از بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، ساخت و تولید فیلم های سینمایی شکل و شمایل جدی تری به خود گرفت. اگر تا قبل از آن مردم با فیلم فارسی ها سرگرم می شدند، حالا با آثاری مواجه بودند که محتوا ارزش افزوده آن به شمار می رفت و در عین حال خبری هم از فساد موجود در فیلم ها نبود. اما این تنها اتفاقی بود که در ایران روی می داد و در مقابل جبهه ای ایستاده بود که تمام هدفش مقابله با جمهوری اسلامی ایران و اسلام به عنوان مذهب مردم ایران به شمار می رفت. در این میان هم چه خوراکی بهتر از آثار نمایشی و همچنین داستان هایی برگرفته از خود ایران که می توانست با حضور در جشنواره های بین الملل پازل طراحی شده را تکمیل کند.

جدیدترین قطعه این پازل ساخت فیلم سینمایی «عنکبوت مقدس» به نویسندگی علی عباسی و افشین کامران بهرامی و کارگردانی علی عباسی محصول سال ۲۰۲۲ است که در جشنواره کن به نمایش درآمده است. این فیلم با حضور زهرا امیرابراهیمی، مهدی بجستانی، فروزان جمشیدنژاد، آرش آشتیانی، سینا پروانه، نیما اکبرپور و سارا فضیلت در اردن ساخته شده و ادعا شده فیلم بر پایه ماجرای واقعی سعید حنایی، قاتل زنجیره‌ای معروف ساخته شده که ۱۶ زن را از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ در مشهد به قتل رساند.

این فیلم که توانسته در جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کند،تصویری مشمئزکننده از مردم ایران نمایش می‌دهد و تلاش می کند تصویری ضداسلامی و غیرانسانی از مردم متدین ایران ارائه دهد. فیلم «عنکبوت مقدس» رفتار یک قاتل زنجیره‌ای که در اثر اختلال روانی اقدام به قتل می‌کرد را به ارزش‌های ایرانی- اسلامی نسبت داده و تلاش کرده در نمایی از تیتراژ فیلم که منتشر شده، شهر مشهد را به تار عنکبوتی که تشبیه کند که حرم امام رضا(ع) در مرکزیت آن قرار دارد. موضوعی که خشم بسیاری از مردم ایران را به همراه داشت و منجر به بازتاب وسیعی در فضای مجازی شد.

 

**پژمان کریمی: ماهیت فیلم «عنکبوت مقدس» دروغ است

 

در همین رابطه پژمان کریمی، منتقد سینما و تلویزیون اظهارداشت: پیش از اعلام نتایج جوایز جشنواره کن مشخص بود که فیلم «عنکبوت مقدس» به دلیل موضوع و ماهیت آن در دایره انتخاب داوران جشنواره قرار می‌گیرد. این فیلم، تفکر شیعی و تفکر اسلامی را مورد هدف قرار داده و در راستای پروژه اسلام‌هراسی و ایران‌هراسی است. در این فیلم چهره متدینان تیره و تار نشان داده شده، جامعه دینی جامعه‌ای سیاه معرفی می‌شود و روایتی جعلی از یک اتفاق واقعی نشان داده می‌شود. به گفته وی، در این فیلم اتفاقی که سال‌ها پیش در مشهد رخ داده، کاملاً تحریف شده و ماهیت آن دروغ است. قاتل به عنوان یک فرد متدین نشان داده می‌شود در حالی که این طور نبود. جوایزی هم که این فیلم موهن از سوی جشنواره کن گرفت کاملاً قابل انتظار و پیش‌بینی بود.

او در بخش دیگری از سخنانش تاکید کرد: فیلمسازان و بازیگرانی که از ایران رفته‌اند و پناهنده شده‌اند، با حاشیه‌ها و ژست‌های اپوزیسیون سعی دارند خودشان را مطرح کنند. در واقع از یک فرمول نخ‌نما استفاده می‌کنند که علیه ایران سیاه‌نمایی کنند، برای جامعه سینمایی خارج از ایران، ایجاد حساسیت کنند و جایزه بگیرند. این افراد بابت جایزه‌ای سفارشی برای فیلمشان جشن و پایکوبی کردند و از سوی دیگر نمایش عزاداری برای مردم آبادان داشتند، رفتارهای دوگانه آن‌ها برای مردم ایران روشن شده است.

 

کریمی با بیان اینکه فیلم عنکبوت مقدس روایتی دروغ از پرونده‌ای واقعی دارد و سعید حنایی اصلاً فرد متدینی نبوده بلکه مشکلات روانی داشته است، می‌گوید: کارگردان این فیلم با ساخت چنین اثری فقط به دنبال امتیاز گرفتن از خارج‌نشینان بود که به هدفش رسید و مسیرش را ادامه می‌دهد.

 

**رضا منتظری: در عنکبوت مقدس همه خونخوار و عاشق قتل هستند!

 

اما در این میان رضا منتظری منتقد دیگری که در کن بیننده فیلم عنکبوت مقدس بوده، در سخنانی راجع به فیلم گفته است: آیا واقعا یک فیلمساز قرار است یک واقعه تاریخی که منجر به فاجعه شده است را باید به آن واقعه وفادار باشد یا خیر؟ انچه ما در فیلم شاهد بودیم وفاداری به اصل فیلم نبود و به قدری تصاویر غلو آمیز از ایران و ایرانی ارائه شده بود، که قابل باور نبود. در فیلم انسان خوب نداریم و اکثر مردان افراد کثیفی هستند و آدم روشنفکر وجود ندارد، فرهنگ و تمدن ایرانی در این فیلم وجود ندارد و یک مشت آدم متحجر عقب مانده جانی واپسگرا در فیلم نشان داده می شود در فیلم وجود دارد که به بیننده خارجی این طور القاء می شود که چهره واقعی ایران و ایرانی چیزی است که در فیلم می بیند.

 

وی ادامه می دهد: یا تصویری که از شهر مشهد ارائه شده، یک شهر مخروبه است که مردمان آن همه متحجر و خونخوار و عاشق قتل هستند و آدم خوب در فیلم وجود ندارد و فقط یک سیاهی صرف می بینیم که مخاطب خارجی با دیدن آن که گفته شده بر اساس داستان واقعی ساخته شده تصویری در ذهنش ایجاد می شود که ایرانی ها از تمدن بویی نبرده اند و همه عاشق قتل و خشونت هستند. این جز تیشه زدن به ریشه فرهنگ و تمدن غنی ایرانی چیز دیگری نیست. فیلم حاوی شعارهای گل درشت و تصاویر تلخی نیست. من مخالف پدیده های شوم اجتماعی و افرادی نظیر سعید حنایی نیستم اما در فیلم شما هر مردی را که می بینید همان تفکر حنایی را دارند و این القاء فیلمساز است که به شدت ناراحت کننده است. همان طور که گفتم فیلم واقعی نیست و فقط اثری تخریبگر در عرصه بین المللی به شمار می رود.

 

منتظری با بیان اینکه جدا از بحث فیلم یکسری حواشی نیز در کنار نمایش فیلم شکل گرفت که واکنش های فضای مجازی برگرفته از آن باشد. این تصویر سیاه سالهای سال است که از سوی برخی سینماگران داخلی دنبال می شود که حتی گوی رقابت را از هالیوودی ها گرفته است، توضیح می دهد: این فیلم محصول مشترک 4 کشور اروپایی است و تنها عوامل و سازندگان آن ایرانی به شمار می روند. ای کاش این نوع آثار باعث نشود که ما بخواهیم فقط تمام توجهمان را معطوف به این فیلم ها کنیم و از تولید فیلم های سیاه و مخدوش در داخل ایران غافل نشویم که آنها هم جهت حضور فیلم در جشنواره های خارجی ساخته می شوند.

 

**پیشینه قدیمی ایران و اسلام هراسی در سینما

 

اما این تمام ماجرا نیست. قصه دشمنی با مردم ایران و اسلام هراسی در سینما ماجرای دیرینه ای دارد. سوای فیلم هایی که از سوی کارگردان های خارجی ساخته شده، در حقیقت اولین فیلم‎های مطرح ضد ایرانی را ایرانی‎‎های مهاجرت کرده‌ ساختند و با خودشیرینی مقابل ایرانی ها، به‌نوعی چراغ اول را روشن کردند.

** «فرستاده» چراغ اول را روشن کرد

پرویز صیاد که‌در سینمای پیش از انقلاب هم با کاراکتر صمد شناخته‌می‎شد و هم به‎عنوان تهیه‎کننده‌و کارگردان، سعی می‎کرد پز روشنفکرانه‎اش را هم حفظ کند. پس از خروج از کشور، تلاش می‎کند فعالیت سینمایی‎اش را ادامه‌دهد. او برای تثبیت جای پایش در آمریکا، باید در همان ابتدا نوشابه‎ای برای میزبانانش باز می‎کرد و چه‎ چیزی بهتر از ساخت یک فیلم ضد ایرانی. 

صیاد در «فرستاده»، قصه‌یک ایرانی مذهبی را روایت می‎کند که‌به‎وسیله‌سران جمهوری اسلامی ایران به‌آمریکا فرستاده‌می‎شود تا علی اکبر طباطبایی، یکی از ساواکی‎‎هایی که‌در واشنگتن زندگی می‎کند، را ترور کند. اما این شخص پیش از اقدام، به‎وسیله‌فرد دیگری ترور می‎شود و اتفاقات دیگری پیش می‎آید. فیلم به‎دلیل همان نگاه‌ضد ایرانی و ضد انقلابی‎اش، خیلی زود در آمریکا و غرب مورد توجه‌قرار می‎گیرد و حتی جشنواره‎‎های سینمایی معتبری چون لوکارنو و برلین هم حسابی تحویلش می‎گیرند. 

**شهرت با «بدون دخترم هرگز» 

این فیلم یکی از اولین فیلم‎ها و البته‌مشهورترین فیلم‎های ضد ایرانی آمریکاست و سروصدای زیادی به‌پا کرد. تهیه‌و توزیع فیلم را کمپانی معتبر مترو گلدوین مایر به‌عهده‌داشت، آهنگساز آن جری گلداسمیت معروف بود و بازیگران سرشناسی چون سالی فیلد و آلفرد مولینا در آن بازی می‎کردند. 

فیلم براساس کتابی به‌همین نام، بدون دخترم هرگز، نوشته‌بتی محمودی، ساخته‌شد و قصه‌پزشکی ایرانی به‌نام بزرگ محمودی را روایت می‎کند که‌تصمیم می‎گیرد پس از انقلاب همراه همسر آمریکایی‎اش بتی و دخترش مهتاب به ایران سفر کند، اما بتی به‎دلیل جنگ ایران و عراق و ماجرای تسخیر لانه‌جاسوسی به‎وسیله‌نیرو‎های مومن و انقلابی که‌از طرف آمریکایی‎ها با عنوان گروگان گیری و تصرف سفارت آمریکا یاد می‎شود، به‌این سفر خوشبین نیست. باقی فیلم مربوط به‌سفر این خانواده‌به‌ایران می‌پردازد و ارائه تصویری خشونت‎آمیز از رفتار ایرانی ها. 

در واقع، فیلم هم‎چنان‎که‌ یکی از آثار صاحب نام ضد ایرانی است، در اغراق و دروغگویی هم الگوی کاملی محسوب می‎شود. تصویری که‌فیلم از ایران و اسلام و انقلاب ارائه‌می‎دهد – با شخصیت‎هایی کاریکاتورگونه‌– تصویری خشن و نامهربان از برترین دین و پیروان آن است. 

** «پرسپولیس» و ارائه تصویری غمگین از ایران

انیمیشن پرسپولیس براساس داستان مصوری به‌همین نام، نوشته‌مرجان ساتراپی، ساخته‌شد؛ در واقع فیلم در نشان دادن فضای پس از انقلاب اسلامی ایران، به‌نوعی به‌الگو‎هایی چون بدون دخترم هرگز هم ادای دینی می‎کند. پرسپولیس، فضای پیش و پس از انقلاب را با هم مقایسه‌می‎کند و با قراردادن نشانه‎‎هایی خصمانه‌و عنادورزانه‌به‌این نتیجه‌می‎رسد – یا به‎عبارت دیگر می‎خواهد به‌مخاطب تلقین و دیکته‌کند – که‌مردم ایران بعد از این واقعه، همگی افسرده‌و دلشکسته‌شده‎اند. 

ضدیت فیلم با موضوع حجاب بسیار آشکار است و به‎دنبال صدور این بیانیه‌است که‌بگوید نظام جمهوری اسلامی، جنبش و فعالیت زنان را سرکوب می‎کند. مضمون فیلم به‎گونه‎ای بود که‌حتی در برخی کشور‎های عربی هم باعث اعتراض مسلمانان شد. پرسپولیس، در ساختار و کیفیت خلاقیت‎ها و نوآوری‎‎هایی داشت و همین مسئله‌و البته‌محتوای ضد ایرانی و ضداسلامی‎اش هم مزید بر علت شد و فیلم، موفقیت‎هایی در برخی جشنواره‎ها از جمله‌کن به‌دست آورد. جالب اینجاست ساتراپی، جایزه‌جشنواره‌کن خود را به‌مردم ایران تقدیم کرد و فیلمش را اثری کاملا بی‌طرفانه‌خواند! 

**تقابل «سنگسار ثریا» با احکام اسلام

این فیلم در سال ۲۰۰۸ به کارگردانی سیروس نورسته با حضور شهره‌آغداشلو، پرویز صیاد، علی پورتابش، جیمی کاویزل و موژان مارنو ساخته شده است. این فیلم یکی از ضعیف‎ترین فیلم‎های تاریخ سینما در ساختار، شیوه‌روایت و کیفیت است که‌تلاش مذبوحانه‎ای برای بدجلوه‌دادن اسلام و ایران در جهان می‎کند و طبیعی است که‌راه‌به‎جایی هم نمی‎برد. فیلم براساس کتابی به‌همین نام نوشته‌فریدون صاحب جمع، ساخته‌شده‌است و سازندگان ایرانی جلای وطن کرده، باز هم خواسته‎اند آب به‌آسیاب دشمن بریزند. آن‎ها با پرداختن به‌عقوبتی شرعی و قانونی، مسئله‌را بیش از پیش بزرگ جلوه‌می‎دهند و فیلم را به‎زعم‎ خودشان به‌بیانیه‎ای در راستای نقض حقوق بشر در ایران تبدیل می‎کنند. پیدا کردن یک بازی خوب در فیلم، کاری نشدنی است. 

ضمن اینکه‌بازی کاویزل در نقش روزنامه‎نگاری فرانسوی هم امتیازی برای فیلم محسوب نمی‎شود. او همان بازیگر نقش مسیح در فیلم «مصائب مسیح»، ساخته‌مل گیبسن، است. 

** «زنان بدون مردان» و روایت دختر مجبه‌ای که خون آشام است

این فیلم به کارگردانی شیرین نشاط و بازیگری آریتا شهرزاد، آنا پیروز، شبنم طلوعی، پگاه‌فریدونی، زهرا امیرابراهیمی و نوید اخوان ساخته شده است. 

این فیلم براساس کتابی با قلم شهرنوش پارسی‌پور ساخته‌شده‌و زندگی مصیبت بار زنان ایرانی را ظاهرا در مقطع کودتای ۲۸ مرداد، در سال ۱۳۳۲، و زمان دکتر مصدق روایت می‎کند، اما واضح است که‌فیلم می‎خواهد این اوضاع نابسامان مظلومیت زنان را به‌دوران معاصر و سال‎های اخیر در ایران بچسباند. یک فعال سیاسی، یک خودفروش، یک کمونیست و یک فرد سنتی، چهار زن قصه‎‎های این فیلم هستند. این فیلم هم به‎دلیل ارائه‌تصویری سیاه‌از ایران، با نظر مثبت برخی منتقدان و جشنواره‎‎های خارجی روبه‎رو شد؛ از جمله‌جشنواره‌ونیز که‌شیر نقره‎ای بهترین کارگردان را به‌نشاط می‎دهد. 

 

** «دختری تنها در شب به‌خانه‌می‎رود» 

کارگردان این فیلم سینمایی آنالیلی امیرپور است و شیلا وند، آرش مرندی، مارشال منش، دومنیک رینس در آن حضور داشته اند. 

فیلم به‌شیوه‌سیاه‌و سفید فیلم‎برداری شده‌و از لوکیشن‎ها استفاده‌منحصربه‌فردی شده‌است. مضمون آن با توجه‌به‌حضور یک دختر چادری و محجبه‌خون آشام که در شهری بد زندگی را می‎گذراند، ارجاعاتی کنایی و تمسخرآمیز به‌شرایط کنونی ایران دارد که‌فیلم را تا حد زیادی از سکه‌می‎اندازد. 

** «گلاب» اثری فرمایشی با موضوع سیاسی

فیلم گلاب به کارگردانی جان استوارت ساخته شده و گائل گارسیا برنال، شهره‌آغداشلو، گلشیفته‌فراهانی، کامبیز حسینی، هالوک بیلجینر در آن ایفای نقش کرده اند. 

این فیلم ضد ایرانی، ماجرای فتنه‌و درگیری‎‎های سال ۸۸ را دستمایه‌خود قرار می‎دهد و این کار را هم به‌بدترین و غیرهنرمندانه‎ترین و شعاری‎ترین شکل ممکن می‎کند. فیلمنامه، شیوه‌روایت، ساختار و بازی‎‎های بد، «گلاب» را به‌نمونه‎ای ابتر از سینمای فرمایشی غرب و آمریکا تبدیل می‎کند. فیلم براساس نوشته‌و اظهارات مازیار بهاری، خبرنگار بی‎بی سی ساخته‌شده‌است. 

** «سپتامبر‎های شیراز» 

این فیلم به کارگردانی وین بلر با حضور آدرین برادی، سلما هایک، شهره‌آغداشلو و آنتونی عزیزی ساخته شده است. سپتامبر‎های شیراز که‌براساس کتابی به‌همین نام نوشته‌دالیا سافر ساخته‌شده، قصه‌یک خانواده‌یهودی را روایت می‎کند که‌پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷، شرایط زندگی را برای خود دشوار می‎بینند و برای همین دست به‌مهاجرت می‎زنند. اتهام رفتار نامناسب نظام جمهوری اسلامی ایران با اقلیت‎ها از جمله‌یهودیان، از آن برچسب‎های خنده‌دار و غیرقابل باوری است که‌فقط آمریکا، صهیونیست‎ها و همتایانشان، قابلیت طرح و ادعای آن را دارند. 

فیلم با بهره‎گیری از دو ستاره‌مشهور سینما، برادی و هایک و قصه‌مثلا پرفراز و نشیب و مهیجش، می‎خواهد تماشاگر را با خود همراه‌کند و هر طور که‌هست به‌بیننده‌بقبولاند که‌با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، چه‌به‌روز اقلیت‎ها آمده‌است. اما تماشای فیلم و نگاهی گذرا به‌واقعیات تاریخی و زندگی مسالمت‎آمیز پیروان همه‌ادیان در ایران، نیت نادرست سازندگان فیلم را خیلی زود برملا می‎کند. خانم آغداشلو هم با حضور در این فیلم، نام خود را به‎عنوان رکورددار بازی در فیلم‎های ضد ایرانی جاودانه‌کرد. 

**نسخه تکراری سیاه نمایی و فلاکت برای درخشش در جشنواره‌های خارجی

آنچه از فیلم‌هایی که در بالا نام آن‌ها آمد، متعلق به کارگردان‌هایی است که خارج از کشور علیه ایران فیلم ساخته اند. اما در کنار آن کارگردان‌هایی هستند که در داخل ایران و با حضور بازیگران داخلی و استفاده از امکانات کشورمان فیلم‌هایی می‌سازند که مضمون آن تماما علیه کشورمان است و بیشتر کارکرد جشنواره‌ای دارند. 

این فیلم‌ها با نمایش اغراق‌آمیز فقر یا موضوعات اجتماعی در ایران تلاش می‌کنند تا کشور را در شرایطی بحران‌آمیز و سیاه به تصویر بکشند که البته این تصویر برایشان آورده‌های ویژه‌ای دارد. از جمله این فیلم سازان می‌توان به جعفر پناهی و اصغر فرهادی و به تازگی سعید روستایی اشاره کرد که دائم در حال اعتراض هستند و چیزی جز ناامیدی ترویج نمی‌کنند. 

**توصیه فراستی به فیلمسازها: همیشه ملی بمانید

اما پس از حواشی اخیر، مسعود فراستی، منتقد سینما در جدیدترین پست اینستاگرامی خود با توجه به حواشی اخیر جشنواره کن نوشت: دوستان کن رفته کن زده، نه فقط در کن، که در ونیز و برلین و اسکار و… دهه‌هاست که دیگر خبری و اثری از هنر نیست. هرچه هست مفهوم‌زدگی است و سیاست‌زدگی بورژوایی. در مورد فیلم‌های غیر اروپایی و آمریکایی، پرچم اگزوتیسم همچنان در اهتزاز است و فیلم‌های مضمحل غیر انسانی بی‌هنر با ظاهر عوامفریب، به دفاع جدی از سرمایه‌داری مشغولند (پارازیت را بیاد بیاورید) و طبعا جایزه می‌گیرند دوستان از خود بیخود نشوید و مرعوب زرق و برق و فرش قرمز. آن‌ها هرگز فیلم ایرانی را بهتر از مردمتان نمی‌فهمند. 

و شما نیز یک شبه، «جهانی» نمی‌شوید. پس ملی شوید و همیشه ملی بمانید تا بعد احیانا جهانی به جایزه بی‌ارزش منتقدان «فیپرشی» که در ید قدرت راستهای نئولیبرال است، نبالید. این جایزه چند دهه قبل به فیلم اگزوتیک بهمن قبادی: زمانی برای مستی اسب‌ها، «به خاطر تصویر رقت‌آمیز اما دقیق از مشکلاتی که بین انسانها و اسب‌ها مشترکند» داده شده بود. 

و جایزه امروز به «برادران لیلا»، بخاطر «تصویر دقیق از جامعه پدرسالار» نیز در امتداد همان نگرش پاترنالیستی است. به آن افتخار نکنید و جاهلانه به مردم داغدار همیشه سربلند آبادان تقدیمش نکنید. تحمل حقارت بار گدایی جایزه فرنگی را نپذیرید. فیلمتان را برای مخاطب اینجا، نه آنجا با همه جوایزش، بسازید. هیچ فیلمساز جدی برای جایزه فیلم نمیسازد.

انتهای پیام/