اولین گام در فرآیند توسعه پایدار، شناسایی محیط زیست طبیعی و فرهنگی است. امروزه بحران محیط زیست در سطح جهانی خسارات جبران‌ناپذیری به بار آورده و سیاست‌گذاری واقع‌بینانه دولتمردان و نهادهای مدنی به همراه توانمندی‌های تخصصی اندیشمندان و صاحب‌نظران می‌تواند از میزان بحران‌های موجود بکاهد ضمن آن‌که آگاه‌سازی جوامع نیز درخصوص اهمیت حفاظت و نگهداری از محیط زیست و میراث ارزشمند طبیعی و فرهنگی به این مساله کمک خواهد کرد. از اینرو حفظ مناظر و چشم‌اندازهای طبیعی زیبا و کم‌نظیر و پدیده‌های ارزشمند گیاهی و جانوری به‌عنوان میراث طبیعی هر کشوری بخش لازم یک سیاست فرهنگی است و در نتیجه باید به مناسبات میان حفاظت و توسعه توجهی در خورشان و ارزش و اهمیت آن‌ها ابراز شود.
درخت کهنسال موسوم به شاه چنار الویر از جمله میراث طبیعی ملی است که در روستای الویر شهرستان زرندیه و در استان مرکزی قرار دارد. الویر روستایی است واقع در بخش خرقان شهرستان مذکور و ۱۵۰ کیلومتری پایتخت قرار دارد. شغل اصلی اهالی روستای الویر کشاورزی و باغداری است و برخی از اهالی نیز به گله‌داری و پرورش دام اشتغال دارند و از جمله صنایع‌دستی و هنر دست زنان روستا گلیم و جاجیم‌بافی است. روستای الویر با توجه به کوهستانی بودن و آب و هوای نسبتا خنک خود در فصل تابستان پذیرای میهمانان از گوشه و کنار شهرهای اطراف به خصوص تهران و ساوه است. از جمله جاذبه‌های گردشگری روستا می‌توان به مزرعه گبرآباد، قلعه تاریخی، حمام قدیمی، دره زرین دره اشاره کرد که بدون شک زیبایی خیره‌کننده چنار الویر و موقعیت قرارگیری آن در منطقه کوهستانی می‌تواند آن را به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه مطرح کند.
شاه‌چنار در ۳ کیلومتری جنوب شرقی روستا و در دره‌ای با صخره‌های آهکی رشد کرده است. با توجه به شیب زیاد منطقه، در طرفین تنه درخت در جهت شمالی – جنوبی بدلیل آبشویی و فرسایش خاک و… اختلاف ارتفاع در حدود ۲ متر مشاهده می‌شود. در شیب بالایی دره و در دامنه کوه آهکی، اشکفت‌ها یا غارهای دالانی شکل متعدد وجود دارد. بدلیل وجود آثار قبور موسوم به گبرها (زرتشتیان) این منطقه به نام مزرعه گبرآباد شهرت یافته و دره مورد نظر نیز به نام گیروا نامیده می‌شود. به همین علت نام محلی این درخت چنار مزرعه گیرآوا (گبرآباد) بوده و عده‌ای نیز به دلیل قطر زیاد تنه و بزرگی تاج درخت به آن شاه چنار می‌گویند. تنه اصلی درخت حدود ۲.۵ متر ارتفاع داشته و شاخه‌های متعدد از آن منشعب شده است. محیط تنه درخت در پایین ۱۴ متر و در قسمتهای بالایی بالاتر از ۹.۱۰ متر است. تاج درخت بسیار گسترده بوده و سالم و شاداب به نظر می‌رسد و هیچگونه آثار سوختگی، پوسیدگی و تخریب در آن مشاهده نمی‌شود. این درخت کهنسال دارای قطر تنه برابر سینه ۳۲۰ سانتی متر و ارتفاع ۲۲ متر است و از نظر قدمت یکی از قدیمی‌ترین درختان شهرستان زرندیه محسوب شده و با توجه به قطر تنه و سایر خصوصیات ظاهری قدمت آن در حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ سال تخمین زده می‌شود. با توجه به قدمت و تنومندی آن مردم روستا علاقه خاصی به آن دارند بطوری که در قدیم که مردم از سوزاندن چوب و هیزم برای پخت و پز و یا گرم کردن خانه‌هایشان استفاده می‌کردند، از سرشاخه‌ها و هیزم شاه چنار الویر صرفا برای سوخت مسجد روستا استفاده می‌شده و اعتقاد داشتند چوب این درخت برای مصارف شخصی شگون ندارد. این درخت به شماره ۵۶۶ مورخ ۹۷/۱۲/۲۳ در فهرست آثار طبیعی و ملی کشور به ثبت رسیده است. درخت چنار، بومی این منطقه نیست لیکن در طول چندین سال موانع اکولوژیک و تنش‌های نامساعد اقلیمی و محیطی متعدد را پشت سرگذاشته و همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد که به عنوان ذخیره‌گاه ژنتیکی در منطقه دارای ارزش است و با توجه به اینکه این درخت توانسته سال‌ها در مقابل عوامل طبیعی و تنش‌های زیست محیطی دوام بیاورد، نشان از برتری زنتیکی آن نسبت به دیگر گونه‌های موجود در منطقه است.
بنابراین می‌توان با تهیه بذر و قلمه از این درخت و با تکثیر آن در ایجاد پوشش گیاهی و فضای سبز مشجر منطقه از آن استفاده کرد. با توجه به‌عدم وجود سوابق پژوهشی در مورد شاه چنار الویر، برنامه‌ریزی در این خصوص و تهیه برنامه حفاظتی می‌تواند در حفظ و نگهداری این گونه شاخص موثر باشد.
انتهای پیام/
