در ضلع غربی قلعه و بر روی دامنه‌های کم ارتفاع‌تر تپه یک قبرستان قدیمی قرار دارد. غرب تپه نخلستان‌های بلند، چشم‌انداز زیبایی را ایجاد کرده‌اند. در اطراف تپه نیز منازل مسکونی و تأسیساتی شهر دیده می‌شود.

از درون قلعه، قبرستان قدیمی و محوطه اطراف آن مقدار زیادی قطعات سفال‌های شکسته به‌دست‌آمده که مهم‌ترین سند در تاریخ‌گذاری بنای قلعه هستند. سفال‌های مکشوفه را می‌توان به دودسته لعاب‌دار و بدون لعاب تقسیم کرد.

در سفال‌های لعاب‌دار رنگ لعاب غالباً آبی‌رنگ است و گاهی در زیر لعاب نقش هندسی بارنگ ایجاد شده است. سفال‌های بدون لعاب را می‌توان به دو گروه سفال‌های قرمز و نخودی تقسیم کرد. این سفال‌ها اغلب کف فرورفته و لبه پهن دارند و غالباً ساده و بدون نقش هستند و در موارد معدودی نقش قالب‌زده و کنده در آن‌ها دیده می‌شود.

این سفال‌ها مجموعاً می‌توان به قرون میانه اسلامی و احتمالاً دوره ایلخانی و تیموری نسبت داد. یک قطعه چینی آبی سفید نیز به دست آمد که نشان می‌دهد قلعه احتمالاً در دوره صفوی هم مورداستفاده بوده است. صاحب‌نظران قلعه مزبور را متعلق به دوره میانه اسلامی می‌دانند.

متأسفانه بخش‌های زیادی از دیوارهای قلعه فروریخته و از بین رفته است و بسیاری از بخش‌های باقی‌مانده زیرخاک مدفون است و امکان ارائه یک نقشه دقیق از قلعه وجود ندارد. از وجود برج‌هایی که در هر یک از گوشه‌ها قرارگرفته می‌توان حدس زد نقشه واقعی چندضلعی نامنظمی بوده که به‌وسیله برج‌های مدوری محافظت می‌شده است.

مصالح به‌کاررفته در بنای قلعه در بخش زیرین دیوارها و برج‌ها، سنگ‌های نامنظم و ملاط ساروج و در بخش‌های بالایی خشت‌های مربع شکل هستند.

وجود الحاقاتی نظیر اسکلت فلزی، سیمان، آجر و کاشی در بدنه‌ی قلعه نشان می‌دهند که خان‌های منطقه در طی دهه‌های اخیر در آن سکونت داشته‌اند. درگذشته به دلیل کاربری نظامیِ قلعه، از آن برای محافظت از ساکنین در برابر خطرات احتمالی استفاده می‌شده است.

در گوشه شمال شرقی قلعه و بر روی دامنه تپه یک برج مدور دیگری دیده می‌شود که نسبت به سایر بخش‌های قلعه در سطح پایین‌تری قرار دارد.

در ضلع شرقی برج مدوری قرار دارد که بخش زیادی از آن ریخته و تنها دیواری به طول 840 سانتی‌متر از آن باقی‌مانده است. ارتفاع بخش باقی‌مانده این دیوار 270 سانتی‌متر است. در داخل این دیوار تیرکش های عمودی و پنجره‌هایی با طاق جناقی تعبیه‌شده است. در ضلع غربی برج مدور دیگری دیده می‌شود که 380 سانتی‌متر قطر دارد و در فضای درونی آن‌هم اکنون دوطبقه مشاهده می‌شود.

ارتفاع مجموعه دوطبقه حدود 7 متر و سطح طبقه دوم در ارتفاع 450 سانتی‌متری قرار دارد. درون این برج نیز طاقچه‌ها و تیرکش هایی تعبیه‌شده است.

قلعه فین در زمان ساخت احتمالاً جنبه نظامی و امنیتی داشته و اکنون بلااستفاده است.

بخش‌های زیادی از قلعه از بین رفته و از نحوه تزئینات آن اطلاعی در دست نیست ولی با توجه به بخش‌های باقی‌مانده، پنجره‌هایی با طاق جناغی که در درون برج‌ها تعبیه‌شده هم‌اکنون مهم‌ترین عوامل تزیینی بنا هستند. تیرکش‌های برج‌ها نیز علاوه بر نقش عملکردی خود، زیبایی خاصی به بنا بخشیده است.

این قلعه در سال 1381 به شماره 7270 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

گزارش: مرجان روایی

انتهای پیام/