به‌گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، ظرفیت‌های میراث‌فرهنگی نهفته در سرزمین خوزستان بر هیچ‌کس پوشیده نیست؛ وجود سه اثر ثبت‌جهانی در شمال این استان و بیش از هزاران محوطه تاریخی شناخته‌شده در سطح ملی و بین‌المللی علاوه بر معماری اقلیمی متناسب و متفاوت در شش بافت تاریخی به تصویب رسیده‌اش در کنار آثار صنعتی بی‌شمار و قداست سرزمین‌ها و آثار دفاع‌مقدس و طبیعت و اقلیم خاصش همه و همه باعث شده است تا این استان از همه ظرفیت‌ها و موهبت‌های طبیعی و ساخته‌شده به دست بشر اولیه تاکنون بهره‌مند باشد که البته این نوع بهره‌مندی، رسالت میراث‌فرهنگی را دو چندان کرده است.

هرسال با برنامه‌ریزی‌های درازمدت، میان‌مدت و زودبازده، فرآیند اقدامات موردنیاز آثار گوناگون استان در حوزه میراث‌فرهنگی در دستورکار معاونت قرار می‌گیرد و باتوجه به ظرفیت‌های اعتباری، کارشناسی و منطقه‌ای، عملیات گوناگونی از بررسی، شناسایی، ثبت تا مرمت و حفاظت مستمر در جای‌جای استان شکل می‌گیرد.

بر این اساس، معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان در یک سال گذشته با برپایی شوراهای تخصصی و نیز فعالیت و تلاش‌ در حوزه‌های باستان‌شناسی، موزه‌ها و اشیای تاریخی، ثبت‌ آثار و تعیین حریم، حفاظت و مرمت، دوره‌ای موفق را سپری کرد که در ذیل به تفکیک و با جزئیات به این فعالیت‌ها می‌پردازیم.

ثبت 77 اثر در فهرست آثار ملی

احمدرضا حسینی‌بروجنی معاون میراث‌فرهنگی خوزستان شنبه 20 فروردین‌ماه 1401 با اشاره به مهم بودن ثبت آثار منقول و غیرمنقول برای حفظ و حراست از آن‌ها در فهرست آثار ملی افزود: «بحمدالله ما در سال 1400 توانستیم به همت کارشناسان فعال در حوزه معاونت میراث‌فرهنگی نسبت به ثبت 29 اثر معنوی، 19 اثر منقول، 25 اثر غیر منقول و چهار اثر طبیعی اقدام کنیم که در نوع خود یک حرکت رو به رشد و ارزشمند بوده است.»

او با اشاره به عملکرد این معاونت در حوزه تعیین عرصه و حرائم طی سال 1401 عنوان کرد: «با هدف حفاظت مستمر آثار برای 13 اثر تاریخی، پس از مطالعه لازم و بررسی مکفی، نقشه‌های عرصه و حریم توأم با گزارشات پیوست تهیه و با برگزاری جلسات استانی و ملی، عرصه و حریم این 13 اثر به تصویب رسید و ابلاغ شد.»

برپایی 107 کارگاه مرمتی در سطح استان

معاون میراث‌فرهنگی خوزستان در ادامه با بیان این‌که در استان بیش از 4هزار اثر شناخته‌شده و 1400 اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملی در کلاسه‌ها و دوره‌های تاریخی گوناگون وجود دارد افزود: «بدون تردید، مدیریت حفاظت‌محور این آثار از مهمترین و سنگین‌ترین وظایف این حوزه از اداره‌کل است.»

او با اشاره به 130 میلیارد ریال اعتبار تخصیص‌یافته به مرمت آثار خوزستان ادامه داد: «در سال 1400 معاونت میراث استان با برپا کردن 107 کارگاه مرمت در بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی سراسر استان از محل اعتبارات ملی و استانی و نظارت بر اقدامات لازم حفاظتی و مرمتی، گام بزرگی در راستای نگهداری آثار غیرمنقول در معرض خطر استان برداشت که در این زمینه می‌توان از پل قدیم دزفول، مسجدجامع دزفول و خانه مستوفی، قلعه‌سلاسل و کانال‌های آب‌رسانی سازه‌های آبی شوشتر به عنوان پنج اثر شاخص مرمت‌شده یاد کرد. همچنین برای 50 محوطه تاریخی در استان، تابلوی هشدار آثار تاریخی نصب شد.»

صدور مجوز کاوش برای 5 محوطه باستانی

حسینی‌بروجنی درخصوص عملکرد این معاونت در حوزه باستان‌شناسی نیز با اشاره به این‌که از دیرباز سرزمین کهن‌سال خوزستان به دلیل کشف محوطه‌هایی از دوره‌های مختلف به بهشت باستان‌شناسان مشهور بوده است می‌گوید: «در جای‌جای این استان محوطه‌های تاریخی گسترده شده و به واسطه رشد صنایع، گاهی اوقات برخوردها و تقابلاتی میان صنعت و فرهنگ به وجود می‌آید.»

او افزود: «برای جلوگیری از این تقابل‌ها و با هدف حفاظت، شناخت و نجات‌بخشی در محوطه‌های تاریخی استان، برای پنج محوطه مجوز بررسی، شناسایی و کاوش صادر شد.»

معاون میراث‌فرهنگی خوزستان توضیح می‌دهد: «از آن‌جا که روزانه استعلام‌های گوناگونی با هدف بررسی موقعیت موارد درخواستی نسبت به آثار تاریخی و ضوابط پیوست آن صورت می‌گیرد، در سال گذشته بیش از 7200 استعلام با تهیه گزارش مستند کارشناسی که به نوعی به مثابه پایش محوطه‌های استان نیز هست، در حوزه معاونت میراث‌فرهنگی با همت کارشناسان متخصص این حوزه پاسخ داده شده است.»

مرمت 165 شیء فرهنگی‌تاریخی

او با بیان این‌که در سال گذشته حدود هفت‌هزار نفر از موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی استان بازدید کردند، موزه‌ها و فعالیت‌های معرفی‌مآبانه آن‌ها را از مهمترین درگاه‌های تفسیر و ارائه که منجر به درس‌آموزی از گذشته و آموزش نسل نو می‌شود دانست و اظهار کرد: «باتوجه به قدمت سرزمین خوزستان، آثار و محوطه‌ها، کشفیات باستان‌شناسی و تنوع قومیت‌ها در آن، ظرفیت بسیار بالایی در تولید محتوای موزه‌ای و نمایش آثار تاریخی، طبیعی و ناملموس وجود دارد که بدون شک توجه به این ظرفیت در رشد فرهنگ توجه و نگهداری از آثار بی‌تأثیر نخواهد بود.»

حسینی‌بروجنی افزود: «از این‌رو، در سال 1400 کارشناسان متخصص حوزه معاونت میراث‌فرهنگی، با کارشناسی یک‌هزار و 847 قلم از اموال فرهنگی‌تاریخی با مبادی مخلف ورودی (اعم از قاچاق، هبه، کاوش و ...)، ثبت پنج‌هزار قطعه اثر منقول در سامانه جامع اموال تاریخی‌فرهنگی، مرمت 165 شیء فرهنگی‌تاریخی با رعایت همه شیوه‌نامه‌های مرمتی آثار، تهیه طرح محتوایی و تجهیز دو باب موزه همچنین صدور یک مجوز مجموعه‌داری، سعی بر آن داشت تا موزه‌های استان را به سطح استاندارد برساند؛ ضمن این‌که در سال گذشته راه‌اندازی پنج موزه نیز در دست اقدام قرار گرفت که در میان آن‌ها موزه سنگ‌نوشته‌های شوشتر در قلعه سلاسل به مرحله بهره‌برداری رسید و گشایش یافت.»

برگزاری 5 جلسه شورای فنی  و مطالعه روی 5 بافت تاریخی

او، در بخش دیگری از صحبت‌های خود، هم‌اندیشی و استفاده از ظرفیت شوراهای تخصصی باحضور اساتید ملی و استانی و مشورت با ایشان را در هرچه پربارتر کردن طرح‌های اجرایی موردنیاز بسیار تأثیرگذار عنوان کرد و گفت: «از این‌رو، در سال 1400 علاوه بر برگزاری جلسات تخصصی شورای ثبت و حریم و پنج مورد نشست بررسی درخواست مجموعه‌های تاریخی بخش خصوصی، پنج جلسه شورای فنی نیز برگزار شد که خروجی‌های آن در کارگاه‌های مرمتی و ... در دستورکار قرار گرفته است.»

معاون میراث‌فرهنگی خوزستان همچنین به طرح‌های معاونت میراث‌فرهنگی خوزستان در سال گذشته اشاره کرد و گفت: «با هدف مستندنگاری، آسیب‌شناسی، مرمت و تهیه ضوابط اختصاصی، پنج بافت تاریخی طی این مدت مطالعه و همچنین 18 مورد نظارت عالی بر طرح‌های پایگاه‌های میراث‌جهانی توسط این معاونت انجام شد.»

سامان‌دهی و بهسازی موزه‌های شوش و هفت‌تپه

او در ادامه به رویدادها و اقدامات مربوط به پایگاه‌های ملی و جهانی اشاره کرد و گفت: «برگزاری مراسم روز میراث‌فرهنگی، برگزاری بیش از ۳۰برنامه در روز جهانی موزه‌ها و هفته میراث‌فرهنگی، برپایی آیین نوروزگاه در همه پایگاه‌ها، آیین خاتمه مرمت خانه مستوفی و تکمیل چهار پروژه در حوزه پایگاه‌های جهانی از جمله رویدادهایی بودند که در سطح پایگاه‌ها اجرا شدند؛ ضمن این‌که برگزاری نشست‌های تخصصی با دانشگاه‌ها و مراکز علمی، فعالیت 18 کارگاه در سطح پایگاه‌ها، تشکیل نشست‌های علمی و تخصصی، ساماندهی موزه شوش و بهسازی موزه هفت‌تپه نیز اقداماتی بود که در سطح پایگاه‌های ملی و جهانی انجام شد.»

*گزارش از سیدجواد خراسانی، کارشناس خبر و رسانه اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان

 

انتهای پیام/