میراث آریا: انسان نیازمند به حرکت و ناگزیر از حرکت است. منع انسان از حرکت نه‌تنها موجب توقف رشد، بلکه سبب افسردگی، بروز رفتار ناهنجار و از دست رفتن شورونشاط زندگی او می‌گردد. نیاز انسان به حرکت و فعالیت در طول حیات تاریخی او همواره با کسب تجارب و کشف روش‌های جدید برای رفع آن همراه بوده است. کار و فعالیت، بازی و ورزش به‌عنوان محملی برای حرکت، در طول تاریخ زندگی انسان به شیوه‌های گوناگونی متجلی شده است.

بازی و ورزش در زندگی افراد جامعه نقش اساسی و حیاتی را ایفاء می‌کند. بچه‌ها از بازی و ورزش لذت می‌برند و ضمن لذت بردن از بازی و ورزش در هنگام پرداختن به آن فرصت‌های خوبی را برای بیان احساسات و عواطف خود می‌یابند؛ ازاین‌رو به‌تدریج راه کنترل آن را فرامی‌گیرند. علاوه بر این ازنظر رشد عقلی و اجتماعی در حین بازی‌ها، کودکان و نوجوانان با مسائل و مشکلات مختلفی مواجه می‌شوند و با تلاش و کوشش در جهت حل آن‌ها، قدرت و توانایی راه‌های مقابله با مسائل و مشکلات زندگی را بهتر فراگرفته و روح همکاری و تعاون و دوستی در آن‌ها شکل‌گرفته و تقویت می‌شود.

تپه چلیک

نوع بازی: سرگرمی

تعداد بازیکنان: حداقل ۴ تا ۱۰ نفر

وسایل بازی: یک چوب به طول ۱.۵ متر و یک چوب نازک‌تر به طول نیم متر و یک توپ

فضای بازی: فضای باز، میدان گاهی، کوچه‌ها

گروه سنی: نوجوانان، جوانان

جنسیت: پسران

مراحل بازی: دو نفر ‌سرگروه می‌شوند و یارگیری می‌کنند. بعد زمین مستطیلی به طول ۲۰ متر را برای بازی انتخاب می‌کنند و در وسط آن گودالی می‌کنند و چوب کلفتی را که طول آن ۱.۵ متر است در آن گودال عمودی قرار می‌دهند و دور آن را با سنگ و خاک پر می‌کنند. چوب نازک‌تر را از وسط می‌شکنند بدون آن‌که دوتکه آن از هم جدا شود، این چوب را بر سر چوب اول سوار می‌کنند. از هر گروه یک نفر در زمین خود به خط شروع بازی می‌آید. نفری که باید اولین پرتاب را انجام بدهد، سعی می‌کند با توپ؛ چوب یا چوب کوچکی را که چوب چلیک یعنی چوب کوچک خوانده می‌شود بزند. اگر موفق شد، حریف او در دسته مقابل بی‌آنکه بازی کند از بازی کنار می‌رود. اگر موفق نشد حریف او هم باید یک‌بار این کار را انجام دهد.

در تمام مدتی که بازی بین این دو نفر جریان دارد یاران آن‌ها پشت سر بازیکن خود صف می‌بندند و درگرفتن توپ و را یاری می‌دهند. هرگاه بازیکنی نتواند چوب چلیک را بزند و حریف او موفق شود توپ پرتاب‌شده را، پس از اصابت به زمین بگیرد رقیب او از بازی کنار می‌رود. بازی به همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند تا نفرات آخر دو گروه مقابل هم قرار بگیرند. در این مرحله هرکدام از آن‌ها که برنده شد گروه او برنده نهایی شناخته می‌شود.

هفت‌سنگ

نوع بازی: سرگرمی، تفریحی، ورزشی

تعداد بازیکنان: گروهی بیش از ۶ نفر

وسایل بازی: یک توپ، هفت عدد سنگ

فضای بازی: فضای باز، کوچه‌ها، حیاط تکیه، میدان گاهی و ...

گروه سنی: نوجوانان، جوانان

جنسیت: پسران

مراحل بازی: دو سرگروه با خواندن من‌من، تو، کشیدم کی را؟ یکی‌یکی یاران خود را انتخاب می‌کنند و به‌این‌ترتیب بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم می‌شوند. بعد هفت‌سنگ را روی‌هم می‌چینند و برای اینکه مشخص شود چه گروهی باید بازی را شروع کند یکی از سرگروه‌ها می‌گوید: سراز من، آخر از تو» و سوت می‌زند.

بعد هر سرگروه دست‌های خود رامی‌آورند و انگشت‌ها را می‌شمارند. مثلاً روی‌هم هفت انگشت می‌آورند. شمردن را از سرگروهی آغاز می‌کنند که گفته بود سر از من ... شماره هفت به هر سرگروهی که افتاد، آن گروه بازی را شروع می‌کند. بازیکنان این گروه پشت سرهم می‌ایستند و نفر اول آن‌ها توپ را به‌طرف سنگ‌ها پرتاب می‌کند. اگر توپ به سنگ‌ها خورد، باید همگی فرار کنند، ولی اگر نفر اول نتوانست این کار را انجام بدهد، به ترتیب نفرهای بعدی این کار را انجام می‌دهند. زمانی که توپ به سنگ‌ها اصابت می‌کند و گروه پا به فرار می‌گذارد، یک نفر از گروه مقابل که کنار سنگ‌ها ایستاده است باید توپ را برداشته و آن‌ها را دنبال کند و با توپ بزند تا نتوانند سنگ‌ها را دوباره روی‌هم بگذارند و برنده شوند. اگر همه افراد با توپ زده شوند، جای دو گروه عوض می‌شود ولی اگر گروه اول موفق شود سنگ‌ها را دوباره بچیند از گروه دوم کولی می‌گیرد.

زو بازی

نوع بازی: سرگرمی

تعداد بازیکنان: گروهی

وسایل بازی: -

فضای بازی: فضای باز، میدان گاهی، کوچه‌ها و ...

گروه سنی: نوجوانان، جوانان

جنسیت: پسران، دختران

مراحل بازی: ابتدا دور زمین‌بازی را به‌صورت مربع یا مستطیل خط می‌کشند. آنگاه به شیوه کف دست، پشت دست یارگیری انجام می‌شود و بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم می‌شوند. سپس به شیوه مسابقه دو گروه داخل و خارج دایره را مشخص می‌کنند. گروه برنده در مسابقه دو، داخل زمین قرار می‌گیرد. افراد گروه دیگر به ترتیب با کشیدن زو داخل زمین می‌شوند و باید سعی کنند تا قبل از قطع شدن زو یکی از افراد داخل زمین را بزنند که در این صورت هر دو نفر (خورده و زده) بیرون از دایره قرار می‌گیرند و سپس نوبت به نفر بعدی می‌رسد که وارد زمین شود. زمانی که همه افراد داخل زمین زده شوند، جای دو گروه عوض می‌شود و به همین ترتیب بازی را تا هر زمان که مایل باشند ادامه می‌دهند.

توپ‌بازی

نوع بازی: سرگرمی، تفریحی، مهارت سنجی، ورزشی

تعداد بازیکنان: گروهی

وسایل بازی: یک چوب‌دستی و یک توپ

فضای بازی: فضای باز (حیاط، کوچه، میدان گاهی و ...)

گروه سنی: نوجوانان، جوانان، میان‌سالان

جنسیت: پسران، دختران

مراحل بازی: به این بازی در کردوان و گرمسار چارتوپ و در ایوانکی شوتوپ sutup می‌گویند. این بازی بدین شکل برگزار می‌شود که دو گروه سه یا چهارتا هشت و حتی نه‌نفری دو مرکز به نام مره Marre را به‌وسیله سنگ علامت می‌گذارند. با قرعه‌کشی گروه اول که توپ را پرتاب می‌کند مشخص می‌شود و در محل مره اول قرار می‌گیرد (گروه الف) و گروه دوم روبروی آن‌ها در چندم‌تری قرار می‌گیرند (گروه ب) افراد این گروه پخش می‌شوند. یکی از اعضای گروه الف توپ راکمی بالا می‌اندازد و فرد دیگری به‌وسیله یک چوب‌دستی توپ را مورد اصابت قرار می‌دهد تا باقدرت تمام به‌طرف اعضای گروه ب پرتاب شود. در این فرصت عضو گروه الف که به‌وسیله چوب‌دستی بر توپ ضربه وارد آورده سریعاً به‌طرف یکی از مره ها می‌رود و دوباره به محل قبلی بازمی‌گردد. در این صورت او دوباره می‌تواند حرکت قبلی را از اول تکرار کند. درصورتی‌که یکی از اعضای ب توانست توپ پرتاب‌شده را قبل از برخورد با زمین بگیرد، گروه ب بازنده است و جایشان را باهم عوض می‌کنند.

درصورتی‌که اعضای ب نتوانستند توپ را در هوا بگیرند، اگر در فاصله‌ای که عضو گروه الف مشغول طی کردن دو مره است به‌وسیله توپ او را مورد اصابت قرار دهند، آن‌یک نفر از اعضای گروه الف بازنده است و جایش را به عضو هم‌گروه خویش می‌دهد. این بازی را در روزهای عید، سیزده‌بدر و تعطیلات و جشن‌ها انجام می‌دهند.

الک بازی

نوع بازی: سرگرمی، تفریحی، مهارت سنجی، ورزشی

تعداد بازیکنان: گروهی

وسایل بازی: سنگ و کلوخ

فضای بازی: فضای باز، کوچه‌ها حیاط

گروه سنی: نوجوانان جوانان

جنسیت: پسران، دختران

مراحل بازی: این بازی نیز با دو گروه الف و ب انجام می‌شود یکی از اعضای گروه الف یک چوب کوچک را به‌وسیله چوب‌دستی بلندتری از روی زمین بلند می‌کند و با تمام قدرت به روبرو پرتاب می‌کند. اگر یکی از اعضای گروه ب که در این موقع در زمین پخش‌شده‌اند توانست چوب را در هوا بگیرد گروه الف بازنده است و جایش را با گروه ب عوض می‌کند؛ اما اگر نتوانستند چوب را در هوا بگیرند عضو گروه ب چوب کوچک را از همان‌جایی که برداشته به‌طرف چوب‌دستی پرتاب می‌کند اگر توانست چوب‌دستی را مورد اصابت قرار دهد یکی از اعضای گروه الف بازنده است و جایش را به عضو هم‌گروه خویش می‌دهد.

اگر اعضای گروه ب نتوانستند چوب‌دستی را مورد اصابت چوب کوچک قرار دهند شخص زننده چوب، به‌وسیله چوب‌دستی چوب کوچک را بلند می‌کند و به مسافت‌های دورتر پرتاب می‌کند این حرکت تا سه بار انجام می‌شود سپس از طول چوب‌دستی کمک می‌گیرند و تا محل پرتاب چوب را اندازه می‌گیرند. شمارش اندازه‌ها دربرد و باخت نهایی مؤثر است.

این بازی را در فصول بیکاری، اعیاد روزهای عید نوروز و سیزده‌بدر انجام می‌دهند.

ابوالفضل محمدخانی پژوهشگر استان سمنان

انتهای پیام/