پروین سادات طیبی، کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل و مدیر پایگاه تاریخی نراق در یادداشتی نوشت: در زمان مخاصمه مسلحانه به مانند تجربه جنگ در دوران گذشته ایران و عراق، معاهدات بین‌المللی چون معاهده ۱۹۵۴ لاهه در خصوص حفاظت از میراث‌فرهنگی عامل بازدارنده‌ای برای مصونیت آثار تاریخی از گزند تخریب نبود و متأسفانه شاهد تخریب کل یا بخشی از آثار ارزشمند تاریخی کشورمان بودیم، از آن جمله قلعه و موزه شوش، بقعه دانیال نبی (ع)، آثار سنگی شهر آپادانا در شوش، موزه‌های هفت تپه و آبادان، قعه سلاسل، پل باستانی شوشتر، مساجد کشور خصوصاً مسجد جامع اصفهان که بخش اعظمی از این مجموعه ویران شد.
حقوق مخاصمات مسلحانه، مجموعه‌ای از قوانینی است که بدنبال روش‌های بشردوستانه برای محدود کردن اثرات مخاصمات مسلحانه یا همان حقوق جنگ است که معنایی از تلاش برای قانونمند کردن عملیات جنگی دارد که به خودی خود فلسفه و پایه‌های حقوق مخاصمات بین‌المللی را تشکیل می‌دهد.
معاهدات بین‌المللی، میثاق‌ها، تعهدات و هر آنچه که در جامعه بین‌المللی در دفاع از حقوق آثار بیانیه‌ای صادر شده جنبه حفاظتی از آثار را داشته و همانطور که می‌دانیم بخشی از ابنیه تاریخی ایران در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده‌اند و حقوق حفاظت و نگهداری از آن‌ها موضوع جهان شمول بوده و حفاظت از آثار ارزشمند جهانی رسالت اصلی یونسکو خصوصاً در مخاصمات است چرا که این سازمان یک نهاد تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است.
میراث جهانی یونسکو: به مجموعه مکان‌های فرهنگی یا طبیعی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو گفته می‌شود که به صورت فهرستی توسط کمیته میراث جهانی یونسکو همه ساله برگزیده شده‌اند.
سایت‌هایی که در این فهرست قرار می‌گیرند بر اساس کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام انسان‌های کره زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص محسوب می‌شوند و دولت‌ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند و لذا حفاظت از این آثار پس از ثبت در حیطه حاکمیت کشور مربوطه به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود.
در مخاصمات مسلحانه، تخریب اماکن تاریخی‌فرهنگی چیزی فراتر از نابود کردن کالبد معماری اثر است و در اصل حمله به هویت و حافظه و آینده نوع بشر است.
در راستای رسالت حفاظت از آثار تاریخی، موزه‌ها و اموال فرهنگی هر کشور، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نیز دغدغه حفاظت از اموال فرهنگی را در جنگ‌ها دارد. در حقوق بین‌المللی بشر دوستانه پس از موضوع مهم حرمت جان انسان، اموال فرهنگی بعنوان بخش حائز اهمیت هویت بشر موضوع اصلی در جوامع بین‌المللی بوده است و بر اساس حقوق بین‌الملل بشر دوستانه، حمله به اموال فرهنگی یا استفاده از آن‌ها برای مقاصد نظامی ممنوع است.
در این راستا دیوان کیفری بین‌المللی یا به اختصار ICC نخستین دادگاه بین‌المللی برای رسیدگی به جرایم نسل‌کشی، جنایات علیه بشریت، جنایات جنگی و جنایت تجاوز است که مقر آن در لاهه هلند قرار دارد لذا دیوان پس از جنگ جهانی به منظور حل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی بوجود آمده است. تأسیس دیوان کیفری بین‌المللی نقطه عطفی در تاریخی عدالت کیفری جهانی بوده است چرا که رسالت دیوان مبنی بر جهانی‌سازی حقوق کیفری است.
در این یادداشت نقش آثار تاریخی و حفاظت از مجموعه‌های فرهنگی با ثبت در فهرست آثار جهانی و حمایت یونسکو و در همین راستا حضور دیوان کیفری بین‌المللی اشاره به حساسیت هویت فرهنگی دارد و امید است در قرن کنونی جوامع بشری به دور از جنگ و نسل کشی زمین را مکانی زیبا برای زیستن با صلح و آرامش سازند.
انتهای پیام/
نظر شما