او را از سال‌های دور به‌واسطه حضور در جمع اصحاب رسانه البرز می‌شناسم. یک مدیر بومی و اصالتا البرزی که متولد روستای واریان در جاده چالوس است. روستایی که با آبگیری سد امیرکبیر واقع بر رودخانه کرج، به زیرآب رفت و اهالی در منطقه‌ای بالاتر ساکن شدند. به قول خودش که طنز شیرینی هم در صحبت‌هایش پنهان است، برای ذکر فاتحه بر درگذشتگان باید انگشت در آب زد. در حال حاضر تنها راه دسترسی به آن قایق کوچکی است که اجازه عبور فقط به بومیان روستا و در معدود دفعات به سایرین نیز داده می‌شود. درست مثل تمام البرزنشینان اصیل، با چهره‌ای بشاش و لبخند به لب با کوله‌باری از تجربیات و حرف‌های شنیدنی، با صبر و حوصله به سؤالاتم جواب داد.هر بار که پای صحبت‌های او می‌نشینم متوجه گذر زمان نمی‌شوم و با دیدن این حجم از مهر، مهارت و انگیزه در او، نگرشی تازه در من ایجاد می‌شود.
توضیح مختصری درباره خودتان بدهید؟
مهراب رجبی هستم 63 ساله و دارای دکترای ژئوپلیتیک (جغرافیای سیاسی) که بر حسب علاقه‌ای که داشتم آن را ادامه دادم. دیپلمات وزارت خارجه در کشور افغانستان بودم. رئیس بنیاد البرزشناسی و رئیس ایران‌شناسی شعبه البرز هستم.
تاکنون چه کتاب‌هایی از شما منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است؟
پنج جلد البرزنامه که جلد ششم آن نیز در دست چاپ است و اطلاعات جامعی در زمینه تاریخ، جغرافیا، آداب و رسوم، اجتماع، پوشش گیاهی، تنوع جانوری، زبان و مهاجرت‌ها در استان را در بر گرفته است. «مسافر نیویورک»،«نوبت بغداد»، «میراب»، «هلند گل و گاو و گروسیوس» و آخرین کتابی که اخیرا منتشر شده است با عنوان «سبزه کشمیر ما» که خاطراتم از زمان کودکی تا حال در آن به نگارش در آمده است.
روز ملی البرز بر چه اساسی انتخاب شده است؟
استان البرز دوازدهمین استان کشور است که دارای روز ملی است. بیستم مهرماه سال‌روز تأسیس دبستان برزگران در سال 1296 شمسی است که اولین مدرسه در کرج و پنجمین مدرسه در ایران بود که کار خود را به شیوه نوین آغاز کرد. این مدرسه که اکنون به دانشکده کشاورزی کرج تبدیل شده است پیش از این مدرسه فلاحت نامیده می‌شد و اولین مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی در ایران و خاورمیانه است.
مهم‌ترین شاخصه‌های استان البرز چه چیزهایی هستند؟
استان البرز دارای یک نماد گیاهی به نام ارس است که در گویش البرزی هورس‌دار نامیده می‌شود که از دو بخش دار به معنای درخت و رس از مصدر رسیدن تشکیل می‌شود. در واقع ریشه این درخت برای رسیدن به آب تا اعماق خاک فرو می‌رود. اگرچه این نوع درخت در سایر استان‌ها نیز وجود دارد اما چون مرکز و خاستگاه آن البرز است، به آن شهرت پیدا کرده است. عقاب پر طلایی نماد جانوری استان است که بومی منطقه به‌حساب می‌آید و همچنین از محوطه ازبکی یا همان دژ مادها می‌توان به‌عنوان المان استان نام برد.
توانایی‌ها و ظرفیت‌های البرز را در زمینه‌های تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی، علمی، اقتصادی و ... چه می‌دانید؟
با وجود اینکه البرز در تقسیمات کشوری، کوچک‌ترین استان به حساب می‌آید اما بدون شک یکی از مؤثرترین و تأثیرگذارترین استان‌های کشور است و با داشتن بیش از سه میلیون و 200 هزار نفر جمعیت، از ظرفیت بالای نیروی انسانی کارآمد برخوردار است و با داشتن بیش از پنج هزار عضو هیئت علمی و 120 هزار دانشجو، یکی از با سوادترین استان‌های کشور است. همچنین تولیدات صنعتی و کشاورزی بسیاری که به خارج از استان صادر می‌شود از جمله ظرفیت‌ها محسوب می‌شود.
صنایع‌دستی و هنر سنتی شاخص استان البرز چیست؟
جاجیم‌بافی هنر اصیل مردم آسارا واقع در جاده چالوس از جمله صنایع‌دستی فوق‌العاده و بی‌نظیر استان است که به خاطر رنگ‌های طبیعی به‌کار رفته در آن مانند رناس، برگه درخت گردو، گون، کتیرا با نقوش و بافت خاص آن در ایران و جهان شهرت بسیاری دارد.
همچنین وجود کارگاه های تولید سفال و سرامیک درجنوب شهر کرج که از پنج دهه قبل فعالیت می‌کنند، حرف‌های بسیاری در این رشته هنری در سطح کشور برای گفتن دارد و به نوعی می‌توان گفت بعد از لالجین و میبد، کرج سومین مرکز تولید آن است.
چه راهکاری برای شناخت هر چه بیشتر و بهتر شهر به نسل جدید و مهاجران دارید؟
حفظ و ترویج آداب و رسوم کهن البرزی نقش اساسی در ایجاد و حفظ تعلق خاطر در مهاجران و نسل جدید دارد. در این صورت است که مهاجران بیشتر از آنچه که خود را متعلق به زادگاهشان بدانند، البرزی می‌دانند و دل در گروی البرز کوچک می‌نهند.
گویش متداول مردمان اصیل البرزنشین چه بوده است؟
البرزی‌ها تات زبان هستند. در واقع وقتی مغول‌ها به ایران حمله کردند زبانی غیر از زبان مغولی و ترکی ترکستانی را تاتی نامیدند که بهتر است ما آن را زبان مادی‌ـ‌البرزی که زیر شاخه زبان پهلوی ساسانی است، بنامیم. استان البرز دارای سه اقلیم است که زبان پهلوی ساسانی نزدیک به لهجه طبری در نواحی کوهستانی، زبان پهلوی ساسانی نزدیک به گیلکی در نواحی کوهپایه‌ای (میان‌کوهی) و زبان مادی‌ـ‌البرزی در نواحی دشت، رواج داشته است.
مراحل تشکیل دبیرخانه گویش‌های رایج در استان البرز به کجا رسید؟
با توجه به قدمت و پیشینه گویش کرجی، پیشنهاد تشکیل این دبیرخانه را با اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مطرح کردیم که تا چند هفته آینده شاهد افتتاح آن خواهیم بود. از آنجا که کرج موزائیکی از اقوام است پیشنهاد پایه‌گذاری دبیرخانه زبان مادری کشور به مرکزیت البرز را داده‌ایم که پیگیر به نتیجه رسیدن آن هستیم.
در پایان چه صحبتی با جوانان البرزنشین دارید؟
همواره برای بالندگی، پیشرفت و موفقیت جوانان این مرز و بوم دغدغه دارم که عوامل متعددی در آن دخیل هستند و اهتمام ویژه مسئولان را می‌طلبد که با ایجاد زیرساخت‌ها و فراهم آوردن شرایط رشد و شکوفایی می‌توان در این مسیر پیشرو بود.
* گفت‌و‌گو از ثنا فلاح سخن‌گو
انتهای پیام/
