صنایع‌دستی، یادگاری از بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس

مردم قشم، به عنوان یکی از مهمترین نقاط خطه جنوب، در تولید هنر عامه نقش دارند و همین نکته یعنی پیوند صنایع دستی و روح یک قوم، شکل دهنده هویت و شخصیت صنایع دستی قشم است. هنرهای سنتی قشم آشکارا محصول تاریخ و فعالیت‌های تاریخی و تجربی هنرمندان جنوب ایران است.

حمید الماسی نیا فعال رسانه‌ای در یادداشتی نوشت: مردم جزیره وقتی از خانه‌های‌شان بیرون می‌آیند با موهبت‌های الهی نظیر ساحل و دریا روبه‌رو می‌شوند. آن‌ها هر روز تابلوی نقاشی پرورگار متعال را تماشا می‌کنند و حس زیبایی‌شناسی‌شان تقویت می‌شود. مردم این دیار از هدیه‌های دریا که شامل صدف و مروارید و … است، زیورآلات زیبایی می‌سازند که در بازارهای محلی قشم می‌توانید آن‌ها را پیدا کنید. قشمی‌ها از صدف‌های دریا برای تزئین آینه، جاقلمی، مجسمه و حتی کیف نیز کمک می‌گیرند.

صنایع دستی جزیره قشم نیز نشان از خلاقیت مردمانی سخت کوش است که با کار و تلاش همواره سعی در تبدیل سرزمین خود به مرکزی پر رونق برای فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی داشته‌اند.

در این جزیره مردم با استفاده از در دسترس‌ترین مواد و مصالح، هنرنمایی می‌کنند. با آنچه دریا برای‌شان سوغات می‌آورد، زندگی می‌آرایند و خشکی محیط جزیره را با ساخت گُل‌های صدفی التیام می‌بخشند و می‌توان گفت در جزیره قشم، هنر و صنعت در تلفیق با آداب و رسوم و به طور کلی فرهنگ بومی، مجموعه‌ای غنی و پربار از صنایع دستی را به وجود آورده است.

در جزیره قشم صنایع دستی به هدف اصلی خود یعنی رفع نیاز مردم و بهبود محیط پیرامون، رسیده است. بیشتر صنایع دستی تولید شده در قشم در ابتدا بر اساس نیازهای مردمان بومی و توسط زنان تولید می‌شود اما مردان جزیره نیز با استفاده از لنج‌های دست ساز خود دل دریا را می‌شکافند و رزق و روزی سوغات می‌آورند و در غیر از زمان صید نیز بیکار نمی‌نشینند و با استفاده از همان چوب‌های ساخت لنج به تولید لنج‌هایی کوچک می‌پردازند که یادآور تلاش‌شان برای روزی حلال است.

لنج‌ها همان قایق‌های بزرگی هستند که شبیه به یک کشتی کوچک روی آب‌های خلیج فارس شناورند و لنج‌سازی ایران به عنوان میراث معنوی در یونسکو به ثبت رسیده و هنری اصیل و برخواسته از طبیعت قشم است.
مهم‌ترین تولیدات زنان هنرمند قشم انواع رو دوزی‌هایی است که همگی با استفاده از پنجه‌های هنرمند آنان تولید می‌شود. زنان جزیره با استفاده از انواع نخ‌های طلایی و نقره‌ای به تولید گلابتون دوزی، خوس دوزی و شک بافی می‌پردازند. در این میان اصلی‌ترین کاربرد گلابتون دوزی و شک بافی برای تزیین شلوارها و خوس دوزی برای تزیین روسری‌های محلی است.

لباس‌های محلی همیشه از جذاب‌ترین نمودهای فرهنگی یک منطقه هستند. لباس محلی قشمی پر از طرح و رنگ و چشم‌نواز است. تا حدودی پوشاک سنتی قشم شبیه به البسه هندی، عربی و آفریقایی هم است.

به‌طورکلی پوشش محلی مردان قشمی شامل دشداشه بلند و سفید رنگ است که دو مدل خلیجی و عراقی دارد. بر روی دشداشه، بشت یا خاچیه پوشیده می‌شود و مردان بر روی سر خود چفیه یا کوفیه می‌بندند.

بالاپوش لباس محلی زنانه قشمی، کِندور یا کندوره نامیده می‌شود که با شلوارهای سوزن‌دوزی شده و شالی به نام لِیسو ست می‌شود البته لباس مخصوص مراسم‌ها مانند عروسی‌ها تفاوت‌هایی دارد.

برقع پوشش جذاب، زیبا و عجیب است که عمدتاً در رنگ‌های، قرمز و سبز و مشکی قابل‌مشاهده است و از بالای ابرو تا زیر بینی را تحت پوشش قرار می‌دهد و ازآنجایی‌که جزئی از پوشش سنتی زنان قشم بوده برای گردشگران بسیار جذاب است.

یکی از اصلی‌ترین پوشش‌های گیاهی جزیره درخت خرماست که علاوه بر استفاده خوراکی، از شاخ و برگ‌های آن نیز در عالی‌ترین سطح ممکن، استفاده می‌شود و تولید انواع مختلف‌اشیای حصیری از آن جمله است.

سوند نوعی حصیر است که از شاخه‌های برگ‌دار درخت خرما ساخته می‌شود و یکی از کاربردهایش استفاده به‌عنوان کف‌پوش است. سوندها بر اساس کاربردشان انواع و اقسام مختلف داشته و در ابعاد و اندازه‌های متفاوتی عرضه می‌شوند که این صنایع‌دستی پرزحمت این عرصه از صنایع دستی قشم است.

از دید مردمان قانع این دیار هیچ چیزی زاید نیست و می‌توان با خلاقیت از دل آن هنری آفرید. ساخت آلات موسیقی و از جمله عود نیز یکی دیگر از رشته‌های صنایع دستی جزیره است که همواره موجب خلق ظریف‌ترین و بدیع‌ترین آثار دست ساز شده و در عین حال به استمرار شکوفایی هنرهای سنتی قشم کمک شایانی کرده است.

بیشتر آن دسته از افرادی که دارای ذوق و استعداد لازم برای خلق آثار هنری می‌باشند از مواد اولیه معینی برای بیان احساسات وایده‌آل‌های خود و یا نشان دادن استعداد و توانایی‌های ذاتی خویش استفاده می‌کنند.

انواع صدف، گوش ماهی‌ها، مرجان‌ها و بقایای سایر آبزیان از جمله موادی هستند که به علت ظرافت و شکنندگی زیاد آماده‌سازی آن‌ها برای ساخت‌اشیا گوناگون نیاز به صبر، حوصله، دقت و مهارت فراوان دارد.
 

انتهای پیام/

کد خبر 1403110600331
دبیر مرضیه امیری

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha