روستای ده بهار معروف به شاه‌نشین از توابع بخش مرکزی طارم، با مختصات جغرافیایی ۴۹ درجه و ۱ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۵۳ دقیقه عرض شمالی، در ۱۲ کیلومتری شهر آب بر و ۹۰ کیلومتری مرکز استان (زنجان) واقع‌شده است. روستای ده بهار از شمال و شمال غرب به کوه‌های خرمنه سر و فوشون ختم می‌شود. ده بهار از سطح دریا ۷۵۰ متر ارتفاع دارد و آب‌وهوای آن در فصل بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است.

رودخانه شاه‌نشین در غرب این روستا جریان دارد و باغ‌های حواشی خود را مشروب می‌سازد. روستای ده بهار در نزدیکی غار معروف خرمنه‌سر با قدمت چند هزارساله قرار دارد. مسجد روستا نیز از بناهای مذهبی قدیمی محسوب می‌شود. مردم روستا یک‌صد سال پیش به‌صورت عشایری و کوچ‌رو زندگی می‌کردند. تیره‌های شهبازی، اجاقلو و نصیری معروف‌ترین تیره و طوایف روستا هستند که بهار و تابستان را در کوه‌های خرمن گله‌سر و پاییز و زمستان را در اطراف رودخانه قزل‌اوزن اتراق می‌کرده‌اند. در یک قرن پیش، ناحیه ییلاقی خرمن گله‌سر یا روستای فعلی شاه‌نشین را به‌عنوان محل سکونت دائم انتخاب کرده و یک‌جانشین شدند. مردم روستای ده بهار متشکل از دو قوم آذری و تالشی هستند و به زبان‌های آذری و تالشی سخن می‌گویند.

الگوی معیشت و سکونت

مردم این روستا با فعالیت‌های زراعی، دامپروری، باغداری، صنایع‌دستی و همچنین کارهای خدماتی امرارمعاش می‌کنند. بارندگی مناسب منطقه، موجبات رونق امور زراعی و باغداری را فراهم آورده است. گندم و جو عمده‌ترین محصولات زراعی و انار، گردو، زیتون و گلابی از محصولات باغی روستا به شمار می‌آیند. مراتع حاصلخیز کوه‌های اطراف روستا شرایط مطلوبی برای دامپروری و تولید مواد گوشتی و لبنی فراهم آورده است که محصول پشم گوسفندان در تولید صنایع‌دستی مانند قالی، گلیم و جاجیم مورداستفاده قرار می‌گیرد.

ده‌بهار روستایی دشتی با بافت مسکونی متمرکز است که بافت جدید آن به‌طور پراکنده توسعه می‌یابد. با توجه به شرایط اقلیمی معتدل با بارندگی‌های نسبتاً زیاد، معماری خانه‌های روستایی ده بهار به معماری خانه‌های نوار ساحلی شمالی کشور شباهت دارد و هویت کالبدی و سادگی جذابی به روستا بخشیده است. کاربری فضای عمومی و اختصاصی روستا بر اقلیم، نوع فعالیت و نحوه معیشت روستاییان انطباق دارد. در ساخت خانه‌ها و بناهای قدیمی روستا از مصالح بومی مانند کاه‌گل، سنگ، خشت و چوب استفاده‌شده است؛ اما در ساخت بناهای جدید، مصالح مقاوم‌تر سیمان، تیرآهن و آجر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جاذبه‌های گردشگری

اقلیم و موقعیت طبیعی، ویژگی‌های منحصربه‌فردی به روستا بخشیده است؛ به‌طوری‌که به دلیل بارندگی‌های مناسب و رطوبت بالا، سرسبزی و طراوت دائمی در محیط روستا آشکار است. کوه‌های شمالی روستا، مناظر اطراف آن‌ها، همراه با سرسبزی باغ‌های زیتون و انواع میوه‌های گلابی و سیب فضای جذابی را در روستای ده بهار فراهم کرده است. همچنین غارهای طبیعی در پایین و بالادست روستا، تپه قره‌گل در جنوب روستا شرایط مناسبی برای جذب گردشگران طبیعت دوست ایجاد کرده است. مسجد قدیمی روستا و مقبره سید، از فضاهای مذهبی و موردعلاقه مردم روستا است. این روستا بااینکه در بین کوه‌های بلندی محصور است اما زمستان آن بیشتر بارانی است تا برفی.

مردم‌شناسی و آیین

مردم روستا علیرغم تفاوت‌های قومی و زبانی (آذری و تالشی) با تفاهم و همدلی زندگی می‌کنند. در برگزاری مراسم ملی و مذهبی از جمله مراسم عزاداری ماه محرم و مراسم جشن زیتون، با یکدیگر مشارکت می‌کنند.

این روستا زادگاه مصطفی ماجدی ادیب‌الشعرای معروف به حزین است. در صراحت لهجه، خوش‌مشربی و بی‌پروایی او نقل‌های زیادی دهن به دهن گشته و بین مردم طارم و در مجالس دوستانه ردوبدل می‌شود. سه دیوان زیبا از ایشان به یادگار مانده است. یکی از دیوان‌های او که ایشان را در بین مردم طارم زنده نگه‌داشته است دیوان مراثی و نوحه و سینه‌زنی و همچنین محتوی متفرقات از قصاید و غزل و نصایح و مطایبه به دو زبان فارسی و ترکی است. واقعه کربلا را آن‌گونه در شعرهایشان ترسیم کرده‌اند که هر خواننده و شنونده‌ای در حین خواندن و یا شنیدن شعرهایش خود را در صحرای کربلا احساس می‌کنند. لباس محلی پیرزنان روستا دامنی است که به آن «تومان» می‌گویند که یک پیراهن روی آن می‌پوشند. پیرمردان نیز لباس طالشی و کلاه نمدی به همراه شلوار پشمی، جلیقه و شال مه می‌پوشند.

در برگزاری مراسم عروسی و شادی، موسیقی تالشی و آذربایجانی نیز اجرا می‌شود. موسیقی تالشی سه نوع آهنگ و نغمه‌های دستان، تالش دستان و تازه دستان دارد. موسیقی آذربایجانی شامل موسیقی مقامی و موسیقی عاشیقی است. غالب آهنگ‌ها احساسی و حماسی هستند و در عروسی‌ها با رقص‌های محلی همراه است. انواع لالایی مادران بر کودکان، نوروز خوانی و همچنین موسیقی و مراسم مذهبی، در مواقع معین و مشخصی انجام می‌گیرد.

تولید انواع صنایع‌دستی از قبیل زیراندازها، قالی، جاجیم و گلیم در روستا رایج است و محصولات تولیدی در بازارهای شهرهای اطراف فروخته می‌شود. شغل و حرفه نمدمالی یکی از رایج‌ترین صنایع‌دستی در بین مردمان روستای ده بهار شهرستان طارم است. معروف‌ترین غذاهای محلی این روستا، به‌جز غذاهایی که با برنج پخته می‌شود، تره حلوا و فسنجان است.

دسترسی این روستا از طریق جاده رودبار- گیلوان-آب بر و زنجان - طارم قابل‌دسترسی است.

انتهای پیام/