وي با بيان اينکه ايران در 104 سال پيش جزو کشورهاي داراي نظام مشروطه بود روحانيت را يکي از ساختارهاي اصلي و مردمي‌ترين نهاد مدني عنوان کرد که داراي قدرت اعتراض به استبداد و شاهان حکومتي بودند.
به گفته اين پژوهشگر تاريخ مشروطه: اما آنها که پيشبرد مشروطه را در سر داشتند از اين ظرفيت بهره جستند حتي روشنفکران دريافتند براي ايجاد تغيير در ايران، بايد از قدرت روحانيت استفاده کرد. حتي کسروي نيز به نقش بي‌بديل علما در مشروطه تاکيد کرده است.
وي با بيان اينکه بسياري به مبارزه با استبداد و استعمار به عنوان يکي از چارچوب‌هاي رفتار مرجعيت تشيع در تاريخ معاصر ايران توجه نکرده‌اند به صدور حکم جهاد در جنگ ايران و روس توسط علما اشاره کرد.
حقاني با اشاره به بخشي از سند مربوط به مرحوم آخوند خراساني مبني بر اينکه قاجار ظرفيت دفاع از ايران را ندارد تصريح کرد: در دروه مشروطه علما به اين نتيجه رسيدند که در ايران بايد تغييرات اساسي رخ دهد. حفظ استقلال اسلام، تشيع و مبارزه با استعمار و استبداد از اصول روحانيت شيعه بود و در اين راستا مي‌توان به حضور شيخ فضل اله نوري درمهاجرت کبري اشاره کرد که کمر استبداد را شکست.
وي دليل بن بست مشروطه را به دليل دخالتها و خارج شدن مسير مديريت مشروطه از دست مرجعيت شيعه عنوان کرد و گفت:براي شکستن اين بن بست برخي از مشروطه خواهان به استفاده از ديکتاتوري منور و مشت آهنين استناد کردند./118
انتهای پیام/
