14 متر می رسد.
سر ریز بند را شیب دار همراه با کمی خمیدگی ساخته اند. در ساختن لبه ی سرریز سنگ هایی به بلندای 25 و درازای 40 سانتیمتر بکار گرفته اند. این سنگ ها در نمای بیرونی 60 درجه تراشیده شده و در درازای هم چیده شده است. شمارگانی از این سنگ ها که بر روی تاج جا دارد اکنون کنده شده است. پیش تر ها آبگیری از این بند تنها از سمت راست و برای 150 هکتار زمین های کشاورزی روستای عماد آباد انجام می پذیرفت. چون مردم دیگر روستاهای پیرامون بند، بهره ای از این آب نمی بردند گاهی کار به درگیری می کشید. برای نمونه گفته شده است که جون در پی چند سال خشکسالی، کدخدای روستای بزرگ فتح آباد راه آبی از بند به زمین های روستایش باز نمود، خبر به مردم عماد آباد رسید و ستیزی سخت در گرفت. نزدیک بود که کار به کشت و کشتار رسد که چند نفر میانجی پیدا شدند و آشتی سرگرفت.
پردازش آب در درون جوی کشاورزی روستای عماد آباد با جابجایی دریچه های چوبی کشویی که در ستون های سنگی مهار می شود انجام می پذیرفت. این نمونه دریچه ها را مردم آنجا تخته زن می گویند. شمارگان دریچه ها در بند عمادآباد هشت تخته است که یازده تکیه گاه سنگی آنها را در بر می گیرد. تکیه گاه های میانی شامل نه ستون سنگی به بلندای 60 سانتیمتر و پهنای 25 سانتیمتر است. چهار تا از این ستونها که در میانه ی بند جا دارد به جرزهایی به پهنای 140 سانتی متر دوخته شده است تا روندگی تند آب، آنها را در هم نشکند.
بند عماد آباد بسان بسیاری از بندهای کهن، آسیاب هایی نیز در گرد خود دارد. شمارگان آسیاب ها در بند عماد آباد دو دستگاه است که یکی در کرانه های راست و دیگری در کرانه های چپ ساخته شده است.
هر آسیاب در بر گیرنده ی تنوره ای در سراب ، آب دالانی که آب را از تنوره به سنگ آسیاب می برد ، دهلیزی که آب را از آسیاب به پایاب می رساند، انبار غله ،اتاق آسیابان، آسیاب و راهرو و پلکانی برای دسترسی به آسیاب است.
نام سازنده ی این بنای زیبا دانسته نیست. بی گمان استادی کارآزموده و آشنا به دانش مهندسی آب روزگار خویش بوده است.
بررسی پایداری بند، گویای ایستایی آن در برابر پدیده های واژگونی و لغزش است. این بررسی در سه نمود گوناگون از کارکرد بند انجام گرفته است.
انتهای پیام/
