عکس: احد نعمتی
این کلیسا در ۳۵ کیلومتری تبریز و ۱۳ کیلومتری جاده تبریز - مرند در روستای سهرقه (سرحول) واقع در استان آذربایجان شرقی قرار دارد.
کلیسای هوانس مقدس از جاذبه‌های مراغه یکی از کلیساهای ارامنه کاتولیک است و نام آن را از اسم یکی از حواریون حضرت عیسی (ع) به نام یوحنا گرفته شده است که ارامنه به آن «هوانس» می‌گویند.
بنای کلیسای تاریخی هوانس مربوط به قرن پنجم میلادی است و آخرین بازسازی آن در سال ۱۸۴۰ میلادی به دست سردار سامسون خان و توسط معماران روسی و فرانسوی انجام شده است.
این کلیسا در داخل شهر مراغه واقع شده است و تاریخ بنای آن را قرن ۵ و ۶ میلادی می‌دانند. کلیسای هوانس مراغه در دوران حکومت ایلخانان مغول از موقعیت خاصی برخوردار بوده است، ولی در زمان حاضر این کلیسا به‌دلیل مهاجرت ارامنه به تهران و شهرهای دیگر، عملاً بدون استفاده باقی مانده است.
کلیسای هوانس شامل سه بخش محل اسکان اسقف اعظم، مدرسه و روشن‌کردن شمع وعود است که برخلاف عرف رایج در کلیساسازی، دارای پلان مربع القاعده است. مدخل این کلیسا در ضلع غربی و ورود به داخل آن از طریق درگاه زیر تاق گنبدی صورت می‌گیرد. سردر ورودی کلیسا دارای گنبد رک هرمی با روکش شیروانی است و ناقوس کلیسا نیز در این محل واقع شده است.
در بنای این کلیسا آجر به کار رفته است. درون کلیسا به سه بخش تقسیم شده است که هر یک دارای گنبدی مجزا هستند. در سمت غربی بنا ورودی اصلی کلیسا همراه با برج ناقوسخانه قرار دارد که مرتفع‌ترین ساق گنبد بین سه گنبد کلیسا را دارد. ناقوسخانه از داخل دارای پلانی مربع شکل و از خارج پلان ستاره شکل با هشت پر با هشت نورگیر در بالای آن است.
برای دسترسی به برج کلیسا دو ردیف پلکان در دو سمت برج ساخته شده است. در قسمت میانی بنا صحن اصلی کلیسا قرار دارد که خود از دو مربع‌های مجزا تشکیل یافته است. در مربع اول (مربع غربی) یک ورودی در سمت جنوب و دو پنجره در قسمت فوقانی آن قرار دارد و در قسمت مربع دوم گنبدی مخروطی شکل با چهار نورگیر و شش پنجره نما از داخل تعبیه شده است.
ارتفاع ساق این قسمت از بنا کمتر از ساق گنبد ناقوس خانه است. سطح داخلی گنبد که با آجر بنا شده است دارای تزئینات زیبا و منحصربفرد است. در این قسمت نیز یک پنجره به سمت شمال و یک پنجره به سمت جنوب تعبیه شده است. در شرق بنا محراب کلیسا قرار دارد که دارای گنبدی هشت ضلعی با کوتاه‌ترین ساق در بین سه گنبد کلیسا بوده و در قسمت پایین دیوارهای داخلی محراب تزئیناتی بصورت طاقچه‌نما و در بالای محراب در دو سمت جنوبی و شمالی دارای پنجره است. دیوارهای خارجی کلیسا دارای قاب‌بندی‌هایی است که بر زیبایی بنا افزوده است.
