به‌گزارش خبرنگار میراث‌آریا، در روزگاری که ماشین‌آلات و تکنولوژی زندگی بشر را به تسخیرخود درآورده و کارخانه‌های عریض و طویل به کار تولید انبوه اجناس بی‌روح و کالاهای ماشین زده مشغولند، دست سازه‌های مردمان هنرمند این سرزمین سالیان سال است چون نگینی برتارک فرهنگ کشورمان می‌درخشد.
دست‌سازه‌هایی که هرکدام تابلوی بی بدیلی از باورها، اعتقادات و فرهنگ غنی این مرزوبوم هستند. ایرانیان خیلی قبل تر از انقلاب‌های بزرگ صنعتی در غرب، به کار ساخت و تولید مشغول بوده‌اند. صنایعدستی در ایران عمری طولانی به درازای عمر فرهنگ و تمدن این کشور دارد.
ایرانیان از دوران غارنشینی صنایعدستی می‌ساختند
یکی از نمودهای اصلی انقلاب صنعتی در غرب که از انگلستان شروع شده بود، در حوزه بافندگی بود. پیش از آن اما، سالیان سال بود زنان ایرانی با دستان هنرمندشان به کار بافت پارچه‌های زربفت یا فرش مشغول بودند. کاوش‌های باستان‌شناسان حاکی از این است که ساکنین ایران باستان در عصر حجر به فن پارچه‌بافی مسلط بوده‌اند. ایرانی‌ها از زمان غارنشینی پشم گوسفندان را به صورت پارچه می‌بافتند. امروزه و با رشد تکنولوژی و زندگی مدرن بشری، ایرانیان همچنان یکه تاز حوزه صنایعدستی هستند و ایران جزو سه تولیدکننده برتر صنایعدستی در دنیا است.
سهم کم صنایعدستی ایران از بازارهای جهانی/ روندها در دولت جدید اصلاح خواهد شد
اما آمارها گواه این هستند که با وجود برتری صنایعدستی ایران در خصوص تنوع و کاربرد در دنیا، در سالیان گذشته رتبه خوبی در صادرات در این حوزه نداشته‌ایم. همان‌طور که سید حسین علوی مدیرکل دفتر بازاریابی و تجاری‌سازی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی و تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع دستی اواخر سال گذشته در جلسه‌ای در وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی تاکید کرده است که، وقتی وارد این مجموعه شدم با انبوهی از کارهای بر زمین مانده و بروکراسی عظیم روبه‌رو بودم. مهندس ضرغامی معتقد است روندهای بروکراتیک تبدیل به اختاپوس بروکراسی شده و به سیستم آسیب زده است.
علوی تحول را در حوزه صادرات صنایعدستی در چنین شرایطی کار سختی دانسته و در این باره گفته است باید اول روندها را اصلاح کنیم و ضعف های ساختاری را برطرف کنیم.
صادرات صنایعدستی، شاه‌کلید رهایی از اقتصاد نفت‌محور
امروزه صنایع خلاق در تمام دنیا سهم بسیاری از اقتصاد کشورها را از آن خود کرده‌اند. سهم صادرات کالاهای فرهنگی به ویژه صنایعدستی اما در ایران بسیار ناچیز است. تقویت صادرات صنایعدستی در کشورما که سال‌ها است برپایه اقتصاد نفت محور اداره می‌شود، یکی از راه‌های اصلی برون‌رفت از شرایط اقتصادی آسیب پذیر فعلی است؛ تقویت حوزه صنایعدستی همچنین می‌تواند یکی از نمودهای تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور باشد. سالیان سال است که کارشناسان از لزوم جایگزینی صادرات غیرنفتی به ویژه صنایعدستی با صادرات نفتی می‌گویند و بر این مهم تاکید می‌کنند، اما عملا در دولت‌های قبل اتفاق قابل توجهی در این حوزه رقم نخورده است.
طبق آمارهای منتشر شده ابتدای سال جاری، صنایعدستی در سال1400 صادراتی معادل 133میلیون دلار داشته است، اما در سال1401 قرار است ارزش صادرات صنایعدستی به 140 میلون دلار برسد که رشد قابل قبولی است.
همچنین سال‌ها است که زمزمه پایان ذخایر و منابع نفتی از زبان کارشناسان شنیده می‌شود اما متاسفانه همچنان اقتصاد ایران برپایه صادرات طلای سیاه بنا شده است. صنایعدستی بدون شک می‌تواند پایه‌ای مستحکم برای اقتصاد آسیب‌پذیر ایران باشد. صنعتی که مبتنی بر خلاقیت، هنر و فرهنگ این مرزوبوم است و در گوشه گوشه این کشور ریشه دارد، از سوزن‌دوزی‌های زنان بلوچ گرفته تا حصیربافی‌های زنان گیلکی، از خاتم‌کاری و قلم‌زنی و مینا‌کاری استادان بی‌همتای اصفهانی تا ورشو‌سازی و خراطی‌های استادان بی‌نظیر لرستانی. هنری که توسعه آن نیازمند هزینه‌های هنگفت نیست و علاوه بر اشتغال‌زایی و درآمدزایی به ویژه برای زنان روستایی می‌تواند یکی از وزنه‌های قدرت کشور در حوزه صادرات و بی‌نیازی از منابع نفتی باشد.
صنایعدستی قابلیت تبدیل به قدرت اقتصادی را دارد
اما مریم سوقندی، کارشناس حوزه صنایعدستی در این زمینه گفت: «صنایعدستی کشور اگر به درستی هدایت شود و بودجه 211 میلیارد تومانی در نظر گرفته شده و به درستی به بدنه این صنعت تزریق شود، دیگر نیازمند حمایت‌هایی نظیر بیمه هنرمندان از طرف نهادهای دیگر نخواهند بود و این صنعت به تنهایی قابلیت تبدیل به قدرت اقتصادی را خواهد داشت.»
این کارشناس صنایعدستی ضمن تاکید بر حمایت بودجه‌ای از صنایعدستی افزوده است: «علاوه بر توسعه این صنعت، باید جلوی ثبت جهانی این هنرهای بومی کشور توسط دیگر کشورها گرفته شود تا میراث و تمدن ایرانی با نام دیگری در عرصه‌های بین‌المللی معرفی نشود.»
ضرغامی: صنایعدستی می‌تواند اقتصاد ما را نجات بدهد
درباره اهمیت صنایعدستی همچنین مهندس ضرغامی وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی معتقد است که هنوز صنایعدستی فاصله زیادی با آنچه باید باشد، دارد. ما باید این فاصله را پر کنیم و همه باید برای تحقق این موضوع کمک کنیم. صنایعدستی باید وارد زندگی مردم شود. در رنگ و طرح باید تحول ایجاد و همچنین کالاها باید متنوع، ارزان، بسته‌بندی و برندسازی شود.
وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی گفته است: «از همه همکارانم در معاونت صنایعدستی و هنرهای سنتی تقاضا دارم تا تمام تجربه و توان خود را پای کار بگذارند. این جا باید محل عرضه ایده‌های خوب باشد. تمام کشور به عنوان مبادی عرضه، بازارچه و فروشگاه امروز در اختیار ماست. هر جا امامزاده‌ای هست، می‌تواند محل عرضه و فروش صنایعدستی ما باشد.»
مهندس ضرغامی همچنین در تاکید اهمیت صنایعدستی اظهار کرده است: «زمینه‌های کار صنایعدستی، مظهر اقتصاد مقاومتی است. ربطی به تحریم ندارد و واقعا می‌تواند اقتصاد ما را نجات دهد. همه همکاران بدانند نگاه تحولی امروز ما در این حوزه همین موضوع است. پژوهشگاه ما باید در بخش صنایعدستی فعال شود و برای ایجاد تحول در این بخش کمک کند.»
وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی با تاکید بر اینکه نگاه ما باید در حوزه صنایعدستی وسیع باشد، گفت: «باید برای معرفی و آموزش صنایعدستی از فضای مجازی و فناوری‌های نوین استفاده کنیم. مردم باید صنایعدستی را در سبک زندگی خود مد نظر قرار دهند. همچنین باید زیبایی‌های آن به نمایش گذاشته شود.صنایعدستی، نقطه قوت سبک زندگی مردم خواهد بود و باید در فناوری‌های نوین جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.»
صنایعدستی باید از ویترین‌ها خارج شود
همچنین مریم جلالی معاون جدید صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراثفرهنگی نیز با اشاره به اینکه در گذشته صنایعدستی به‌عنوان صنایع‌زیستی بوده است، اظهار داشت: «شاید هم‌اکنون صنایعدستی به اشیای تزیینی تبدیل شده و درون ویترین‌ها رفته است، اما باید به زندگی مردم و ایرانی‌ها بازگردد.»
او صنایعدستی را جزو لاینفک منشور فرهنگی در اقتصاد هویت‌بنیان دانسته و افزوده است: «سهم هر ایرانی را باید در تولید، فروش و توزیع احصا کنیم و من از هیچ کاری برای تبدیل صنایعدستی به صنایع‌زیستی دریغ نمی‌کنم. اقتصاد هویت‌بنیان و خلق و تامین زنجیره ارزش در صنایعدستی به‌عنوان دو واژه بنیادی در این حوزه است و مولد بودن موجب اشتیاق و همراهی می‌شود و این تحول باید در زمینه محتوا و رویکرد اتفاق بیافتد و هر ایرانی در سراسر کشور به تولید برسد. با نمایش قدرتمندانه ظرفیت‌ها و پیشران‌های توسعه‌ای که برای صنایعدستی و هنرهای سنتی فراهم است، و البته به کمک زنجیره ارزش، منجی این مسئله ملی خواهیم شد.»
کلام آخر ...
هموارسازی مسیرصادرات صنایعدستی با در نظر گرفتن معافیت‌های گمرکی، ارائه بسته‌بندی‌های مناسب و تقویت حوزه بازاریابی و تبلیغات در این حوزه، رفع ایرادهای ساختاری و از میان برداشتن بروکراسی اداری و دلالان این حوزه، رفع معضل حمل و نقل و جا به جایی، حمایت از فعالان خرد این حوزه از جمله اپلیکیشن‌های فروش اینترنتی و فراهم‌سازی بستر ارسال محصولات به خارج از کشور، استفاده از ظرفیت سفارتخانه‌ها و رایزنان فرهنگی ایران در کشورهای مختلف، ثبات در سیاست‌گذاری‌ها و نرخ ارزمعتبر از الزاماتی است که در مسیر توسعه صادرات صنایعدستی باید مورد توجه قرار گیرد.
صنایع سفال و سرامیک، صنایع فلزی، درودگری، بافندگی، شیشه‌گری، نساجی و نگارگری که هرکدام زیرشاخه‌های بسیاری دارند از جمله صنایعدستی ایرانی هستند که در تمام دنیا طرفداران بسیاری دارند و باید در بازار فروش این محصولات چه در داخل و چه در خارج از کشور تحولی عظیم رخ بدهد. ایران دارای ظرفیت عظیمی در حوزه صنایعدستی است. برای مثال اصفهان دو لقب «شهر خلاق صنایعدستی» و «شهر جهانی صنایعدستی» را از آن خود کرده است؛ اما باید پرسید سهم عرضه هنر هنرمندان اصفهانی در بازارهای جهانی چقدر است؟ اغلب شهرهای کشورمان دارای صنایعدستی هستند که با فرهنگ و تمدنشان گره خورده است. اما تقریبا همه آن‌ها به سرنوشتی شبیه اصفهان دچار هستند؛ عرضه صنایعدستی در بازارهای داخل شهری با ظرفیت محدود. از آن طرف کشورهایی با ظرفیت‌های بسیار محدودتر از ایران آمار صادرات بالاتری در بازارهای جهانی دارند.
صنایعدستی ستونی محکم و استوار از فرهنگ، تمدن، صنعت و هنر کشور است که باید در شرایط فعلی فروش نامطلوب نفتی در کشورمان مورد توجه بیشتری قرار گیرد. صنعتی که سال‌ها است از بی‌مهری رنج می‌برد و توجه به آن علاوه بر ارزآوری برای کشور به اشتغال‌زایی و رشد و شکوفایی در داخل نیز منجر خواهد شد.
انتهای پیام/
