میراث آریا: شهمیرزاد یا به زبان اهالی آن شامرزا شهری است ییلاقی و خوش آب‌وهوا که در فاصله ۲۴ کیلومتری شمال سمنان در کوهپایه‌های البرز واق ع‌شده است.
این شهر از لحاظ تقسیمات کشوری مرکز بخش شهمیرزاد در استان سمنان است. یک جاده آسفالت آن را به سمنان می‌پیوندد که شهر مهدی‌شهر نیز در فاصله شش کیلومتری شهمیرزاد بر سر همین راه قرار دارد. همچنین با یک جاده به فاصله ۱۶۵ کیلومتر از راه کیاسر به ساری مربوط می‌شود.
در نخستین سفر هیئت دولت، در زمان دولت نهم به استان سمنان در سال ۱۳۸۶، شهمیرزاد به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد طبیعی و آب‌وهوای مناسب و مناظر زیبا به‌عنوان شهر نمونه گردشگری بین‌المللی انتخاب و نام‌گذاری شد.
شهمیرزادی‌ها گویش خاصی دارند که با گویش گویش‌های مازندرانی و گیلانی نزدیکی دارد. مردم شهر و روستای اطراف و همچنین مردم گیلان و مازندران اغلب زبان شهمیرزادی‌ها را می‌فهمند.
شهمیرزاد نسبت به روستاهای اطرافش مرکزیت بازرگانی و تا حدی فرهنگی دارد. آثاری که از زمان قدیم در اطراف شهمیرزاد به‌جامانده گویای این است که آبادانی اینجا سابقه‌ای نسبتاً طولانی دارد.
جاذبه‌های توریستی شهمیرزاد شامل منطقه بلبل دره، شیر قلعه، امامزادگان یحیی و عبدالله(ع)، بزرگ‌ترین باغ گردوی جهان و شرکت کشت و صنعت شهمیرزاد، مسجد جامع، شیخ چشمه سر و هفت‌چشمه، کمان رستم (درخت گردوی معروف که دارای بیش از ۱۳۰۰ سال سن است)، قله نیزوا، مجتمع تفریحی فرهنگیان و مجتمع تفریحی و پارک کوهستان است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
دژ شیر قلعه: شیر قلعه، از آثار ارزشمند ثبت‌شده در فهرست ملی و از پناهگاه‌های مهم ایالت قومس است که روزگاری توسط اسپهبدان طبرستان مورداستفاده قرار می‌گرفت.
مطالعات باستان‌شناسی پیرامون این قلعه نشان از آن دارد که زیرساخت و پیشینه آن، به دوران اشکانی و ساسانی بازمی‌گردد که در قرن ۵ و ۶ نیز اسماعیلیان از آن استفاده می‌کردند. جالب است بدانید درگذشته‌های دور، شیر قلعه شهمیرزاد، برای حفاظت راه انشعابی از بزرگراه ابریشم احداث شده بود.
قله نیزوا: این قله مرتفع‌ترین قله منطقه و دومین قله بلند در سمنان است که در نزدیکی روستای چاشم قرار دارد. نام این قله تاریخی به‌دلیل وزش بادهای دائمی و شدید این منطقه، نیزوا شده است.
همچنین جاذبه‌های طبیعی این شهر روح را نوازش می‌کند.
درخت کمان رستم: کمان رستم یکی از زیباترین دیدنی‌های شهمیرزاد است که قدمتی بیش از ۱۳ قرن دارد، از آنجا که این درخت گردوی کهن‌سال، دوشاخه و کمانی شکل است به آن کمان رستم می‌گویند. یادگار کهن شهمیرزاد در سال ۱۳۹۰ به ثبت ملی رسیده است.
بلبل دره: در شهر شهمیرزاد دره‌ای بسیار زیبا وجود دارد که مملو از بلبل است. بدون شک این طبیعت زیبا با چهچهه سرمست‌کننده بلبلان و موسیقی آب، از دیدنی‌های چشم‌نواز این شهر محسوب می‌شود.
جنگل فینسک: جنگل فینسک، با پوشش گیاهی و جانوری متنوع در شمال‌شرقی شهمیرزاد قرار دارد. رسوب‌گذاری‌های به‌جای‌مانده ادوار مختلف تاریخ در این جنگل، نشان از قدمت بالای این منطقه دارد.
چشمه و تنگه روزیه: چشمه روزیه، در ۲۵ کیلومتری شمال شهر شهمیرزاد، در مسیر مابین روستای چاشم و منطقه خطیر کوه قرار دارد. منطقه‌ای بسیار زیبا که برای علاقه‌مندان به سنگ‌نوردی مناسب است.
ارتفاعات شهمیرزاد: در مناطقی مانند اوپرت، رودبارک و گردنه شهمیرزاد – چاشم ارتفاعات شمالی شهمیرزاد با خصوصیات ویژه‌ای قرار دارد. به‌دلیل این خصوصیات این منطقه را آلپ ایران می‌خوانند.
پیست اسکی شهمیرزاد: پیست سنتی اسکی شهمیرزاد در قسمت شمالی این شهر قرار دارد و یکی از مناطق پرطرفدار در فصل زمستان است. تفاوت این پیست با دیگر پیست‌های اسکی در این است که به‌جای تخته و چوب اسکی، بیشتر از تیوپ استفاده می‌شود.
منطقه حفاظت‌شده پرور: منطقه حفاظت‌شده پرور در مسیر شهمیرزاد به‌سمت ساری قرارگرفته و فاصله آن تا شهمیرزاد ۳۵ کیلومتر است. از جذابیت‌های این منطقه قرارگرفتن آن میان دو اکوسیستم مناطق بیابانی جنوب استان سمنان و مناطق جنگلی استان مازندران است. این منطقه باوجود گونه‌های مختلف جانوری، ازنظر جایگاه و ویژگی‌های اکولوژیکی بسیار ارزشمند است.
مناظر طبیعی، انواع گونه‌های جانوری ازجمله خرس، گربه وحشی، ییلاق‌های متعدد، انواع گیاهان دارویی و بناهای تاریخی گوناگون مانند کاخ ابراهیم‌خان در ملاده از موارد گردشگری این منطقه به شمار می‌روند.
جنگل رودبارک: این جنگل در دامنه رشته‌کوه البرز قرار دارد و به‌دلیل وجود جنگل‌های پهن با آب‌وهوای خنک در فصل تابستان بسیار پربازدید است. وجود رودهای جاری و غاری که در این منطقه وجود دارد بر جذابیت‌های آن افزوده است.
هفت‌چشمه و سرچشمه: هفت‌چشمه و سرچشمه بافاصله کمی از یکدیگر و در جاده‌ای میان شهمیرزاد و روستای چاشم قرارگرفته‌اند. سرچشمه در پای کوه شیر قلعه واقع‌شده و از دل کوه بیرون می‌ریزد، کمی پایین‌تر از سرچشمه، هفت‌چشمه است که از دل زمین می‌جوشد. پیوستن این دو چشمه با یکدیگر موجب پیدایش رودی شده است که تا مرکز شهر ادامه دارد.
لباس محلی مردم هر منطقه، نمادی از آداب‌ورسوم و فرهنگ آن منطقه است. مردم شهر شهمیرزاد نیز لباس محلی خاص خود را دارند که با توجه به مجاورت استان مازندران لباس آن‌ها بیشتر شبیه به لباس مردم آن منطقه است.
لباس زنان شامل، شلوار مشکی، دامن یا شلیته، بلوز نسبتاً بلند یا جومه‌های بلند است. معمولاً برای مراسم‌هایی چون جشن از جومه رنگی و تزئین شده با نوار و قیطون و گل‌دوزی استفاده می‌کنند که کار دست خود زنان شهمیرزادی است. در زمستان از لباس‌های مخمل و پشمی و در تابستان از لباس‌هایی با پارچه‌هایی از جنس نخ و پنبه استفاده می‌کنند.
لباس آقایان هم شامل، پیراهن و جلیقه و شلوار همراه با کلاه و پابند است. جنس پابند بسته به فصل زمستان و تابستان تغییر می‌کند. جنس و کیفیت و رنگ لباس‌ها نیز با توجه به مراسم‌های مختلف، متفاوت است.
هنگامی‌که شما به هر شهر یا منطقه خاصی سفر کنید می‌توانید از غذاهای محلی میل کنید در ادامه این مطلب به معرفی غذاهای محلی شهمیرزاد خواهیم پرداخت.
ته‌چین شهمیرزادی: برای تهیه ته‌چین خوش‌رنگ و لعاب شهمیرزادی، ابتدا عدس را پخته و در ادامه برنج و سبزی را به آن اضافه می‌کنند، سپس گوشت‌های نیم‌پز را لایه‌لایه میان برنج قرار می‌دهند و قطعاتی از هویج، سیب‌زمینی، بادمجان، آلوچه، اسفناج سرخ‌کرده، متکا (سبزی محلی)، چغندر و بِه را به‌عنوان دورچین غذا، روی برنج می‌چینند تا بخارپز شوند.
آش اُقره: یکی از آش‌های سنتی شهمیرزاد اُقره است که با ترکیبی از برنج، سبزی، عدس، سیب‌زمینی، سیر، رب آلو، روغن، نمک، فلفل و زردچوبه درست می‌شود.
آش گزنه شهمیرزادی: آش گزنه یکی دیگر از غذاهای سنتی شهمیرزاد است که معمولاً از خوردنی‌های چهارشنبه‌سوری محسوب می‌شود. این خوشمزه شهمیرزادی با خواص فراوان از گزنه، سبزی معطر، برنج، نخود، عدس، نمک، فلفل، زردچوبه، روغن و پیازداغ تهیه می‌شود.
خورش آلو: یکی از خورش‌های خوشمزه شهمیرزاد خورش آلوست که با مرغ، آلو، رب، نمک، فلفل، زردچوبه و روغن درست می‌شود.
خورش گردو: از آنجا که در این منطقه گردو به وفور یافت می‌شود طبیعی است که یکی از غذاهای خوشمزه این دیار خورش گردو یا همان فسنجان باشد، البته تفاوت اصلی فسنجان شهمیرزادی با دیگر فسنجان‌ها در آن است که به‌جای رب انار از لواشک آلو در آن استفاده می‌کنند.
سبزی‌پلو شهمیرزادی: از رسمی‌ترین غذاهای شهمیرزاد سبزی‌پلوی است که معمولاً در مهمانی‌ها سرو می‌شود. این غذای خوشمزه از عدس، لوبیا چشم‌بلبلی، سبزی‌های معطر و گوشت گردن تهیه و با لبو، سیب‌زمینی سرخ‌کرده و بادمجان سرخ‌شده تزیین می‌گردد.
در شهمیرزاد بازی‌های محلی مانند جو گندم طاس و تیک‌تیک پلا دارک و خوزکه از گذشته رواج داشته‌است.
صنعت گلیج‌بافی در روستای چاشم از توابع شهمیرزاد بسیار رواج دارد. گلیج به خاطر جنس پارچه آن‌که پنبه‌ای و پشمی است، بیشتر برای پوشاک مردانه و زیراندازها استفاده می‌شود. این پارچه نیز ازجمله سوغاتی‌های شهمیرزاد است.
در قسمت‌های مختلف کشور عزیزمان جاذبه‌های گردشگری بکر و شگفت‌انگیزی دیده می‌شوند. شاید کمتر کسی باور کند در یک منطقه کویری به توان شهری سرسبز با چشمه‌های فراوان و منابع طبیعی انبوه یافت. شهمیرزاد شهری در شمال استان سمنان است که به بهشت کویر شهرت دارد. این شهر که حدود سه ساعت و نیم با پایتخت فاصله دارد، منطقه‌ای سرسبز با آب‌وهوای معتدل و سوغاتی‌های خوشمزه‌ای چون گردو و لواشک است. سفر به شهمیرزاد و بازدید از شگفتی‌های آن هر گردشگری را مجذوب می‌کند.
جواد طیبی کارشناس روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان
انتهای پیام/
نظر شما