میراث‌آریا: دولت سیزدهم در حالی فعالیت خود را در سه سال پیش شروع کرد که کشور بیش از دو سال درگیر همه‌گیری کرونا بود و شیوع این ویروس بسیاری از کسب و کارها از جمله کسب و کارهای حوزه گردشگری را به تعطیلی و حتی ورشکستگی کشانده بود.

با این حال دولت مصمم بود تا با یک برنامه‌ریزی دقیق در همان روزهای اول فعالیت، بتواند خسارات وارد شده از همه گیری کرونا را جبران کند. برای همین اولین قدم در دولت سیزدهم رفع محدودیت ها و صدور روادید برای گردشگران خارجی بعد از ۲۰ ماه توقف بود.

این اقدام یک گام اساسی در حوزه گردشگری به شمار می‌رفت و راه را برای فعالیت دولت سیزدهم در حوزه گردشگری هموار کرد. همین اقدامات باعث شد تا دولت سیزدهم در مسیر احیای ظرفیت‌های گردشگری طی دو سال موفق به جذب ۷.۱ میلیون گردشگر و کسب درآمد ۸.۷ میلیارد دلاری شده است.

درآمد ۸.۷ میلیارد دلاری دولت سیزدهم از گردشگری

آمارها نشان می‌دهد، گردشگران خارجی ۶.۲ میلیارد دلار در ایران طی سال ۲۰۲۲ هزینه کرده‌اند که این رقم نسبت به سال قبل از آن ۷۳.۵ درصد رشد داشته است در حالی‌که خارجی‌ها در سال ۲۰۲۱ بیش‌از ۲.۵ میلیارد دلار در ایران خرج کرده‌اند، رقمی حدود ۸.۷ میلیارد دلار طی دو سال؛ البته هزینه‌کرد گردشگران داخلی ایران را هم باید به این ارقام اضافه کنیم. ایرانی‌ها در سال ۲۰۲۱ برای سفرهای داخلی ۲۲۵ هزار میلیارد تومان و در سال ۲۰۲۲ نیز بیش‌از ۳۱۶ هزار میلیارد تومان هزینه کرده‌اند که این رقم نسبت به سال قبل از آن با رشد ۴۰.۱ درصدی مواجه شده است.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور همواره بر لزوم بهره‌مندی از همه ظرفیت‌های بالقوه ایران و رسیدن جذب گردشگران خارجی به ۱۵ میلیون نفر در سال تاکید می‌کند که، اقداماتی از جمله گردشگری خانواده‌محور، لغو روادید گردشگری با کشورهای هدف و تسهیل و حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بخش گردشگری را می‌توان از مهمترین محورهای مورد تاکید وی و سرلوحه دولت سیزدهم در صنعت گردشگری دانست.

سهم ۶ درصدی ایران از کل گردشگران ورودی به غرب آسیا

طبق گزارش سازمان جهانی گردشگری(UNWTO) در سال ۲۰۲۲ ورود گردشگران خارجی به ایران رشد قابل‌توجهی داشته است. در این سال ۴.۱ میلیون سفر توسط گردشگران خارجی به مقصد ایران انجام شده است که این رقم نسبت به سال قبل از آن ۳۱۵ درصد رشد داشته، یعنی بیش‌از ۴ برابر شده است. با این‌وجود، سهم ایران از جذب گردشگران خارجی همچنان اندک است و تنها ۰.۴ درصد از کل سفرهای گردشگری خارجی در سال ۲۰۲۲ به مقصد ایران انجام شده است.

رشد ۳۱۵ درصدی ورود گردشگران خارجی به ایران در سال ۲۰۲۲ در حالی است که، طی سال ۲۰۲۰ با شیوع کرونا شاهد افت ۸۳ درصدی و در سال ۲۰۲۱ نیز شاهد افت حدود ۳۰ درصدی ورود گردشگران خارجی به ایران بودیم. این در حالی‌است که کل سفرهای گردشگری خارجی به مقصد خاورمیانه در سال ۲۰۲۲ نیز بالغ بر ۶۶ میلیون سفر بوده است که این رقم با رشد ۱۶۳ درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده است، سهم ایران از کل گردشگران خارجی ورودی به این منطقه حدود ۶ درصد برآورد شده است.

صدور ۸۴۹ مجوز بوم‌گردی در دو سال

وزارت میراث‌فرهنگی، گردشکری و صنایع‌دستی در نمایشگاه «روایت خدمت» در شهریور سال گذشته(۱۴۰۲)، گزارشی آماری و مقایسه‌ای از اقدامات دو سال گذشته‌ی خود ارائه کرد که علاوه‌بر افزایش ۳۱۳ هتل در کشور(بدون احتساب مناطق آزاد) برای فعالیت ۸۴۹ اقامتگاه بوم‌گردی مجوز صادر کرده است.

رشد ۱۸ برابری سرمایه‌گذاری خارجی در گردشگری

تمام این اتفاقات مثبت در حالی است که سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه گردشگری از ابتدای دولت سیزدهم ۱۸ برابر رشد داشته و تا پایان سال ۱۴۰۲ به رقم ۲۵۶ میلیون دلار رسیده است.

دولت سیزدهم و صعود ۲رتبه‌ای ثبت جهانی میراث ناملموس

این در حالی است که دولت سیزدهم در حوزه میراث فرهنگی نیز اقدامات بسیار خوبی است. ۴۲۷ اثر منقول، ۵۹۵ اثر غیرمنقول، ۳۰۲ اثر طبیعی و ۴۷۶ اثر ناملموس و در مجموع ۱۸۰۰ اثر در فهرست آثار ملی ثبت شده است که در دو سال اتفاق افتاده است.

بر این اساس، در سال ۱۴۰۰ یک پرونده برنامه ملی حفاظت از خوشنویسی در فهرست جهانی قرار گرفت، همچنین در جهشی کم‌نظیر در سال ۱۴۰۲ چهار پرونده بین‌المللی مشترک یلدا(چله)، مهارت ساختن و نواختن ساز عود، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی و هنر سوزن‌دوزی ترکمن در اجلاسیه شهر رباط کشور مغرب، مُهر تایید گرفت و منجر به ارتقای جهانی ایران به رتبه ششم در فهرست جهانی ناملموس یونسکو شد.

همچنین بر اساس برنامه ۱۰ ساله، در حوزه میراث ملموس ۲ پرونده‌ی جهانی میراث‌فرهنگی ملموسِ منظر فرهنگی ماسوله و هگمتانه و مرکز تاریخی همدان تدوین و ارسال شده است. همچنین ارزیابی میدانی یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌های ثبت سریالی جهان با عنوان ۵۶ کاروانسرای ایرانی انجام شده است؛ هفت پرونده میراث فرهنگی ناملموس شامل افطاری و باورهای اجتماعی و فرهنگی، هنر تذهیب، برنامه ملی زیارت رضوی و جشن سده برای سال میلادی ۲۰۲۳ و جشن مهرگان، هنر ساختن و نواختن رباب و تولید سنتی گلاب و باورهای اجتماعی فرهنگی وابسته به آن نیز، برای سال میلادی ۲۰۲۴ به یونسکو ارسال شده است که در فرایند اقدامات برای ثبت آثار و عناصر فرهنگی در یونسکو قرار دارد.

تمرکز بر برنامه‌های ثبت‌های ملی و جهانی در دولت سیزدهم شتاب بیشتری گرفت، در گام اول وزارت میراث‌فرهنگی سند چشم‌انداز ۱۰ سالانه ثبت جهانی میراث ناملموس را تدوین کرد، در گام دوم شورای سیاست‌گذاری ثبت جهانی با حضور خبرگان، پیشکسوتان میراث فرهنگی برای نخستین بار تشکیل شد، نتایج این دو اقدام، بررسی، اولویت بندی و تشکیل ۲۰۰ پرونده میراث فرهنگی برای ثبت جهانی است.

سال ۱۴۰۰ پرونده برنامه پاسداری از خوشنویسی در یونسکو ثبت شد، در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ در ۲ سال متوالی ، با ثبت جهانی ۷ پرونده در فهرست جهانی میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در دولت سیزدهم، ایران در این فهرست با ۲ رتبه صعود اکنون در جایگاه پنجم ثبت آثار جهانی قرار گرفت.

امسال سه پرونده هنر تذهیب، افطار و سنت‌های فرهنگی اجتماعی آن و جشن سده در اجلاس جمهوری بوتسوانا در آفریقا، به صورت بین المللی و مشترک تصویب و در فهرست جهانی قرار گرفت.

با ثبت این سه پرونده، مجموع آثار میراث فرهنگی ایران که در فهرست جهانی کمیته بین دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شده است به ۲۴ عنصر رسید و جایگاه ایران را در میان ۱۸۲ کشور عضو این کنوانسیون، با یک رتبه ارتقا از ششم در سال ۲۰۲۲ به پنجم جهان در ۲۰۲۳ رساند، سال گذشته ایران در رتبه هفتم جهان قرار داشت که با ثبت جهانی ۴ پرونده (شب یلدای ایرانیان، هنر سوزن‌دوزی ترکمن، هنر ساختن و نواختن عود، مهارت پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی) رتبه ایران به ششم جهان ارتقا یافته بود.

این در حالی است که ایران برای نخستین بار ۵ اثر منظر فرهنگی ماسوله، منظر فرهنگی الموت، گنبد علویان، مجموعه بسطام، مجموعه تربت جام را در فهرست میراث جهان اسلام ایسسکو ثبت کرد، همچنین پرونده ۵ اثر مجموعه زیارتی آستان حضرت معصومه (س)، پردیس مرکزی دانشگاه تهران، مسجد جامع بروجرد، شهر تاریخی اردکان و شهر تاریخی حریره هرمزگان تدوین شده است که امسال به ایسسکو (سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ) ارسال خواهد شد.

از نجات‌بخشی بافت تاریخی تا استرداد الواح هخامنشی

ثبت کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث‌فرهنگی ملموس ایران از اتفاقات کم نظیر در عرصه فرهنگی بود، ثبت مجموعه ای زنجیره شکل از آثار بشری از اعماق تاریخ؛ پیش از این ایران با ثبت مجموعه باغ های ایرانی (۹ باغ) و قنات‌ها و کاریزهای ایرانی (۱۱ قنات) در فهرست جهانی نشان داده بود که هنر تمدن سازی ایرانیان در طول تاریخ در پهنه ایران زمین گسترده است، اما اکنون ثبت ۵۴ کاروانسرای ایرانی به بیست و هفتمین اثر میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو بار دیگر به جهانیان نشان ایران سرزمینی از سرشار از تاریخ و تمدن با مردمانی هنرمند و خردمند است.

پرونده کاروانسراهای ایران، شامل ۵۴ کاروانسرای تاریخی در ۲۴ استان کشور است که البته از بین صدها کاروانسرا انتخاب شده‌اند و در توضیح ویژگی های آن در پرونده آن چنین آمده است «کاروانسراها یکی از مهمترین اَشکال معماری ایرانی هستند که باعث توسعه مسیرها و نیازهای مرتبط با خواسته‌ها و مقتضیات سفر شده است. این کاروانسراها با مقایسه نقشه ۲۰۰ کاروانسرا انتخاب شده‌اند و هیچ‌یک از آنها نقشه تکراری ندارند. بنابراین مشهود است که کاروانسراها نتیجه و محصول خلاقیت و نبوغ معماران ایرانی در طول تاریخ است.»

دولت سیزدهم و راه‌اندازی ۵۳ موزه جدید

طبق آمار از ابتدای دولت سیزدهم تا تیرماه ۱۴۰۲ میانگین ماهانه تعداد بازدیدکنندگان از موزه ها به بیش از ۳ هزار نفر رسیده است که میانگین ۴۰ هزار بازدیدکننده در طول سال قبل را نشان می دهد این رقم از همه سالهای قبل بالاتر است.

همچنین در دو سال گذشته ۵۳ موزه به مجموعه موزه‌های کشور افزوده شده است، که ۱۰ موزه وابسته به وزارت میراث فرهنگی، ۲۶ موزه خصوصی و ۱۷ موزه غیروابسته مربوط به سایر دستگاه ها هستند و تعداد کل موزه‌های کشور به ۸۲۹ موزه است، یعنی در حال حاضر ۲۶۲ موزه وابسته به وزارت میراث فرهنگی، ۳۲۳ موزه غیروابسته مربوط به سایر دستگاه ها، ۲۰۹ موزه خصوصی و ۳۷ موزه مشارکتی در کشور فعالیت می کنند.

طبق گزارش‌های آماری در دو سال گذشته، ۴۲۷ اثر منقول، ۵۹۵ اثر غیرمنقول، ۳۰۲ اثر طبیعی و ۴۷۶ اثر ناملموس و در مجموع ۱۸۰۰ اثر در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

دولت سیزدهم و استرداد ۵هزار و ۳۳۶ شیء تاریخی

در سال اول دولت سیزدهم ۲۹ اثر تاریخی از فرانسه، در ۶ ماه اول سال ۱۴۰۲ یک اثر تاریخی (نقش برجسته ساسانی) از انگلیس و در مهرماه ۳هزار و ۵۰۶ لوح هخامنشی از موسسه مطالعاتی شیکاگو آمریکا به ایران بازگردانده شد، روندی که موجی شادی و غرور را در جامعه فرهنگی ایران ایجاد کرد. اینکه دولت مردمی مدافع حقوق مردم در مجامع بین المللی است.

دولت سیزدهم در دو سال اخیر بارها در مجامع بین‌المللی مانند دادگاه لاهه استرداد این الواح را با اهتمام ویژه‌ پیگیری کرده و خواستار آن شده تا میراث‌ تاریخی ملت را به کشور برگرداند و نهایتا پنجمین محموله الواح در قالب ۳۵۰۶ لوح بسته‌بندی شده، پس از بیش از ۸۵ سال از سوی هیات ایرانی به کشور مسترد شد. این الواح به نسبت لوح‌هایی که در مراحل قبل وارد کشور شده اند سالم‌تر بوده و قابل خواندن هستند.

معافیت مالیاتی مرمت آثار تاریخی

یکی دیگر از اتفاقات مهم در دولت سیزدهم این است که چنانچه شخص، شرکت یا نهادی در خصوص تعمیر، مرمت یا احیای اماکن گردشگری هزینه‌ای متحمل شود، با تاییدیه وزارت میراث‌فرهنگی و صندوق توسعه و احیا، این هزینه می‌تواند معادل هزینه‌های مالیات‌های آن شخص یا نهاد از سوی سازمان امور مالیاتی پذیرفته شود.

عزم دولت برای احیای میدان مشق

برنامه‌ریزی برای احیای میدان مشق یکی دیگر از اقدامت مهم دولت در حوزه میراث‌فرهنگی به شمار می‌رود.

رئیس جمهور شهید با همراهی سید عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، غلامحسین اسماعیلی رئیس دفتر رئیس جمهوری و علی دارابی قائم مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور، از میدان مشق به صورت میدانی بازدید کرد و دستوراتی را برای حیای این میدان تاریخی ارائه کرد.

کارنامه موفق دولت سیزدهم در حوزه صنایع‌دستی

علاوه بر حوزه میراث‌فرهنگی و گردشگری، دولت آیت‌الله رئیسی در حوزه صنایع‌دستی نیز دارای کارنامه درخشانی است. ثبت ملی ۲۳ شهر و روستای صنایع‌دستی و  باز زنده‌سازی ۳۵ رشته در حال فراموشی صنایع‌دستی یکی دیگر از بخش‌های فعالیت‌های مهم این دولت به شمار می‌رود.

مصوبه حذف پیمان سپاری ارزی در هیئت دولت و ارسال آن به مجلس، پیگیری برای توجه به صنایع‌دستی در سیاست‌های کلان ابلاغی و همچنین تبدیل آن به مواد قانونی در برنامه هفتم توسعه، تنظیم آیین‌نامه جدید ارزشیابی هنرمندان پیرو مصوبه انتقال این مأموریت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به این وزارتخانه پیگیری و به نتیجه رساندن انتقال فرآیند ارزشیابی هنرمندان صنایع‌دستی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، سند توسعه صنایع‌دستی و با تشکیل میز تخصصی صنایع‌دستی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، تقویت تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنایع‌دستی با تفویض اختیارات در استان‌ها، استفاده از ظرفیت بیمه کشاورزان، روستاییان و عشایر به همراه بیمه سلامت جهت پوشش بیمه درمان و بازنشستگی هنرمندان و صنعتگران و همچنین «پوشش بیمه تکمیل درمان» از طریق عقد قرارداد تشکل‌ها، اتحادیه و تعاونی‌ها و واحدهای تولیدی با جمعیت بالاتر از ۱۰۰ نفر با شرکت‌های بیمه  و ... از دیگر اقدامات موثر دولت سیزدهم در حوزه صنایع‌دستی است.

در حقیقت عزم جزم آیت‌الله رئیسی و اعضای کابینه دولت و تلاش‌های سید عزت‌الله ضرغامی در وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی باعث اقدامات ماندگار در هز سه حوه ماموریتی این وزارتخانه شد. اقداماتی که طعم شیرین آن همواره به یاد خواهند ماند.  

انتهای پیام/