به گزارش میراث آریا، همیشه وقتی از گردشگردی صحبت می‌کنیم، بحث گشت‌و‌گذار و بازدید از فرهنگ غنی یک کشور و ... مطرح می‌شود، در صورتی‌که صنعت گردشگری نه تنها منبع درآمدی برای ثروت به حساب می‌آید، بلکه راهی هم برای ترویج صلح و دوستی است و تمامی انسان‌ها می‌تواند به صورت عادی و مستقیم از جریان گردشگری بهره‌مند شوند، اقدامی که متاسفانه حداقل در ایران محقق نمی‌شود.

بخشی از مردم جهان با مشکلات جسمی یا ناتوانی‌های حرکتی روبه‌رو هستند که همراه شدن آن‌ها با جریان گردشگری را سخت کرده است، به گونه‌ای که هنوز هم مقاصدی هستند که با وجود رشد تکنولوژی برخی از افراد دچار معلولیت حرکتی، ذهنی، مشکلات بینایی یا حتی سالمندان و زنان باردار هم از تماشای آن بی‌نصیب هستند.

شعار گردشگری در دسترس همه، از جمله شعارهای مثبت و موثری بود که در راستای توجه جریان گردشگری و نگاه ارزشمند جامعه نسبت به ایجاد تساوی در برخورداری همگان از جریان گردشگری ایجاد شد. البته باید اشاره کرد که عبارت گردشگری در دسترس از سال 2009 توسط دیکسون و دارسی با هدف بهره‌مندی و ارائه تسهیلات به سالمندان، ناتوانان، نابینایان و ... بیان شد تا گردشگری به عنوان بحثی مهم و الزامی در زندگی روزمره مردم شناخته شود.

نگاه گردشگری در دسترس برای همه در ایران، جایگاه ارزشمندی را که باید داشته باشد از دست داده است و به‌صورت فردی و تک به تک، فعالیت‌هایی در این زمینه انجام می‌شود. با توجه به تاکیداتی که در دین اسلام درباره فرهنگ گردشگری  یا حتی متون ادبیات فارسی کشور وجود دارد، اما توجه به سفر و لازمه وجود آن برا زندگی به فراموشی سپرده شده است. بنابراین لازم است تا ضمن بازگشت این نگاه ارزشمند و مهم به بحث گردشگری در دسترس همه، مسئولان و نهادهای متولی سیاست‌گذاری‌ها و ریل‌گذاری‌های مثبتی در تدوین برنامه کلان برای توسعه گردشگری در گروه‌های مختلف ایجاد کنند تا به تحقق این شعار کمک کنند.

با مهدیه شهرابی فراهانی، دکترای تخصصی گردشگری و مدیر اداره تحقیق و توسعه پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی درخصوص ارزیابی نگاه خود نسبت به تحقق شعار گردشگری در دسترس و راهکارهای لازمه برای توسعه این نگاه گفت‌وگو کرده‌ایم.

مهدیه شهرابی فراهانی با اشاره به نگاه موجود نسبت به بحث گردشگری در دسترس برای همه بیان کرد: اتفاقی که در نگاه جهانی نسبت به گردشگری انجام شده و به‌عنوان یک رفتار اجتماعی که ما آن را سفر نامگذاری می‌کنیم با آن‌چه که در نگاه بین‌الملل اتفاق می‌افتد و با آن نگاهی که در کشور وجود دارد، متفاوت است.

او افزود: در نگاه بین‌الملل و فضای آکادمیک که گردشگری و سفر را یک نیاز اساسی برای افراد معرفی می‌کند و تمام تمهیدات و تشکیلات، امکانات و ... را به گونه‌ای در کنار هم قرار می‌دهد تا افراد بتوانند این نیاز درونی خودشان را تامین کنند.

مدیر اداره تحقیق و توسعه پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی تصریح کرد: برای گروه‌های خاص، افراد خاص، گروه‌های سنی متفاوت و ..‌. اقدامات مختلف و ویژه‌ای انجام می‌شود. به‌طور مثال کشور اسپانیا اوایل سال ۲۰۰۰ یارانه‌های سفر را برای افراد بالای ۵۰ سال در نظر می‌گیرد. این کشور طی برگزاری نظرسنجی‌ از این افراد می‌خواهد آن مکان مورد علاقه‌ای که دوست دارند به آن سفر کنند را اعلام کنند. سپس تورهایی تدارک دید که آن‌ها را که تا این سن امکان سفر به مکان موردعلاقه‌شان  نداشتند را به سفر ببرد.

به گفته شهرابی در مطالعات گردشگری به رفتار اجتماعی و نیاز اساسی به سفر توجه شده است و این جریان یک ارزش و جایگاه بالایی دارد. همان‌طور که در کشورهای اروپایی می‌بینیم در تعطیلات آخر هفته سفرهای گردشگری داخلی، بین‌شهری و یا بین‌المللی بسیار مرسوم است و حتی مدیران بسیاری از مجموعه‌ها و نهادها که افرادی را به کار گرفته‌اند، الزام دارند که کارمندان خود را به سفر رفتن تشویق کنند تا بازیابی انرژی اتفاق بیفتد و حال بهتری داشته باشند.

او عنوان کرد: آن چه که در کشور ما اتفاق می‌افتد، به این شکل نیست که به بحث گردشگری در دسترس همه اصلا توجهی نشده‌است، اما به عنوان یک رفتار فردی یا یک انتخاب خودآگانه فردی به آن نگاه می‌شود. به این معنا که یک خانواده  یا یک فرد اگر تصمیم بگیرد که به سفر برود، تصمیم خودش است، اما اگر تصمیم نگیرد، آن نگاه ارزشی از بالا و نگاه کلانی که از سفر انتظار داریم به عنوان یک نیاز اساسی در جامعه مورد قبول باشد، دیده نمی‌شود. اگر هم باشد، بسیار کمرنگ است.

مدیر اداره تحقیق و توسعه پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی ادامه داد: در سفرنامه‌های فارسی، متون معروف نثر و شعر فارسی، سفر جایگاه ارزشمندی دارد. حتی در فضای مذهبی و دین اسلام هم، نگاه به سفر یک نگاه ارزشی و امن است و تاکید دارد که این کار حتما انجام شود، حتی به غیرمسلمانان هم این پیشنهاد تاکید می‌شود.

شهرابی تصریح کرد: علی‌رغم این فضای ارزشی‌ که در فرهنگ پیشین کشورمان نسبت به این جریان وجود داشت، وقتی تاریخ سفر و گردشگری را نگاه می‌کنیم، در تمدن‌های آسیایی، ایران یکی از آن کشورهایی بود که به بحث سفرها اهمیت می‌داد.

این کارشناس حوزه گردشگری همچنین عنوان کرد: حتی اگر بخواهیم از دیدگاه مذهبی و روایات اسلامی هم به این جریان نگاه کنیم، سفر یک ضرورت و الزام است که در روایات اسلامی هم به این شکل است. البته آن چه که به صورت واقعی می‌بینیم و با آن مواجهیم این است که به جریان گردشگری در دسترس همه آن چنان که باید نگاه نمی‌شود، یعنی شاید نخستین مقوله‌ای که در مواجه با کرونا جلوی آن گرفته شد، سفر بود و آخرین مقوله‌ای هم که حیات خودش را پیدا کرد، سفر بود. این جریان نشان می‌دهد که آن نگاه ارزشی و مثبتی که باید به سفر نگاه شود، کمرنگ است.

او افزود: در برنامه‌ریزی‌های کلان توجه به این جریان خیلی حائز اهمیت نیست کما اینکه در برخی از شهرها برنامه‌های مثبتی برای این جریان در نظر گرفته شده است. در حال حاضر نیازمند این هستیم که آن نگاه ارزشی موجود به سفر را بازگردانیم. بحث گردشگری در دسترس به صورت موردی اتفاق افتاده است. شاید در یک شهر یک سری فضاهای تردد یا تورهای ویژه برای گروه‌های خاصی در نظر گرفته شده است یا در یک سایت گردشگری فضاهایی برای نابینایان یا معلولان حرکتی در نظر گرفته شده است، اما یک برنامه کلان برای اینکه همه افراد جامعه بتوانند از حق سفر بهره‌مند شوند، کمرنک بوده  یا خیلی به آن توجه نشده است.

شهرآبادی همچنین معتقد است: اجرای چنین برنامه‌های کلانی نیازمند سرمایه‌گذاری اقتصادی بالایی است و نمی‌توان منکر این بعد از موضوع شد. از طرفی دیگر ظرفیت سالمندان در جامعه ایران هرساله درحال افزایش است. سالمندان جامعه ایرانی در وهله نخست آن قدر دغدغه سلامت و اقتصادی دارند که فکر می‌کنم سفر جزو اولویت‌های آخر آن‌ها است. به طور مثال در کشورهایی مثل سوئد و یا اسکاندیناوی بر روی بحث سالمندان تمرکز کرده‌اند.

این کارشناس حوزه گردشگری اشاره کرد:  بر طبق مطالعاتی که در حوزه گردشگری انجام شده یکی از فعالیت‌های اجتماعی در کنار ورزش، گروه‌های دوستی و ... که می‌تواند انگیزه و روحیه را در آن‌ها حفظ کند،  سفر و گردشگری است. حتی برای گروه‌های ناتوان نیز این جریان می‌تواند از لحاظ روانی کمک کننده باشد تا سختی‌هایی که تجربه می‌کنند، را کمتر کند.

او ادامه داد: باید یک برنامه توسعه کلان در این راستا تدوین شود. در رویکرد کلان و برنامه‌ریزی توسعه گردشگری باید به بحث گردشگری در دسترس همه به صورت جداگانه‌ای پرداخته شود، چراکه گروه‌ها از یکدیگر متفاوت‌اند. به طور مثال اگر بخش کودکان اوتیسمی را در نظر بگیرید باید بنابر گروه سنی‌شان برنامه متفاوتی را در این رویکرد کلان در نظر بگیرید. این برنامه کلان هم باید گروه‌های مختلف را به صورت مختص و ویژه بررسی کند. باید یک چشم‌اندازی برای این جریان تعریف شود و اهدافی هم در این راستا مشخص شود و برنامه‌هایی هم برای تحقق این اهداف شکل بگیرد.

شهرآبادی در پایان گفت: فضای گردشگری در دسترس همه نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده است اما همچنان به صورت موردی به چشم می‌خورد و نیازمند یک حرکت یکپارچه و برنامه کلان هستیم که جای خالی آن حس می شود. بنابراین به یک فرهنگ‌سازی مناسب و مثبت در این راستا احتیاج داریم.

انتهای پیام/

انتهای پیام/