اقوام و طوایف گوناگون منطقه کلات نادر که هر یک آداب و رسوم خاص خود را حفظ کرده اند و در عین حال وحدت و همگرایی خاص بین آنها حاکم است. دستاوردهای فرهنگی، تاریخی متمدن و آداب و رسوم و … این شهرستان باعث شد تا تصمیم به ایجاد موزه مردم شناسی کلات گرفته شود. به همین خاطر در سال 1385 این موزه در عمارت خورشید شهر کلات با مساحتی حدود 900 متر مربع، تاسیس شد. کاخ کلات یا کاخ خورشید یا عمارت خورشید یا کاخ نادر بنایی مربوط به از سدهٔ ۷ تا ۱۳ ه‍.ق است و در کلات، داخل شهر کلات قرار دارد. این کاخ به دستور نادر شاه افشار در سال 1115 بنا شد و محلی برای اقامت و خزانه برای جواهرات و غنایم در کلات (نادر دژ) به شمار می رفت. این کاخ وسط باغ بزرگی قرار دارد که شامل یک بنا در سه طبقه می شود. در گذشته ارتفاع آن به حدود ۲۵ متر می رسید اما در حال حاضر به علت خرابی طبقهٔ سوم، ارتفاع آن بیشتر از ۲۰ متر نیست. طبقهٔ اول آن به صورت هشت ضلعی است که آن را روی چهار ردیف پلکان به شکل هرم ساخته اند. موزه در طبقه زیرزمین این کاخ احداث شده است و تصویری از گذشته مردم این منطقه را ارائه می دهد.

عکس سید حسن ایزانلو