به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، پرستو عرفان‌منش کار‌شناس بیولوژی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی‌تاریخی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، دیروز دوشنبه ۲۵ دی ۹۶ در نخستین کارگاه تخصصی ژنتیک در حوزه میراث فرهنگی با بیان اینکه زیست فناوری راهگشای بسیاری از مشکلات جوامع بشری در حوزه‌های مختلف به‌ویژه پزشکی، کشاورزی، محیط‌زیست، اقلیم‌شناسی و باستان‌شناسی است گفت: «این فناوری در برخی از کشور‌ها توانسته روند توسعه در این حوزه‌های علمی و پژوهشی را تسریع کند.»
او افزود: «اما قدم نخست و شرط اساسی در استفاده از آن در فرآیند توسعه، تشخیص و ارزیابی مشکلات و نیازمندی‌ها و به دنبال آن تعیین الویت‌های پژوهشی در حوزه‌های مختلف علمی است.»
این کار‌شناس بیولوژی با توجه به لزوم حفاظت و صیانت از فرهنگ ملل، استفاده از علوم‌زیستی در شناخت و حفظ آن لازم و اساسی دانست و افزود: «حفظ ارزش‌های فرهنگی به مثابه شناخت هویت تاریخی هر ملت یکی از مسائلی است که در هر کشور باید مدنظر قرار گیرد و جزو الویت‌های اصلی نهاد‌های ذیربط باشد.»
او ادامه داد: «یافته‌های حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی پرسش‌هایی را در ذهن ما ایجاد می‌کند که شناخت و تجزیه و تحلیل آن‌ها می‌تواند جهت و سمت‌و‌سوی پژوهش‌های زیستی را در دوره‌های مختلف تاریخی و در شاخه‌های متعدد ایجاد کند.»
عرفان‌منش ادامه داد: «البته باید همیشه این پرسش را در نظر گرفت که انتخاب هر کدام از رشته‌های زیستی در چه حوزه‌ای از باستان‌شناسی می‌تواند راهگشا باشد هر چند ممکن است حوزه در نظر گرفته شده در کوتاه‌مدت پاسخی در خور پرسش‌های کلان باستان‌شناسان نباشد ولی در دراز‌مدت پرسش‌ها و ابهامات زیادی را برای ما حل و فصل می‌کند.»
او یکی از مقوله‌های فرهنگی بقایای استخوانی (جانوری یا انسانی) است که در سایت‌های تاریخی باستان‌شناسان به دست می‌آیند.
کار‌شناس بیولوژی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی‌تاریخی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: «شناسایی و نگهداری از آن‌ها برای تعیین هویت و اصالت‌بخشی از قومیت‌های یک مجموعه بسیار حائز اهمیت است زیرا، شناسایی و تشخیص پروفایلینگ‌های ژنتیکی آن‌ها گامی اساسی در این راه است.»
او تصریح کرد: «تعیین الگوهای DNA در این مقوله می‌تواند اطلاعات در زمینه ژنتیک جمعیت‌های انسانی را افزایش داده و با استفاده از تعیین الگوهای DNA، تنوع ژنتیکی در میان قومیت‌ها و توزیع جغرافیایی آن‌ها نشان داده خواهد شد.»
عرفان‌منش ادامه داد: «استفاده از قابلیت‌های ویژه و کاربردی علم ژنتیک، ظرفیت‌های جدیدی در عرصه کاوش‌های باستانی به‌وجود می‌آورد که قادر خواهد بود بخش زیادی از محدودیت‌های علوم رایج از‌جمله بررسی‌های مورفومتریک را مرتفع کند و مطالعات مرتبط با تبار‌شناسی از جمله رخدادهای تکاملی، مهاجرت‌ها و سایر ویژگی‌های مرتبط با زندگی نیاکان را بر ما آشکار کند.»
او افزود: «از علم ژنتیک در باستان‌شناسی می‌توان در زمینه تعیین هاپلوگروپ و‌نژاد، بیماری‌ها، یافتن ارتباط‌های نسبی در گورهای خانوادگی و... نیز استفاده کرد.»
این کار‌شناس بیان کرد: «بنابراین پژوهشکده حفاظت و مرمت آٍثار تاریخی‌فرهنگی با توجه به اهداف عالی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به دنبال ایجاد مقدمات طرحی در این زمینه در داخل کشور با توجه به توانمندی‌های موجود مراکز تحقیقاتی و پژوهشی است.»
او افزود: «در این امر با توجه به وجود تفاوت کار تحقیقاتی در حوزه ژنتیک باستان، مرکز تحقیقات ژنتیک انسانی با عنایت به نوع خاص مطالعات در علم ژنتیک و دارا بودن تجهیزات اختصاصی به‌عنوان بازوی علمی کار در کنار پژوهشگاه قرار گرفت.»
عرفان‌منش با اشاره به تهیه طرحی در این زمینه تصریح کرد: «تا‌کنون، با توجه به همکاری باستان‌شناسان در این امر برروی محوطه‌های تپه حصار دامغان، خرم‌آباد مشکین‌شهر و منطقه چلو بجنورد مطالعات انجام پذیرفته که در آینده در نشستی تخصصی نتایج این مطالعات ارائه می‌شود.»
او ادامه داد: «یکی از اهداف مهمی که پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به دنبال آن است، ایجاد یک بانک ژنتیک ازDNAهای باستانی است که برای هر کشور لازم و ضروری است که امید می‌رود با کمک جامعه باستان‌شناسی که همیشه بازوی اصلی ما در این طرح هستند تحقق یابد.»
مردم‌شناسی و مفهوم بدن
علیرضا حسن‌زاده رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی دیگر سخنران این نشست نیز با بیان مطالبی در خصوص مردم‌شناسی و مفهوم بدن گفت: «بدن در علم مردم‌شناسی یک پدیده تام اجتماعی به شمار می‌آید که به کمک آن می‌توان ساختار یک جامعه را شناخت و درک کرد.»
او با مروری بر پارادایم‌های مختلف، تمرکز بر بدن را در چارچوب‌های معرفتی و‌شناختی مختلف در پارادایم دین، انسان‌شناسی استعماری و پسا‌استعماری مرور کرد و میان درک بدن در رویکرد‌های اولیه انسان‌شناسی جرم‌شناختی و انسان‌شناختی قانونی با انسان‌شناسی فرهنگی تفاوت قائل شد.
حسن‌زاده ضمن مروری بر آثار لمبرسو، از نژادی و بدنی کردن جرم در گفتمان‌های اولیه انسان‌شناسی جرم‌شناختی یاد کرد.
او که در کتاب وضع آیینی و وضع هنجاری به بررسی انسان‌شناختی سیاست‌های بدن و آیین در ایران از سلطنت ناصرالدین شاه (۱۸۴۸) تا سال ۲۰۱۳ پرداخته است گفت: «کالبدی و بدنی شدن فرهنگ و درک آن در آرای انسان‌شناسانی چون مارسل موس، مارگارت می‌د، مری داگلاس، ترنر، بوردیو و کونیهان قابل مشاهده است.
رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی گفت: «گفتمان بدن و بازنمایی بدن زیستی، فردی و اجتماعی در جوامع مختلف متفاوت است و در تاریخ معاصر ایران نیز می‌توان تغییر گفتمانی بدن و ارتباط آن با ساختارهایی چون هویت ملی و حوزه عمومی را به خوبی مشاهده کرد. امروزه بدن بخش جدایی‌ناپذیر از هویت، سیاست‌گذاری معنایی، عاملیت، فردیت، و خود آگاهی تلقی می‌شود.»
او در ادامه به مرور آرای انسان‌شناسی در انسان‌شناسی بدن پرداخت.
شرکت‌کنندگان در نخستین کارگاه تخصصی ژنتیک در حوزه میراث فرهنگی که به مدت سه روز در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مرکز تحقیقات ژنتیک انسانی نو و مرکز ذخیره ژنتیک زیستی ایران برگزار شد با مباحث ژنتیک باستانی، آنتروپولوژی و انسان‌شناسی، مطالعات میکروبیوم در نمونه‌های باستانی و... به‌صورت تئوری و عملی آشنا شدند.
انتهای پیام/
