به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، علی دارابی معاون میراث‌فرهنگی کشور، 3 اسفند1400 در هشتمین همایش باستان‌شناسان جوان با قدردانی از دانشگاه تهران، پژوهشگاه و دست‌اندرکاران برگزاری این همایش که زمینه گفتگوی جامعه علمی کشور، گسترش مرزهای علمی و نشر یافته‌های این حوزه را فراهم می‌کنند، گفت:«در تمدن اسلامی و در خلال قرون میانی که شاهد اوج‌گیری علوم مختلف هستیم مولفان و تألیفاتی را مانند احصاءالعلوم فارابی، مفاتیح العلوم، مقدمه ابن خلدون، اقسام الحکمه، مفتاح السعاده و منابع متعدد دیگری را می‌بینیم که مجموعه علوم زمان را معرفی و ارائه کرده‌اند.»
او افزود:«در این دوران علاوه براین‌که علوم در سایه یک وحدت دیده می‌شوند موضوع هر علم، غایت و اسلوب آن روشن است و از این طریق جایگاه و منزلت آن حوزه علمی و مرتبت آن علم روشن می‌شود؛ برخی از قدما مانند ابن‌سینا در تقسیمات علم موضوع علم را ملاک قرار داده‌اند، فارابی که در مقام آگاهی بر علوم زمان خود لقب معلم دوم را دارد در شمارش علوم ابتدا از علوم مقدمه‌ای آغاز میکند، در این بین دانشمندانی را داریم که علوم را از منظر منبع معرفی آن مانند ابن خلدون تقسیم‌بندی می‌کنند، برخی از دانشمندان اسلامی نیز از متقدمان تا عالمان معاصر، علم را پرتویی از جمال الهی و آیتی از نشانه‌های توحید خداوندی می‌دانند و علوم را از منظر غایت آن تقسیم‌بندی می‌کنند.»
دارابی تصریح‌کرد: «اگر بخواهیم جایگاه و مرتبت علمی باستان‌شناسی را به عنوان علمی نو که امروز یکی از شاخه‌های علوم اجتماعی است از منظر موارد از پیش گفته شده تببین کنیم باید بگوییم از منظر موضوعی، موضوع علم باستان‌شناسی حیات فرهنگی انسان و دریافت خط سیر فرهنگی بشر و جوامع از طریق دستیابی و مشاهده تجربی و علمی شواهد مادی باقی مانده از گذشتگان است.»
او افزود:«از منظر غایت؛ غایت این علم عبرت‌آموزی بشر از مسیر حرکت فرهنگی پیشینیان در جهت تعالی است و قرار است مبین حکمتی نظری و عملی در سیر حرکت تاریخی انسان باشد.»
معاون میراث‌فرهنگی کشور با بیان اینکه از منظر ابزاری و مقدمه‌ای باستان‌شناسی مهمترین علم مبدا در ارتباط با علوم جدید حوزه شناختی و حفاظتی میراث‌فرهنگی است و برای تمامی این علوم جایگاه مقدماتی دارد، اظهارکرد: «از منظر منبع معرفتی دستاورها، داده‌ها و تحلیل‌های حاصل از باستان‌شناسی مبتنی بر مواد فرهنگی است که امروز میراث‌فرهنگی را تبدیل به مهمترین منبع فرهنگی جوامع میکند.»
به گفته دارابی، مواد فرهنگی در علم باستان‌شناسی همان منابعی هستند که نظام‌های اعتقادی، ارزش‌ها، ایده‌ها، آیین‌ها، رفتارها و هنجارهای گذشتگان را در مسیر آگاهی و پند‌آموزی تبیین می‌کنند و گنجینه ارزشمندی از تجربه پیشینیان را در اختیار تحول و تعالی جوامع امروزی قرار می‌دهند.
او با اشاره به اینکه باستان‌شناسی امروز از شناخت صرف فرهنگ‌ها و تمدن‌های گذشته عبور کرده و تبدیل به علمی شده که می‌تواند روح تازه‌ای در کالبد علوم انسانی در جوامع بدمد، افزود:«در ایران باستان‌شناسی در آغاز از پیامدهای برقراری رابطه سیاسی و اجتماعی با جوامع غربی در پیش از یک قرن گذشته بوده و در سایه حضور باستان‌شناسان خارجی شکل گرفت و به‌تدریج با شکل‌گیری تشکل‌ها، نهادهای تخصصی ایجاد رشته دانشگاهی مرتبط و حضور متخصصان ایرانی در گروه‌های خارجی، جامعه باستان‌شناسی ایران ماهیت و قوام یافت.»
قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت:«وقوع انقلاب اسلامی و تغییر در روابط یکی از عرصه‌هایی را که به شدت مورد تأثیر قرار داد عرصه علمی باستان‌شناسی بود بعد از قطع وابستگی فرهنگی، جامعه باستان‌شناسی ایران در چند دهه فعالیت جزو گروه‌های سرآمد علمی کشور شد که تحقق شعار عدم نیاز و وابستگی به خارج از شور را به اثبات رساند.»
دارابی افزود: «این عدم وابستگی به معنای عدم تمایل جامعه فرهنگی و باستان‌شناسی کشور به ارتباط و کار مشترک با گروه‌های علمی خارجی نیست بلکه آنچه تغییرکرده عدم نیاز مبنایی است، در عین اینکه می‌دانیم رشد و معرفی یافته‌های این حوزه و قرارگیری آن در چرخه دانش، ارتباطات زمینه‌ای و دو طرفه‌ای با جوامع علمی خارج از کشور را طلب میکند.»
او تصریح‌کرد: «امروز و در این دهه از خوداتکایی جامعه باستان‌شناس کشور، از استادان، متخصصان، به‌ویژه جوانان اندیشمند این حوزه انتظار می‌رود دایره گسترش گرایش‌های میان دانشی حوزه باستان‌شناسی را در لبه مرزهای دانش این حوزه بر پایه مواد فرهنگی موجود در این سرزمین رقم بزنند و با عبور از رویکرد محض در باستان‌شناسی و اتخاذ رویکرد کاربردی، پیوند موثرتری بین تلاش و دستاورهای این رشته و نیازهای جامعه امروز در شناخت و بهره‌گیری از منابع فرهنگی‌اش و استحکام بنیان‌های اجتماعی‌اش ایجاد کنند.»
معاون میراث‌فرهنگی کشور افزود: «بر خلاف سده گذشته و درادامه مسیر چند دهه اخیرنوع رابطه جامعه باستان‌شناسی با دنیای پیرامونش تغییر کند و از تأثیر پذیری جهانی به سمت تأثیرگذاری بویژه در سطح منطقه و در بین کشورهای حوزه فرهنگی ایران تغییر یابد و همگام با حوزه‌های پش‌رو در عرصه فناوری، از تکنولوژی‌های روز در خدمت شناخت هدفمند بهره‌گیری کند تا ضرورت‌ها و نیازهای حفاظتی آثار و یافته‌ها به حداقل برسد.»
او در انتها ابراز امیدواری کرد حضور و هم‌افرایی موثر نهادهای علمی و دانشگاهی در کنار پژوهشگاه میراث‌فرهنگی بتواند ایران را به پایگاه علمی باستان‌شناسی منطقه تبدیل کند.
انتهای پیام/
