برای رسیدن به قدیمی‌ترین تکیه تهران باید به منطقه 14 بروید. از پیچ و خم پای چهار راه سرچشمه که بگذرید و به سمت چهار راه سیروس راهتان را کج کردید، به تکیه رضا قلی خان می‌رسید، اما از این تکیه قدیمی هم عبور می‌کنید تا به کوچه افشار می‌رسید.

کوچه را به نیمه که برسانید، چهارراه کوچکی روبرویتان قرار دارد که به چهارراه سادات معروف است. سمت چپ سقاخانه و مسجدی بسیار کوچک واقع‌شده که نام سادات را یدک می‌کشد. سر در شبستانی با کاشی‌کاری زمینه لاجوردی و همراه با تذهیب نوشته‌است حسینیه سادات اخوی.

جلوی در ورودی دو سکو در چپ و راست قرار دارد که رسم خانه‌های قدیمی تهران بوده است. این در برای ورود و خروج مردان استفاده می‌شود. دالان بین حیاط و در ورودی است که با پارچه‌های قلم کار مزین به هنر اسلامی آویخته شده‌اند.

همچون گذشته هم مردان معظم سادات در راهروی ورودی نشسته اند و به آنان که در این مراسم شرکت می‌کنند خوش‌آمد می‌گویند.

ورودی زنانه و مردانه جداست. در کوچک چوبی اول کوچه برای مردان و در دوم انتهای عمارت برای ورود زنان است. در یک خانه که روبه‌روی در ورودی تکیه است، محل دائمی ایستگاه صلواتی است. از دالان چهار متری که عبور کنید، چایخانه در سمت چپ قرار دارد. یک عمارت با قدمت که در و دیوار پوشیده از کتیبه‌هایش اجازه نمایان بودن آجرهای را نمی‌دهد. سه کتیبه سفید رنگ پارچه‌ای که متن زیارت عاشورا را روی خود نگه‌می‌دارند و پارچه‌های مشکی با نقش‌های فرشته که نشان به همان زمان قاجار برمی‌گردد از ستون‌ها و دیواره‌ها آویزان است.

یک حیاط بزرگ که دور تا دور آن حجره‌های رو به حیاط است. سمت شرق و غرب حیاط ایوان‌هایی که به درازای عرض حیاط است و طولی حدود سه متر دارد.

کنار درب ورودی موکب کوچکی برپا شده که به کسانی که می‌آیند چای صلواتی و گاهی هم قهوه می‌دهد. البته پای ثابت این چای ها نان قندی هم هست.

اینجا زمان ایستاده‌است

ایوان شرقی مختص بانوان و ایوان غربی برای آقایان است و ضلع جنوبی حیاط منبر قرار دارد که کانون دید همه شرکت‌کنندگان است.

وقتی وارد تکیه می‌شوید، تا دقایقی همچنان محو آنجا می‌شوید و سیر و سیاحتی به دو قرن پیش دارید. انگار زمان اینجا ایستاده‌است.

پارچه‌های عزای امام‌حسین (ع) با قدمت 100 ساله که بر دیوارهای حسینیه نقش بسته‌است، در بدو ورود عزاداران حسینی فرا روی آنان قرار می‌گیرد و آنان حس و حال خاصی به خود می‌گیرند, چادر بزرگی که سقف حسینیه را پوشانده نیز نظر هر عزاداری را به خود جلب می‌کند که توسط سه ستون علم شده‌است. این چادرها مزین به تکه‌دوزی هایی دارای معنا و مفهوم خاصی از زمان‌های گذشته‌است. قدمت اولین چادر این حسینیه به 80 سال می‌رسد که توسط مرحوم خیام در شهر اصفهان دوخته شد. هر ساله قبل از شروع ایام عزاداری محرم و فاطمیه خادمان حسینیه سادات اخوی اقدام به برپایی ستون‌های مرکزی و چادر می‌کنند.

در تکیه در ایام محرم از ساعت 7 صبح باز می‌شود. اینجا محوریت شرکت‌کنندگان با زنان است و مردان فقط حق نشستن در ایوان را دارند. هر سخنرانی حدود یک ریع ذکر مصیبت می‌کند و بعد از آن مداحی در حدود 10 دقیقه می‌خواند و بعد همان طور که شرکت‌کنندگان تغییر می‌کنند، سخنران و مداح هم تغییر می‌کنند. لابه‌لای سخنرانی هم بساط پذیرایی با چای روضه برپاست و از مهمانان با چای و نان قندی پذیرایی می‌شود.

اما تکیه سادات اخوی که امروز قدیمی‌ترین تکیه تهران نامیده می‌شود، کی و چگونه ساخته‌شده است؟

قدیمی‌ترین تکیه تهران محلی برای عزاداری بانوان

تکیه «حسینیه سادات اخوی» در خیابان مصطفی خمینی کوچه افشار است، شاخص‌ترین تکیه تهران با قدمتی بیش از ۲۰۰ سال که بعد از ایجاد اولین تکیه عزاداری برای مردان بازارچه تهران در «گذر رضا قلی خان»، با اعتراض بانوان برای نداشتن مکانی برای عزاداری، «سادات اخوی» خانه خود را وقف مجالس عزاداری بانوان می‌کند و از آن سال رسم می‌شود تا هر ساله و در دهه اول محرم بانوان از ساعت‌های اولیه صبح در عزای حسین (ع) زیر خیمه خانه چهار ایوانی و چهار صفه «سادات اخوی» عزاداری کنند.

حتی نوع چینش مهمانان و عزاداران هم در این تکیه متفاوت است، بر خلاف همه تکیه‌های عزاداری دیگر زنان در وسط و دور تا دور منبر و روضه‌خوان و مردها در اطراف و روی ایوان‌ها می‌نشینند و عزاداری می‌کنند. منبر قدیمی وسط حیاط و روضه‌خوانی که روی پله اول می‌نشیند، این منبر را همان منبر معروفی می‌دانند که از قدیم می‌گفتند با گذشتن از زیر آن، حاجت‌ها مستجاب می‌شود.

روزانه هزاران نفر از عزاداران امام‌حسین (ع) در ماه محرم خود را از سراسر تهران به این حسینیه می‌رسانند تا در مراسم آن شرکت کنند و بسیاری از مردم حاجات خود را در این حسینیه می‌گیرند و نذورات زیادی را وقف این حسینیه می‌کنند. **دری که محرم و نیمه‌شعبان باز است

حاج میر سید علی، برادر بزرگ‌تر سادات اخوی تقوی تهران (این سلسله از سادات به امام محمد تقی (ع) باز می‌گردد) در دوره خود محسوب‌می‌شود. در کتاب المآثر و آلاثار جلد ۱ از چهل سال تاریخ ایران، ص ۲۷۲، اعتمادالسلطنه درباره او آورده‌است: «حاج سید علی طهرانی: از سلسله سادات اخوی از افاضل دارالخلافه است. در معقول و منقول رنج‌ها برده، از سخن طرازی به پارسی و تازی هر دو توانا است. نیمه‌شعبان را که میلاد حضرت بقیه‌الله است جشنی شایع ساخته و در تجدید و تشیید بنیان خانه‌ای که ما بین او و برخی از بنی اعمامش مشترک است و حسینیه متبرک جناب جلالت مآب میرزا اسمعیل خان امین الملک، وزیر خزانه عامره مبلغی گزاف پرداخته، زادالله توفیقه.» این مطالب در مورد متولی این حسینیه در مقاله جواد بشری در آینه پژوهش شماره ۱۲۹ مرداد و شهریور ۱۳۹۰ در صفحات ۷۴ تا ۷۵ آمده است.

یحیی دولت‌آبادی هم در کتاب حیات یحیی جلد ۱ چاپ پنجم آورده که: «سادات اخوی سلسله بزرگی هستند در تهران. مردم به آن‌ها اظهار ارادت می‌کنند. فتحعلی شاه قاجار به جد آن‌ها اخوی می‌گفته، از این سبب آن‌ها را به این اسم می‌خوانند. سادات اخوی تکیه روضه‌خوانی مفصلی دارند که شب عاشورا شمع و چراغ بسیار در آن تکیه روشن و نذر و نیاز به آنجا برده می‌شود؛ به حدی که جمعی از فقرای آن‌ها از این راه معاش می‌نمایند، و هم در نیمه‌شعبان باغچه سادات اخوی محل راه معاش می‌نمایند، و هم در نیمه‌شعبان باغچه سادات اخوی محل توجه عمومی است. برای جشن میلاد امام دوازدهم- عج الله فرجه- شعرا و ادبا در آن جشن داد سخن سرایی می‌دهند. حاج میر سید علی اخوی شخص با فضل با ذوقی است. با همه‌کس آمد و رفت دارد. تمام سال زحمت رونق دادن به جشن نیمه ماه شعبان را می‌کشد. در این کار نتایجی که در نظر دارد، می‌گیرد.»

انتهای پیام/