مسلم کرمی، کارشناس ثبت میراث طبیعی استان کرمانشاه به مناسبت روز درخت کاری در یادداشتی نوشت: پیش از حضور انسان در کره خاکی جنگل‌ها به وجود آمده و تکیه‌گاه استواری را برای تکامل جوامع انسانی به وجود آوردند. به همین دلیل درختان کهنسال هر کشور از جمله مهمترین ذخایر ژنتیکی گیاهی آن به شمار می‌روند و ارزش شناخت و حفظ این منابع از نظر ملی و تاریخ طبیعی با حفظ ابنیه تاریخی هر کشور برابری دارد. 

وقتی صحبت از کهنسالی می‌شود بدین معنی است که این درختان چندین برابر دوره دیرزیستی بیولوژیک خود را تاکنون پشت سر گذاشته‌اند و در دوران طولانی زندگی خود، گاه صدها سال موانع اکولوژیک و تنش‌های نامساعد محیطی متعددی را تجربه کرده‌اند و همچنان پایدار به زندگی خود ادامه داده‌اند. درختان در اجتماع زیستی یکی از مهمترین سیستم‌های حیات بخش زندگی انسان‌ها به شمار می‌روند که تضمین کننده بقاء، پایداری آب و خاک و هوای کره زمین محسوب می‌شوند. 

ایرانیان از دیرباز با علم ژنتیک گیاهی آشنا بوده‌اند به طوری که کوروش به هنگام ساخت باغ سارد دستور می‌دهد برای تولید نهال از پایه‌های درختان کهنسال و شاخص استفاده شود. از سوی دیگر با ورود اسلام به ایران و توصیه بزرگان دینی به مساله درختکاری و حفظ و نگهداشت آن بر اهمیت درختان افزوده شد. بنابراین حفظ ذخایر ژنتیکی از جمله درختان کهنسال از اهم وظایف هر قوم و ملتی است.

از این رو لازم است بار دیگر اهمیت این درختان به عنوان ذخایر بی رقیب ژنتیک گیاهی ایران تذکر داده شود و هرچه زودتر نسبت به شناخت این درختان و ثبت آنها در پرونده میراث‌فرهنگی و زیست محیطی کشور و جهان اقدام شود. 

در کشور ایران بر حسب برآوردهای انجام شده، حدود ۲ هزار پایه کهن‌سال از گونه‌های مختلف وجود دارد که نقش و اهمیت ویژه‌ای در مطالعات علمی و تاریخی برخوردارند. استان کرمانشاه نیز با توجه به قدمت دیرینه تمدنی و آب و هوای مساعد دارای گونه‌های بسیار ارزشمند و دیرینه‌ای از درختان کهن‌سال و واجد ارزش ملی است به گونه‌ای که در سال‌های اخیر بحث ثبت ملی و صیانت از این داشته‌های ارزشمند به عنوان یک مطالبه عمومی مورد توجه ویژه قرار گرفته است.

به همت کارشناسان حوزه ثبت میراث طبیعی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمانشاه در سال‌های اخیر تعداد ۱۴ اصله درخت کهنسال و مجموعه درختان کهنسال ارزشمند استان در فهرست میراث طبیعی کشور به ثبت رسیده است. اتفاق بسیار مهمی که توجه بخش مهمی از افراد جامعه به ویژه در سطح جوامع بومی و محلی را به این مساله معطوف کرده است و در واقع نگهداری، ثبت ملی و معرفی این داشته‌های ارزشمند به جزئی از دغدغه‌های مردم تبدیل شده است. 

به همین منظور شناسایی و مستندنگاری از سایر درختان کهنسال در سطح استان در دست اقدام است که در سنوات آتی شاهد افزایش میزان ثبت این گونه گیاهی ارزشمند خواهیم بود. اتفاقی که با توجه به تعدد درختان کهنسال در سطح استان می‌تواند به یک جاذبه تاریخی، طبیعی و حتی فرهنگی برای توجه به طبیعت تبدیل شود. 

همچنین برای حفظ و نگهداری این میراث با ارزش اقدامات حفاظتی و مراقبتی بسیار مناسبی در استان انجام شده است و با بازدیدهای ادواری توسط کارشناسان متخصص در این زمینه، تلاش در حفظ و نگهداری از این داشته‌های ارزشمند به شکل مستمر انجام می‌شود. 

 بدون شک در این میان زحمات کسانی که در حفظ و نگهداری از میراث طبیعی از جمله کارشناسان ادارات‌کل محیط زیست، منابع طبیعی و جهاد کشاورزی استان و فعالین زیستمحیطی که در این مسیر همواره و تلاش‌های زیادی کرده‌اند قابل تقدیر است. 

لازم به ذکر است در استان کرمانشاه تعداد ۴۲ اثر در فهرست میراث طبیعی ملی به ثبت رسیده است که ۱۴ مورد به درختان کهنسال ثبت شده استان اختصاص دارد. یکی از مشهورترین درختان ثبت شده استان کرمانشاه که شهرت جهانی دارد، درخت چنار کهنسال داخل مجموعه تاریخی فرهنگی تاق بستان است به درخت رحمت، درخت شیرین و فرهاد و دار پهلوان شهرت دارد. 

درخت چنار کهنسال روستای زرده، درخت چنار کهنسال روستای سراب هولی، درخت چنار کهنسال پشته، درخت چنار کهنسال روستای شرکان، مجموعه درختان کهنسال بابایادگار، درخت چنار کهنسال شالان، درخت بلوط کهنسال روستای زینل خان موسوم به دار قووی، درخت چنار کهنسال گهواره موسوم به باوه شامه، مجموعه درختان گردو کهنسال سراب سیاوانه، مجموعه درختان چنار کهنسال حوض لارَ شهر نوسود، درخت چنار کهنسال موسوم به منگوله هرسین، درخت توت کهنسال روستای کانی گل علیا جوانرود و مجموعه درختان ون کهنسال روستای ون رنگینه کوزران دیگر درختان ثبت شده استان کرمانشاه در فهرست میراث طبیعی کشور هستند. 

این مجموعه بسیار ارزشمند با حفاظت مستمر معرفی مناسب، می‌توانند ظرفیت ویژه‌ای را برای دوستداران گردشگری طبیعت فراهم کند که با توجه به پراکندگی در گستره نقاط مختلف استان ظرفیت مناسبی را برای تعیین مسیرهای متعدد گردشگری فراهم کرده است. اتفاقی که در صورت تحقق نه تنها به حفاظت از این درختان کمک می‌کند، بلکه الگویی برای تشویق مردم به صیانت از طبیعت و انتقال داشته‌های ارزشمند آن به نسل‌های آینده تبدیل می‌شود. 

انتهای پیام/