محسن کریمی؛ دکترای باستان‌شناسی در یادداشتی نوشت: هدف نهایی از حفاظت و مرمت یک بنای تاریخی کمک به افزایش طول عمر و جلوگیری از روند تخریب و مرگ آن است. مهمترین اقدام در تحقق این امر احیاء و باز زنده‌سازی بنای تاریخی است. احیاء و باز زنده‌سازی هدف نهایی تمامی فعالیت‌هایی است که برای یک بنای تایخی انجام می‌شود. بی‌شک تدوام بهره‌برداری از بنای تاریخی و ادامه حیات و زندگی در آن به بقای آن کمک کرده و کمتر آن را در برابر عوامل فرساینده آسیب‌پذیر می‌کند. همچنین استفاده از بنای تاریخی به حفظ ارزش‌های تاریخی و فرهنگی آن کمک شایانی می‌کند.

در این بین حفظ ویژگی‌های معماری و سند تاریخی بنا از مهمترین نکات قابل توجه در احیاء یک بنای تاریخی است. یک بنای تاریخی دارای کالبدی خاص است کالبدی که از پیش با یک طرح و کاربری مشخص شکل داده شده و به ما انتقال یافته است. بنابراین مداخلات زیاد در آن امکان‌پذیر نیست و عملکرد بنا را باید سنجیده و هماهنگ با آن انتخاب کرد. در عین حال نیازهای ضروری زمان را می‌باید در احیاء یک بنای تاریخی در نظر گرفت تا بتوان ضمن حفظ ارزش‌های تاریخی و فرهنگی آن به طول عمر و تداوم حیات در آن کمک کرد. در واقع احیاء و باز زنده‌سازی، انطباق بین ویژگی‌ها و شرایط بنای تاریخی با نیازهای ضروری است؛ که طراحان طرح‌های مرمت و احیاء این امر را باید با دقت مد نظر داشته باشند.

واگذاری بناهای تاریخی به بهره‌بردار و بهره‌گیری از توان مالی سرمایه‌گذاران یکی از مهمترین اقداماتی است که می‌توان در جهت باز زنده‌سازی بناهای تاریخی، بهسازی و ساماندهی چهره شهرها و بافت‌های تاریخی، و ایجاد اشتغال و توسعه صنعت گردشگری به کار گرفت. اصل واگذرای بناهای تاریخی امری مهم و ضروری در حفظ و حراست از بناهای تاریخی و توسعه صنعت گردشگری است که ضروری است چند نکته مهم و اساسی در آن مد نظر قرار گیرد:

۱. در واگذرای بنای تاریخی هدف اصلی نباید اهداف اقتصادی باشد. چرا که توجه صرف به هدف اقتصادی باعث انحراف از مسیر اصولی و علمی احیاء شده و به کارگیری بهره بردار فاقد پشتوانه علمی و فنی، نه تنها به مرمت و احیاء بنای تاریخی کمکی نمی‌کند؛ بلکه به دلیل فقدان دانش لازم در زمینه مرمت و احیاء، رسیدن به اهداف اقتصادی را نیر با مشکل مواجه نموده و موجبات آسیب بیشتر به بنای تاریخی را فراهم می‌نماید. واگذاری‌های ناموفق بناهای تاریخی و استفاده از بهره برداران فاقد صلاحیت علمی و فنی گواهی روشن بر توجه صرف بر اهداف اقتصادی و بی‌توجهی به هدف اصلی احیاء و باز زنده‌سازی است.

۲. در واگذاری بناهای تاریخی صرف توجه به توان مالی بهره بردار کافی نیست. بهره‌بردار علاوه بر داشتن توانایی مالی، می‌باید از توان و صلاحیت علمی و فنی برای مرمت و احیاء بنای تاریخی برخوردار باشد. صرف تهیه طرح مرمت و احیاء توسط مشاور کافی نیست و یک بهره بردار بنای تاریخی باید آگاهی از اصول مرمت و احیاء بنای تاریخی و نیز دغدغه کافی برای حفاظت از آن را داشته باشد.

۳. جلوگیری از واگذاری بناهایی که احیاء شده و دارای کاربری هستند امری مهم در به انحراف رفتن از هدف اصلی واگذاری بناهای تاریخی است و کمکی به مرمت و احیاء بناهای تاریخی نمی‌کند.

۴. تقویت نظارت بر فعالیت بهره‌بردار در مرمت و احیاء بنای تاریخی از طریق دفتر حفظ و احیاء بناها و محوطه‌های تاریخی و نیز بهره‌گیری از توان علمی و فنی بخش دانشگاهی در نظارت بر فعالیت بهره برداران یکی از عواملی است که در احیاء و باز زنده‌سازی بناهای تاریخی کمکی شایانی می‌کند.

با این وصف تغییر رویکرد در واگذاری بناهای تاریخی و اصلاح قوانین و بخشنامه‌ها به صورتی که نحوه واگذاری و بهره‌برداری از بناهای تاریخی را هر چه بیشتر با موازین علمی و فنی منطبق کند ضروری است. لذا روشمند شدن انتخاب سرمایه‌گذار و بهره بردار با اولویت کارشناسان و فارغ التحصیلان رشته‌های مرمت و احیاء بناهای تاریخی، به منظور جامه عمل پوشاندن به هدف اصلی از واگذاری‌ها، بهره‌برداری علمی و اصولی از بناها، بهره‌گیری از بهره برداران واجد شرایط و دارای صلاحیت مالی، علمی و فنی ضروری خواهد بود.
 

انتهای پیام/