شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که شهر اهواز دارای محوطه‌ای باستانی به قدمت بیش از 1500 سال باشد و شاید خیلی‌ها قدمت آن را فراتر از دوره قاجار نمی‌دانند؛ اما به واقع باید گفت که شهر اهواز نیز همچون شهرهای شوش، دزفول و شوشتر دارای تاریخ غنی‌ای است که گواه آن وجود شهر باستانی هرمز اردشیر در دل اهواز است؛ شهری مربوط به دوره ساسانی که اهواز کنونی روی آن ساخته شده و بخشی از بقایای آن را می‌توان در تپه‌های آسیه‌آباد و پارک کوهساران جستجو کرد.
حدود 10 سال پیش چند تن از فعالان میراث‌فرهنگی در حال گذر از پارک کوهساران اهواز بودند که به صورت اتفاقی با چند قبر برخورد کردند که نشان از گورهای باستانی داشت؛ این شد که موضوع با اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان در میان گذاشته شد و تحقیقات در این زمینه آغاز شد تا این‌که باستانی بودن محوطه به عنوان بخشی از شهر هرمزاردشیر از سوی کارشناسان باستان‌شناسی مورد تأیید قرار گرفت.
باگذشت چند سال از اقدامات پژوهشی روی این محوطه، در نهایت محوطه تاریخی کوهساران در فهرست آثار ملی جای گرفت و فرهنگ‌دوستان را امیدوار کرد تا با اجرای اقدامات حفاظتی، از آسیب رسیدن به این اثر جلوگیری شود و این بخش از شهر هرمزاردشیر که سالیان دراز، زیر پوست شهر اهواز در انتظار احیاء نشسته بود، اینک مورد توجه قرار گیرد.
ثبت ملی کوهساران حفاظت از آن را الزامی کرده است
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان در مورد ثبت ملی این محوطه گفت: «قرار گرفتن محوطه کوهساران در فهرست آثار ملی برگ زرینی برای شهر اهواز است که با تلاش مجموعه اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان، اداره اهواز، انجمن‌های مردم‌نهاد و دوستداران میراث‌فرهنگی، حاصل شد.»
سیدحکمت‌اله موسوی در این خصوص افزود: «در جلسه برگزار شده در تاریخ 26 آبان‌ماه گذشته شورای ملی ثبت آثار تاریخی فرهنگی غیرمنقول، محوطه کوهساران اهواز واقع در کوی شهید قاسم سلیمانی (منبع آب) واجد ثبت در فهرست آثار ملی شناخته شد.»
او با بیان این‌که محوطه تاریخی کوهساران با شماره 33145 در فهرست آثار ملی ثبت شد ادامه داد: «این موضوع در حال طی فرآیند صدور حکم و ابلاغ ثبت به مراجع ذیربط است.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان تأکید کرد: «با ثبت این اثر فاخر، حفاظت از آن بیش از پیش اهمیت پیدا کرده و الزامی است؛ و هرگونه اقدام که منجر به تخریب یا آسیب به اثر شود، ممنوع است.»
محوطه کوهساران مهر تأییدی بر باستانی بودن اهواز
مجتبی گهستونی از فعالان میراث‌فرهنگی خوزستان که در شناسایی محوطه باستانی کوهساران و معرفی آن به اداره‌کل استان نقشی اصلی و اساسی داشت نیز در خصوص چگونگی شناسایی آن با بیان این‌که این اثر قدمت اهواز را به هزاره‌های پیش بر می‌گرداند و روش تدفین را هم نمایان می‌کند گفت: «شهریور 1390 بود که به همراه یکی از دوستانم در پارک کوهساران اهواز متوجه وجود محوطه‌ای باستانی شدم و بلافاصله میراث‌فرهنگی را در جریان این موضوع قرار دادیم.»
او ادامه داد: «بافت خاص این محوطه و وجود استودان‌ها و مقبره‌های سنگی و دیگر سازه‌های تاریخی باعث شد کارشناسان میراث‌فرهنگی از این منطقه بازدید و پس از بررسی‌های دقیق و لازم، باستانی بودن آن را اعلام کند.»
این فعال میراث‌فرهنگی خوزستان عنوان کرد: «پس از این اعلام، حفاظت و نگهداری از محوطه باستانی پیش‌گفته به میراث‌فرهنگی و شهرداری و همچنین خود ما به عنوان دوستداران میراث‌فرهنگی سپرده شد.»
وجود گوردخمه در کوهساران، از آن محوطه یک ژئوسایت ساخته است
او در تشریح ویژگی‌های این محوطه گفت: «محوطه باستانی پارک کوهساران یکی از جاذبه‌های گردشگری و تفریحی شهر اهواز محسوب می‌شود؛ اما در پاسخ به این پرسش که یک محوطه باستانی وسط یک پارک شهری چه می‌کند باید گفت این پارک از نیمه‌های دهه80 ه.ش روی تپه‌های باستانی ساخته شد و محوطه این پارک بالاترین نقطه شهر اهواز محسوب می‌شود و به بام اهواز معروف است که در آن استودان‌های تاریخی وجود دارد.»
گهستونی افزود: «استودان در اصل به معنای قبرهایی است که در ادوار مختلف گذشته مردگان را در آن دفن می‌کردند تا پس از خاکستر شدن به طبیعت بازگردند.»
او بیان کرد: «براساس اعلام نظر باستان‌شناسانی که تا به حال از آن بازدید کرده‌اند، تاریخچه تپه‌های باستانی پارک کوهساران به احتمال زیاد به دوره اشکانی تا ساسانی برمی‌گردد؛ ضمن این‌که از مکان قرارگیری گوردخمهها و قبرهای تاریخی محوطه باستانی کوهساران اهواز به عنوان یک ژئوسایت شگفت‌انگیز نام برده می‌شود.»
این فعال میراث‌فرهنگی تصریح کرد: «این مکان تاریخی و گردشگری از نظر تقسیمبندیها در گروه آثار زمین‌شناسی ـ تاریخی قرار میگیرد، زیرا متاثر از شرایط زمین‌شناسی است و بازگوکننده دوره‌ای از تاریخ گذشته شهر کهن و تاریخی اهواز است.»
لزوم همکاری شهرداری و میراث‌فرهنگی در راستای تبدیل کوهساران به سایت گردشگری
او افزود: «همچنین چشم‌انداز زیبا، نزدیک به تپه آسیه‌آباد و خرابه‌های شهر هرمز اردشیر، قبرستان سنگی پارک کوهساران بر فراز تپه‌های منبع آب و مجاورت با رودخانه تمدن‌ساز کارون از جمله ویژگی‌هایی است که محوطه باستانی کوهساران را متمایز از دیگر مکان‌ها کرده و این مجموعه امتیازات، فرصت خوبی است تا اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان با همکاری شهرداری اهواز یکی از سایت‌های تاریخی و گردشگری اهواز را احیاء کند.»
گهستونی در پایان تأکید کرد: «تبدیل محوطه باستانی کوهساران به یک سایت‌موزه اقدامی دور از ذهن نیست که نیاز به همکاری و همراهی میراث‌فرهنگی و شهرداری دارد، زیرا تا امروز هزاران گردشگر داخلی و خارجی از این محوطه بازدید کرده‌اند و احیاء و باززنده‌سازی سایت موزه پارک کوهساران از آن‌جا که توانمندی‌های زیادی برای جذب گردشگر دارد یک ضرورت است.»
* گزارش از سیدجواد خراسانی
انتهای پیام/
