آرشیو ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی
کُلوت (کلاه پولی) روستای چنشت، ساخت کلاهی از پارچههای کرباس، چیت، متقال، ابریشم و بیشتر مخملهای منجوقدوزی شده یا طرح دار، در رنگهای ترکیبی سبز، آبی، قرمز، گلی (صورتی) و مشکی، با الحاقات تزیینی بسیار که مهمترین آنها سکههای نقره قدیمی در اندازههای مختلف است، بیش از ۴۰۰ سال توسط بانوان هنرمند روستای چنشت دوخته میشده و همچنان ادامه دارد.
سکهها به همراه تزیینات نقرهای و خرمهرههای ریزودرشت، کریستالهای پلاستیکی و شیشهای رنگارنگ و منجوقها با اشکال مختلف، بیشترین تزیینات این کلاه زیبا که درگویش محلی به کُلوتِه شهرت دارد تشکیل میدهند.
این کلاه از بالای پیشانی تا بالای گردن و روی دو گوش را میپوشاند و با دو عدد بندک نازک به زیر چانه گره زده میشود که علاوه بر کاربرد زیبایی، حفاظت از سر (پوشاندن تمام سر و روی گوشها و چندلایه بودن آن) نقش عرقچین را نیز بر عهده دارد.
تمامی دختران و زنان چنشتی از یکسالگی تا پایان عمر بر سرخود گذاشته و بهعنوان سرپوش سنتی خود از آن استفاده میکنند؛ همچنین کامل شده این کلاه بهعنوان هدیه از طرف مادر به دخترش در روز عروسی داده شده و استفاده آن در طی مراسم عروسی در روستای چنشت که یکی از زیباترین و ویژهترین مراسم عروسی در خراسان جنوبی است، معمول و مرسوم است.
طرح کلاه در اقشار غنی و فقیر فرقی ندارد اما جنس و دوخت تزیینات روی آن کاملاً به وضع اقتصادی خانواده مرتبط است، کلوته در مراسم عروسی همراه با ضمایم و متعلقات دیگر بر جلا و درخشش عروس میافزاید.
توف (نوار تزیینی که از زیر چانه تا روی کلاه را در برمیگیرد و حدود ۱۲۰ سکه نقره در سه ردیف بر آن دوخته شده است) به همراه ۶ عدد طوق گردن که همانند تسبیح با کمک مهرههای رنگی و سکه تزیین شده و دارای موشوره (جادعایی) است، تزیینات ویژه عروس را تشکیل میدهند.
استفاده از نمادهای سنتی چشمزخم، حفاظت و نگاهبانی، افزایش مال و ... در تزیینات کلاه، فرم و ساختار تزیینات و رنگبندیهای چشمنواز کلوته از دیگر شاخصهای این تولید دستی و سنتی در چنشت است.
مهارت دوخت کُلوت (کلاه پولی) در روستای چنشت با شماره ۲۲۲۹ به ثبت ملی رسیده است.