میراث‌آریا: این پاپوش‌ها نه‌تنها نمادی از هنر دستی و خلاقیت مردمان هرمزگان هستند، بلکه بخشی از تاریخ و هویت فرهنگی آنان را به نمایش می‌گذارند. در میان این پاپوش‌ها، «سواس» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها شناخته می‌شود که با تکنیک‌های خاصی بافته می‌شود.
سواس نوعی پاپوش سنتی است که از الیاف طبیعی مانند برگ درخت خرما (نخل) بافته می‌شود و برای محافظت از پا در برابر گرما و سطوح ناهموار استفاده می‌شود. این پاپوش به‌خصوص برای محیط‌های گرم و خشک هرمزگان بسیار مناسب است، چرا که علاوه بر سبکی، تهویه مناسبی برای پاها فراهم می‌کند.
مواد اولیه و فرآیند بافت
نحوه بافت سواس به‌عنوان یک هنر سنتی، به مهارت و دقت نیاز دارد و از الیاف طبیعی مانند برگ درخت خرما (نخل) استفاده می‌شود.
ابتدا برگ‌های درخت خرما که در منطقه به وفور یافت می‌شود، جمع‌آوری و تمیز می‌شوند، سپس این برگ‌ها را خشک می‌کنند تا آماده‌ی بافت شوند. خشک کردن باعث انعطاف‌پذیری بیشتر و افزایش دوام الیاف می‌شود. بافندگان محلی، برگ‌های نخل را به صورت رشته‌های باریک درآورده و آماده بافت می‌کنند.
بافت سواس با دست و ابزارهای ساده انجام می‌شود. این کار معمولاً با پیچاندن و درهم تنیدن الیاف شروع می‌شود. رشته‌ها به صورت منظم به هم پیچیده می‌شوند تا کف سواس شکل گیرد. این بافت معمولاً از کف پا شروع می‌شود و به‌آرامی به سمت بالای پاپوش ادامه پیدا می‌کند. بافندگان با استفاده از الگوهای ساده و گاهاً تکراری، بافت را ادامه می‌دهند. پس از اینکه کف سواس آماده شد، بخش‌هایی برای قرار دادن پا (بند یا قسمت‌های جانبی) به آن اضافه می‌شود. این بندها معمولاً از همان الیاف نخل ساخته می‌شوند و به صورت بافته شده به دو طرف کف پاپوش متصل می‌شوند. بسته به منطقه یا سلیقه بافنده، ممکن است این بندها دارای تزئینات یا نقش‌های خاصی باشند.
پس از پایان بافت، سواس باید مدتی در آفتاب قرار گیرد تا خشک و مستحکم شود. در این مرحله، پاپوش‌های بافته شده آماده استفاده می‌شوند.
برای زدن بند بر روی سواس از ۲ مدل مردانه و زنانه استفاده می‌کنند. بند را از پارچه چیلک می‌بافند و با سوزنی که دروش گویند بر روی کف سواس دوخته می‌شود. برای دوخت بند بر روی سواس سوزن را از زیر سواس وارد کرده و از رو در می‌آورند سپس در نقطه‌ای دلخواه روی سواس فرو می‌برند.
طول سواس ۲۸ متر و پهنای آن ۸ سانتی‌متر است. برای سواس مردانه بندی در پشت پا نیز در نظر می‌گیرند.
ویژگی‌های سواس
به دلیل استفاده از برگ نخل، سواس بسیار سبک است و جریان هوا را به خوبی از خود عبور می‌دهد. این پاپوش‌ها به دلیل استفاده از الیاف طبیعی مقاوم در برابر گرما و شرایط سخت محیطی، برای استفاده در مناطق ساحلی و کوهستانی بسیار مناسب هستند.
سواس در برابر خار مقاومت زیادی دارد، در گذشته بیشتر مردم جنوب در کویر از این کفش‌ها استفاده می‌کردند تا در فصل گرما با یک بار مرطوب‌کردن آن به راحتی بتوانند کیلومترها پیاده‌روی کنند و پاهایشان سرد بماند.
روش بافت سواس در طول سالیان از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و همچنان بخشی از هویت فرهنگی مردم هرمزگان به‌شمار می‌رود.
سواس‌بافی در هرمزگان نه تنها یک هنر دستی، بلکه بخشی از میراث فرهنگی و زندگی سنتی مردم این منطقه است. این هنر از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و با توجه به شرایط محیطی و اقلیمی منطقه، به‌عنوان یکی از مهارت‌های ضروری در زندگی روستاییان و عشایر هرمزگان حفظ شده است.
با وجود تغییرات مدرن و ورود کفش‌های صنعتی، سواس‌بافی همچنان در برخی از مناطق هرمزگان ادامه دارد، اما به دلیل کاهش تقاضا و تغییرات سبک زندگی، این هنر دستی نیز با خطر از بین رفتن مواجه است.
سواس‌بافی به‌طور خاص با محیط زیست و شرایط اقلیمی این منطقه تطابق دارد. این هنر علاوه بر اینکه نمادی از خلاقیت و مهارت بافندگان محلی است، بخشی از فرهنگ و هویت مردم هرمزگان را نیز نمایان می‌کند.
گزارش از صدیقه غلامی
انتهای پیام/
نظر شما