به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، حنان بحرانیپور 3 خرداد 1401 در این نشست با بیان‌اینکه فرهنگ یا سنت سفالی دالما، همچون بسیاری از سنت‌ها و فرهنگ‌های پیش‌ازتاریخِ دیگر در فلات ایران، بیش از هر چیز، با مجموعه سفالی آن شناخته می‌شود گفت: «برای اولین‌بار سنت سفالی دالما پس از شناسایی و معرفی آن از خود تپه دالما، در تپه B سه‌گابی تعیین هویت و شاخصه‌های آن معرفی شد.»
این باستان‌شناس، اصلی‌ترین ویژگی این سنت سفالی را یک‌دستی چشمگیر آن در منطقه زاگرس مرکزی و شمالی خواند و افزود: «شواهد باستان‌شناختی گویای آن که این یک‌دستی، نشانگر ارتباط فرهنگیِ محسوسی بین ساکنان دشت‌های میان‌کوهی زاگرس مرکزی و زاگرس شمالی طی هزاره پنجم ق‌م است.»
او اظهارکرد: «طی دو دهه اخیر با پژوهش‌های میدانی در زاگرس مرکزی و جنوب دریاچه ارومیه با وجود اینکه شواهد بیشتری مبنی بر یک‌دستی فرهنگیِ این دو منطقه به‌دست آمده، ولی تفاوت‌هایی درون‌منطقه‌ای نیز آشکار شده که با تعیین آنها می‌توان در تعریف زیرحوزه‌های فرهنگی این سنت سفالگری کارساز باشد.»
بحرانیپور با بیان‌اینکه مجموعه‌های سفال دالمایی در زاگرس شمالی- جنوب دریاچه ارومیه و زاگرس مرکزی از محوطه‌هایی چون غار کانی‌میکائیل، نَمشیر، قشلاق واخیراً نادعلی‌بیگ به‌دست آمده تصریح‌کرد: «در کاوش محوطه نادعلی‌بیگِ سنقر و کلیایی در استان کرمانشاه شواهد سفالی بیشتری از تفاوت‌ها و شباهت‌های درون منطقه‌ای سنت سفالی دالما طی هزاره پنجم ق‌م آشکار شد.»
سرپرست کاوش محوطه نادعلی‌بیگ گفت: «اهمیت مجموعه سفالیِ نادعلی‌بیگ در مطالعات سنت سفالی دالما از این نظر است که برای اولین‌بار جایگاه گاه‌شناختیِ مطلقِ گونه‌های مختلف سفال دالما بر اساس هفت نمونه تاریخ رادیوکربن از این محوطه، قابل تعریف خواهد بود.»
او افزود: «نتیجه کلی این پژوهش، که بر اساس تحلیل گونه‌شناختی سفال تک‌رنگ منقوش دالما به‌دست آمده، نشان می‌دهد که حوزه جغرافیایی بزرگی که سنت سفالی دالما طی هزاره پنجم ق‌م در آن رایج بوده را می‌توان به دست‌کم چهار زیرحوزه تقسیم شود که هر یک دارای تفاوت‌های روشنی از نظر ویژگی تکنیکی و تزیینی هستند.»
بحرانی‌پورافزود: «این زیرحوزه‌ها عبارت از زیرحوزه زاگرس شمالی- جنوب دریاچه ارومیه با محوریت دالماتپه، زیرحوزه توالی کنگاور یا شرق زاگرس مرکزی با محوریت محوطه‌های سه‌گابی ـ گودین، زیرحوزه بیجار با محوریت محوطه قشلاق و زیرحوزه کردستان با محوریت محوطه نمشیراست.»
او خاطرنشان کرد: «همچنین با داشتن هفت نمونه تاریخ مطلق از توالی نادعلی‌بیگ و همخوانی مجموعه سنت سفالی آن جایگاه گاه‌شناختیِ مطلقِ مجموعه‌های دالمایی نیز مشخص شد.»
این باستان‌شناس افزود: «از این‌رو ظهور سفال منقوش خطی، یکی از گونه‌های قدیمیِ سفال منقوش دالمایی به پیش از 5000 ق‌م و برای پیدایی سفال منقوش با نقوش هندسی کلاسیک می‌توان محدوده زمانی 4800 تا 4900 ق‌م تا پایان توالی نادعلی‌بیگ یعنی 4700 ق‌م پیشنهاد کرد.»
سرپرست کاوش محوطه نادعلی‌بیگ بااشاره به اینکه براساس این مشاهدات سفالی و تاریخ‌های مطلقِ آن می‌تواند مبنایی برای تاریخ‌گذاری دیگر مجموعه سفال منقوش دالمایی به‌کار آید، تصریح کرد: «بنابراین مجموعه‌های قشلاق، لاوین، نمشیر و شاید هم تپه دالما و باغی را به‌دلیل نداشتن سفال اولیه خطی، وجود نقوش هندسیِ پیچیده توپرکلاسیک و کم بودن تعداد سفال با نقش فشاری دالمایی می‌توان از نظر بازه زمانی بین 4700 ـ 4900 ق‌م قرار داد.»
انتهای پیام/
