محمد محسنی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان در یادداشتی نوشت: جنگل‌های مانگرو با مساحت حدود ۱۳ میلیون هکتار در جهان، یکی از پر تولیدترین اکوسیستم‌ها در گستره زمین محسوب می‌شوند.
این جنگل‌ها را می‌توان در آب‌های ساحلی گرم حوالی خط استوا در قاره‌های آسیا، آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه مشاهده کرد که سهم آسیا از این مجموع وسعت آن حدود ۴۲ درصد است.
ایران در جنوب غربی آسیا یکی از غربی‌ترین گسترش گیاه‌های این اجتماعات ساحلی در آسیا محسوب می‌شود که دو گونه مانگرو در شرایط اقلیمی و دریایی ویژه برخوردار است.
رویشگاه‌های مانگروی ایران در استان‌های هرمزگان و بوشهر توزیع‌شده که بخش اعظم آن پوشیده از گونه حرا است. مناطق حرا خیز هرمزگان عبارت‌اند از کناره‌های شمالی و غربی جزیره قشم، بندر خمیر، تیاب و سیریک.
در سال ۱۳۵۱ اراضی پوشیده از مانگرو در سطح ملی به‌عنوان منطـقه حفاظت‌شده تحت مدیریت قرار گرفت و در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان ذخـیره‌گاه زیست‌کره پذیرفته و ثبت شد همچنین در سال ۱۳۵۵ نواحی بکر جنگل‌های مانگرو، گلزارها و نهرها در تنگه خوران به‌عنوان تالاب مهم باارزش بین‌المللی در کنوانسیون بین‌المللی رامسر به ثبت رسید.
ذخیره‌گاه زیست‌کره حرّا تنها منطقه حفاظت‌شده از جنگل‌های مانگرو در حاشیه شمالی خلیج‌فارس و دریای عمان است که بیشترین تراکم پوشش را نیز در همین منطقه دارد. این ذخیره‌گاه در فاصله بین جزیره قشم در خلیج‌فارس و ساحل سرزمینی ایران قرار دارد.
جنگل‌های حرا از منابع مهم و میراث باارزش طبیعی هستند که نقش ارزنده‌ای در حفظ اکوسیستم ساحلی دارند. این جنگل‌های جالب‌توجه، یکی از باارزش‌ترین اکوسیستمهای ساحلی است که نه‌تنها یک منبع غذایی برای انسان و جانوران فراهم میکند بلکه در حفاظت و ثبات خطوط ساحلی، جلوگیری از فرسایش و کنترل آب‌وهوا نقش عمدهای دارد و زیستگاهی مناسب برای تولیدمثل انواع متفاوتی از ماهی‌ها، خرچنگها، دوزیستها و خانهای ایمن برای بعضی از پستانداران، پرندگان و بندپایان فراهم میکند.
مانگرو مانند یک حصار در برابر بلایای طبیعی (سیکلونها، طوفان و تسونامی) عمل نموده و جایگاهی ایمن برای جوامع ساحلی فراهم میکند.
جنگل‌های مانگرو یکی از اکوسیستمهای ساحلی مهم به شمار میرود زیرا پل ارتباطی بین محیط خشکی و آبی را تشکیل داده است.
این جنگل‌ها در استان هرمزگان، زیستگاه بیش از ۱۱۰ گونه پرنده هستند که هریک از این پرندگان به‌نوعی به این زیستگاه وابسته هستند. پلیکان پا خاکستری و گیلانشاه خالدار که در معرض انقراض هستند، اهمیت حیاتی این اکوسیستم را به‌عنوان یکی از زیستگاههای پرندگان نادر نشان میدهد.
بسیاری از پرندگان وابسته به مانگرو، پرندگان مهاجری هستند که در هنگام مهاجرت از آن به‌عنوان زیستگاه استفاده میکنند. تولید بالای اکوسیستم مانگرو، یک منبع انرژی مهم برای پرندگان مهاجر فراهم میکند تا بتوانند مسیر طولانی سفر را طی کنند.
جنگل‌های حرا در استان هرمزگان ازجمله دیدنی‌ترین و وسیع‌ترین جنگل‌های دریایی کشور به شمار می‌آیند و بازدید از جنگل حرا خاطرهای به‌یادماندنی در اذهان دوستداران طبیعت، آب، هوا، درخت و پرندگان و سکوت استثنایی باقی می‌گذارد. این جنگل‌ها دارای ارزش‌های مهمی برای گردشگری هستند و از مهم‌ترین فعالیت‌های گردشگری جنگل‌های مانگرو فعالیت‌های قایقرانی است. از دیگر فعالیت‌های گردشگری، پرنده‌نگری برای علاقه‌مندان به طبیعت است. وجود این جنگل‌ها و طبیعت زیبای آن عامل مهمی برای جذب علاقه‌مندان به طبیعت بوده است.
امروزه محیط‌های این‌چنینی از جاذبه‌های طبیعت‌گردی بالایی برخوردار بوده و نقش آن‌ها در درآمدزایی به اثبات رسیده است.
باوجود کاربری‌های حفاظتی، زیست‌محیطی، زیستگاهی و گردشگری که این جنگل‌ها دارند همچنان در معرض تهدیدهای ناشی از دستاندازیهای انسانی قرار دارند. ازجمله مهم‌ترین این تهدیدات، تغییر کاربری و ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حریم آن‌هاست که در سال‌های اخیر شدت بیشتری گرفته است.
با توجه به ارزش‌ها و کاربردهای متعدد جنگل‌های حرا، حفاظت از این اکوسیستم امری ضروری و الزامی بوده و نیاز است تا تحت مدیریت واحد، یکپارچه و فعال‌تری قرار گیرند تا پایداری آنان حفظ شود.
همچنین هم‌افزایی و همکاری بین دستگاهی به‌منظور بهره‌برداری پایدار از جنگل‌های حرا و استفاده حداکثری از ظرفیت حفاظت مردمی از منابع طبیعی و محیط‌زیست باید فراهم شود.
در همین راستا، دنیا به سمت حفاظت از جنگل‌های مانگرو (حرا) حرکت کرده و روز ۲۶ جولای (۵ مرداد) را روز جهانی حفاظت از اکوسیستم مانگرو نام‌گذاری کرده تا از این پهنه‌های ارزشمند محافظت شود.
انتهای پیام/
نظر شما