آیین حنابندان پدیدهای فرهنگی و اجتماعی است که از گذشته تاکنون در ایران اهمیت دارد. آیین ها و مناسک سرشار از نمادها و نشانه ها هستند و در اساس، رمزی نمادین و هنری تلقی می‌شوند. در این خصوص هر عمل آیینی به مثابه جلوه هایی از اندیشه های بنیادین انسان است که در قالب رمز، آشکارکننده جوهرهای پنهان اوست. حرکات موزون، موسیقی، ضرب آهنگ و ریتم، آداب و قواعد پوشش و برخی خوراکی ها از ارکان اجتناب‌ناپذیر مناسک و آیین‌ها هستند. آیین ها بهترین انگیزه برای برپایی اجتماعات انسانی هستند و از اینرو، مشارکت مردمی را در پی دارند. آداب و مناسک که تقویت حس معنوی مهمترین هدف آنها است، عرصه های عمومی برای ایجاد وحدت و همدل هستند، نشانه های قدیم و جدید را با هم در دل خود دارند، تجلی دوباره زندگی به شمار می روند. آیین ها به طور معمول با توجه به شکل برگزاری و محتوایشان نیازمند مکانی خاص برای برگزاری هستند.
آیین حنابندان درجیرفت
آداب و رسوم و فرهنگ هر خطه ای در ازدواج عامل تمایز بخشیدن بین افراد آن خطه از افراد دیگر می شود، رفتارها و اعمالی که ریشه در گذشته افراد یک منطقه دارد و اگر نمی بود تشخیص باورها و اعتقادات افراد یک جامعه از دیگر جوامع دچار مشکل می شد. حنابندان یکی از شاد ترین مراسم عروسی است که یک شب قبل از عروسی انجام می شود. یک شب قبل از عروسی خانواده داماد هدایا ولباس هایی را که برای عروس خریدند را در چمدان قرار می دهند و هر چمدان را شخصی از اقوام و نزدیکان داماد بر سر می گذارد از طرفی مادر، خاله یا عمه داماد مقداری حنا را با گلاب در ظرف گرانبهایی خمیر می کنند و روی آن را با گل، سکه، نقل، شمع و روبان تزیین می کنند. همرا با ساز و دهل و رقص و پایکوبی پیاده به سمت خانه عروس می روند. زن و مرد با هم می رقصند تا به خانه عروس می رسند. همه هدایایی راکه برای عروس خریدند را از چمدانها بیرون می آورند به زنان طایفه عروس وداماد نشان می دهند و با صدای بلند اعلام می کنند.
-شعرهایی بومی که می خوانند:
در صندوق طلا سر صندوق طلا در صندوق وا کنید گوشوار عروس نگاه کنید
در صندوق طلا سر صندوق طلا در صندوق وا کنید کفش عروس نگاه کنید
در صندوق طلا سر صندوق طلا در صندوق وا کنید لباس عروس نگاه کنید
یک زن از خانواده داماد (مادر، خاله یا عمه) ظرف حنا را بر روی دست می گیرد و هر دو خانواده به رقص و پایکوبی می پردازند . مردها رقص چهار دار (که چهار قدم است وگاهی شانه هایشان را می لرزانند و دستها را مانند دعا بالا می برند . وگاهی هم چهار پا دور خود می چرخند. در طول مدت حنابندان تعدادی از زنان پارچه رنگی زیبایی را پهن می کنند و شروع به شکستن قند می کنند. شکستن قند را شیرین کامی عروس و داماد می دانند .در طول مدتی که زنان و مردان رقص و پایکوبی می کنند.عروس داخل اتاق در حالی که چادر سفیدی بر سر دارد و روی خود را پوشانده منتظر می ماند تا اقوام داماد به سوی او بیایند و حنا بر کف دست و پای او بگذارند . و در نهایت رختخوابی برای عروس پهن می کنند و یکی از بزرگان فامیل داماد (مادر، عمه یا خاله) بر سر و دست و پاهای عروس حنا می بندد. روی سر عروس نقل می پاشند و شعر حنابندون را برایش می خوانند: به اشعاری که در هنگام حنا بندون خوانده می شود آبادو می گویند .
خانواده عروس می گویند :
اِمشو حَناش می بَندیم وَردست و پاش می بَندیم
اگه حنا نباشه آب طَلاش می بَندیم
حنا بندی کنم من دودست رنگی کنم من
حنا بندی همینه دودست رنگی همینه
ای حنا بند ای حنابند بند یه حنای خوبیش ببند
داغ فرزندت نبینی گل بیا حجله‌ش ببند
خانواده داماد در جواب می گویند :
حنا بندی همینه دودست رنگی همینه
حنا بندی کنم من دو دست رنگی کنم من
والله حَناش می بَندیم ور دست وپاش می بَندیم
اگه حنا نباشه خشک طَلاش می بَندیم
خانواده عروس می گویند :
بابای دوماد بگین بیا داریم حَناش می بَندیم
اگه حنا نباشه ، دل به خداش می بَندیم
مادرِدوماد بگین بیا داریم حَناش می بَندیم
اگه حنا نباشه ، خشک طَلاش می بَندیم
خانواده داماد می گویند :
گل داریم حنا بوی حنا داره میاد
خانواده عروس می گویند :
عموی دوماد بگین بیا داریم حَناش می بَندیم
اگه حنا نباشه دل به خداش می بَندیم
مادر داماد و خانواده داماد روی دستهای حنا بسته عروس پول می گذارند و هر کس از فامیلهای نزدیک عروس دوست داشته باشد روی حنابندون عروس پول هدیه می دهند. تا مدت زمانی که عروس را حنا می بندند مردان داخل حیاط به رقص و پایکوبی و چوب بازی مشغولند و نوازندگان در حال نواختن نی انبان و ساز و دهل هستند. گروه نوارنده همراه با خانواده داماد به خانه عروس می آیند و مجددا همراه آنها به خانه داماد می روند و حنابندان داماد انجام می شود .
بعد از اینکه حنابندان عروس پایان یافت خانواده داماد و تعدادی از خانواده عروس به خانه داماد بر می گردند زنان و مردان در حیاط خانه داماد به رقص و پایکوبی می پردازند بعد از آن رختخوابی را برای داماد پهن می کنند و یکی از مردان فامیل حنا را به دست و پا و سر داماد می گذارد مادر داماد روی سر داماد نقل و پول می پاشد . در حین حنا بستن داماد اشعار حنابندون هم خوانده می شود اقوام داماد روی حنا دست و سر داماد پول می گذارند و گردنبندی از پول درست کرده به گردن داماد آویزان می کنند . روی شانه کسی که داماد را حنا می بندد با سنجاق قفلی پول آویزان می کنند.
در این مراسم عروس و داماد تا صبح با حنا می خوابیدند تا حنای آنها خوب پر رنگ شود. بعد از مراسم عروسی هرکس دستهای حنایی آنها را می دیدند متوجه می شدند که نوعروس یا نو داماد هستند
تمام مراسم های سنتی در جیرفت همه نشان از ایجاد فضای شادی و نشاط و در عین حال سادگی و بی آلایشی دارد. در هیچ کدام از این مراسم ها خبری از تشریفات آنچنانی نیست و هر کسی در حد توان خود این جشن ها را اجرا می کرده است. البته کمک به داماد در همه این رسم ها دیده می شود که می تواند برای شروع یک زندگی راهگشای جوانان باشد.
انتهای پیام/
