به گزارش روابط‌عمومی اداره کل میراث‌فرهنگی، گرشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی قنبرخوانی نوعی نمایش موسیقیایی _ آئینی در اشکال آوازی به شمار می‌رود که معروف به قنبر غلام حضرت علی علیه السلام و به عبارتی شرح حال او و ارادتش به مولا امیرالمومنین (ع) است.
قنبر بر اثر شنیدن خبر شهادت مولا خشت بر سر می‌کوبد و اشعاری را مرثیه سرایی می‌کند. در روایات آمده است «قنبر» غلام وفادار امام علی (ع) هنگامی از ضربت خوردن آن حضرت به دست ابن ملجم آگاه می‌شود، پشت در خانه ابوتراب خشت‌های خانه را به سر می‌کوبد و به ندبه و عزاداری می‌پردازد، آن قدر که از حال می‌رود و بی‌هوش می‌شود. در این نمایش آیینی یک نفر شبیه قنبر، غلام امام علی (ع) در صحنه‌ای کنار یک در می‌نشیند و با مولای خود راز و نیاز می‌کند و حوادث و وقایعی که بر ایشان رفته را یادآور می‌شود. این نوع تعزیه بیشتر در روزهای هفدهم تا بیست و سوم ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود.
در برخی از بخش‌های ایران قنبرخوانی به صورتی دو نفره نیز برگزار می‌شده است. دربعضی از اشکال این آیین، فردی در نقش قنبر و فردی در نقش امیرالمومنین (ع) به اجرای تعزیه می‌پردازند. قنبر از ابتدای حرکت به سمت منزل امام علی (ع) اشعاری در مدح و منقبت سیدالاوصیاء می‌خواند و حاضران نیز با ذکر صلوات و نیز تکرار برخی ابیات، او را همراهی می‌کنند و با رسیدن به درخانه امیرالمومنین (ع) با حالتی ویژه به دیدار و ملاقات حضرت که پس از ضربت خوردن در بستر بیماری، می‌شتابد. این قسمت از برنامه که بینندگان را به شدت متاثر می‌کند، معمولا با آه و فغان و گریه شدید حضار همراه می‌شود و حالتی بسیار حزن‌انگیز را در محفل ایجاد می‌کند.
از قدیمی‌ترین گونه‌های نمایش‌های آهنگین
قنبرخوانی یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های نمایش‌های آهنگین است که به ابتکار ایرانیان خلق شده است. این تعزیه یک نفره نوعی مصیبت‌خوانی در رثای امام علی (ع) بوده که سابقه‌اش به دوران رواج تشیع در ایران می‌رسد که عشق به حضرت علی (ع) و خاندان علوی بروز بیشتری داشت.
تاریخ دقیقی برای آغاز این نوع مرثیه سرایی در دست نیست اما آنچه مسلم است پس از آل بویه این نوع عزاداری در ماه‌های رمضان برگزار می‌شد و در دوره صفوی رواج بیشتری یافت. در این نمایش آیینی یک نفر شبیه قنبر، غلام امام علی (ع) در صحنه‌ای کنار یک در می‌نشست و با مولای خود راز و نیاز می‌کرد و حوادث و وقایعی که برای‌شان اتفاق افتاده بود را یادآور می‌شد.
این هنر آوازی یکی از وجوه تلفیق هنر موسیقی و نمایش در خدمت آیین‌های دینی است و هنوز در مناطق مختلف ایران در ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود. مهم‌ترین مراسم قنبرخوانی‌ها در مناطق کویری مانند شاهرود، خراسان، کرمان، یزد، اصفهان و مرکزی برگزار می‌شود. هنوز معدود قنبرخوانان در سراسر ایران حضور دارند که نقل قنبرخوانی را سینه به سینه آموخته‌اند و حدیث عشق قنبر به مولا را هر رمضان برای عشاق آن حضرت بازگو می‌کنند.
جریانی ثابت در عزاداری
مسئول نمایندگی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کاشمر در این باره گفت: «آیین قنبر خوانی از دیرباز در کاشمر همزمان با شهادت حضرت علی و بعضی در لیالی قدر برگزار می‌شده است.»
رضا یوسفی ادامه داد: «اکنون این مراسم به عنوان جریانی ثابت در عزاداری و شهادت حضرت علی علیه السلام تبدیل شده است.»
او یادآور شد: «آیین قنبر خوانی کاشمر به شماره ۸۲۸ مورخه۱۳۹۱/۱۱/۴ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.»
انتهای پیام/
