مصطفی پورعلی، کارشناس میراث‌فرهنگی در یادداشتی نوشت: شورای بین المللی موزه‌ها (ایکوم)، روز جهانی موزه‌ها در سال جدید را «موزه‌ها برای آموزش و پژوهش» نام نهاده است، پرسش از ارتباط «مکان موزه‌ها» و «فضای آموزشی و پژوهشی» پرسش مهم و بنیادی است، براستی چگونه موزه‌ها مکانی برای آموزش و پژوهش تعریف می‌شوند، در حالی‌که باور عمومی در ایران آن شده است که مدارس و دانشگاه‌ها دارای چنین جایگاهی هستند؟

در ایران بعد از انقلاب اسلامی، موضوع آموزش و پژوهش به صورت بسیار جدی مورد توجه قرار گرفته و بی شک دستاوردهای حائز اهمیتی نیز در همین راستا به فراخور بدست آمده است. اهمیت موضوع در ابتدای انقلاب به حدی بوده که در اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به وظیفه جدی حاکمیت در قبال آموزش و پرورش آحاد ملت، فارغ از هرگونه تبعیض نژادی و جنسی و مذهبی تاکید شده است. اما رفته‌رفته به نظر می‌رسد موضوع آموزش در سیاست‌های کلان کشوری ساختاری انحصاری پیدا کرده، به حدی که در یکی دو دهه اخیر مبتنی برسیاستهای جدید آموزشی عموما این باور و مقررات شکل و وضع گرفته است که صرفا دو «وزارت آموزش و پرورش» و «وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری» متولی امر آموزش در ایران محسوب می‌شوند و دیگر دستگاه‌ها وظیفه ذاتی در این امر ندارند، به حدی که بسیاری از مراکز آموزشی وابسته به نهادهای اجرایی طی سال‌های اخیر تعطیل شده‌اند.

از سویی همانطور که می‌دانیم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی متولی مکان‌های شاخصی در کشور با کارکرد موزهای است که به عناوین مختلف اعم از پایگاه‌های میراث فرهنگی، مجموعه‌های تاریخی و موزه‌ها فعالیت می‌کنند لیکن محدودیت‌های ساختاری، اداری و استخدامی موجب شده است که این اماکنِ مهم که به تعبیر ایکوم جهانی، مکانی برای آموزش و پژوهش باید تعریف شوند، صرفا فضایی برای تفریحات فرهنگی و معرفی‌های اجمالی هنری باشد. 

موزه‌ها در ایران با وجود همه تلاش‌ها در طی چند دهه اخیر، عموما، همچنان انباری امن و نمایشگاهی برای معرفی مناسب اموال فرهنگی و هنری هستند. 

حال در عوض فرض بگیریم موزه‌ها و پایگاه‌های میراث فرهنگی در ایران نظیر محوطه میراث جهانی پارسه، میدان نقش جهان یا کاخ گلستان امکان جذب دانشجویانی پژوهش محور را در مقاطع تحصیلات تکمیلی داشته باشند، دانشجویانی که رساله‌های پایانی تحصیلی شان معطوف به تحقیقات جدی در حوزه تاریخ و تمدن ایرانی ـ اسلامی باشد. 

ناگفته پیداست که چنانچه سازوکارهای تعلیم و تربیت در این اماکن با همکاری نهادهای متولی آموزش عالی در کشور فراهم شود، بی‌شک ارتقای کیفی آموزش و پژوهش در این فضای جدی آموزشی و پژوهشی در رشته‌های مختلف مرتبط با فرهنگ ایرانی شاهد خواهیم بود.

لازم به یادآوری است که دستیابی به «آموزش با کیفیت» در زمره محورهای ۱۷ گانه توسعه پایدار جهان قلمداد شده و از نظر بسیاری از صاحبنظران، «آموزش با کیفیت» کلیدی است که دیگر اهداف توسعه پایدار مبتنی بر آن قابل دستیابی است.می‌دانیم که انتخاب عنوان روز جهانی موزه‌ها برای سال جدید کاملا هم راستا با اهداف توسعه پایدار جهانی است. 

جالب توجه است که کشورهای عربی منطقه، پس از محرومیتهای‌فرهنگی گذشته، طی سالهای اخیر به موضوع موزه‌دارب به صورت جدی وارد شده‌اند به این مهم توجه کرده و برای مثال، موزه ملی عمان دارای مرکز آموزشی مجهز و ویژه‌ای شده است.

موزه لوور سالهاست که دارای مدرسه‌ای ویژه است و بزرگانی همچون شهریار عدل، باستان شناس شهیر ایرانی در آنجا تحصیل کرده‌اند از دیگر موسساتی که به صورت مشترک فعالیت گسترده موزه‌اب و آموزشی و پژوهشی دارند موسسه اسمیتسونیان آمریکا است که از بزرگترین مراکز موزهای در حوزه میراث فرهنگی و هنر است.

ابراز امیدواری می‌شود در سیاست‌های جدید فرهنگی کشور با بازاندیشی در جایگاه بنیادین موزه‌ها به ویژه هم اکنون که سند ملی موزه‌داری ایران ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال تدوین و بررسی است به این مهم توجه شده و از ظرفیت آموزشی و پژوهشی موزه‌ها برای ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش در ایران بهره گرفته شود. 

انتهای پیام/