به گزارش خبرگزاری میراث آریا، ایران از غنی‌ترین کشورها در بخش شعر و ادب و فرهنگ فارسی است. شاید همین نامگذاری را مدیون شاعران بلند آوازه‌ای چون حافظ باشیم، شاعرانی که شعر و ادب فارسی را به جایگاه برتر و والایی رساندند.
امروز 20 مهرماه به مناسبت گرامیداشت روز حافظ در این گزارش مروری خواهیم داشت بر زندگی شمس‌الدین محمد شیرازی معروف به حافظ.
شاعری با دانش و علم قرآنی
شمس الدین محمد شیرازی مشهور به حافظ شیرازی و ملقب به لسان الغیب و ترجمان الاسرار، در سال ۷۹۱ یا ۷۹۲ هجری قمری در شیراز متولد شد و از شاعران و غزل‌سرایان بزرگ ایران در اوایل قرن هشتم هجری قمری است. حافظ در جوانی قرآن و ادب عربی و علوم اسلامی خواند و در تفسیر و کلام و ادب تبحر یافت.
حافظ شاعر بزرگ سده هشتم ایران (برابربا قرن چهاردهم میلادی) یکی از سخنوران معروف در جهان است. بیشتر شعرهای او غزل هستند که به غزلیات حافظ شهرت دارند. گرایش حافظ به شیوه سخن‌پردازی خواجوی کرمانی و شباهت شیوه سخنش با او مشهور است. تاثیری که حافظ بر ادبیات فارسی گذاشته، بی‌سابقه است و نباید این را از یاد برد که پس از او شعرای زیادی از حافظ تقلید کردند.
چرا شاعر ایرانی تخلص حافظ داشت؟
یکی از دلیل‌هایی که باعث نامگذاری تخلص شمس‌الدین محمد شیرازی شد، این بود که او قرآن را در ۱۴ روایت حفظ بود و به همین دلیل تخلص حافظ را برای خود انتخاب کرد. علیرضا عصار خواننده موسیقی پاپ یکی از شعرهای حافظ را با همین ترجیع بند خوانده است.
حافظ آیینه تمام نمای عصر خود بود
حافظ شیرازی در میان گویندگان فصیح زبان فارسی، تشخص و درخشندگی خاصی دارد که می‌توان آن را نمونه کمال زبان فارسی دانست. حافظ در شعرهایش اوضاع جامعه را تصویر کرده و گاهی هم از احوال خودش سخن گفته است. برخی گفته‌اند حافظ آینه تمام نمای عصر خود بوده از این بابت که با خواندن شعرهایش درباره اوضاع هر زمانه‌ای حس می‌کنیم دارد از زمانه حاضر سخن می‌گوید و این اعجاز خاصی را در شعرهای او ایجاد کرده است. از سویی شعر او سرشار از راز و رمز و پرسش از حقیقت هستی است. او سبکی پایه‌گذاری کرد که لبریز از اندیشه و معرفت بود.
علاقه حافظ به شهر شیراز
علاقه حافظ به شیراز از منظر دیوان او و غزلیاتش به خوبی مشهود است و این اشارات با رویدادهای تاریخی زمان حافظ تطابق دارد. بنابراین در دیوان حافظ اگر غزلی شیوا و دلپسند خوانده می‌شود، یقین در خلال ابیات آن رمزآسا یا آشکارا واقعه‌ای در روانش و در اندیشه‌اش سیر می‌کند.
عصاره تفکر مولوی و نظامی در دیوان حافظ
دیوان حافظ که مشتمل بر حدود ۵۰۰ غزل، چند قصیده، دو مثنوی، چندین قطعه و تعدادی رباعی است، تاکنون ده‌ها بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به چاپ رسیده‌است.
شاید تعداد نسخه‌های خطی ساده یا تذهیب‌شده آن در کتابخانه‌های ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتی کشورهای غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد. همچنین شعر حافظ دارای ابعاد گوناگون و متنوع سرشار از راز رمز و پرسش از حقیقت هستی است. عصاره تفکر مولوی و نظامی در دیوان حافظ به چشم می‌خورد.
اگر اشعار خواجه را بنابر تاریخی که سروده در کنار هم قرار دهیم سیر ارتقای او را به درجات بالای کمال خواهیم دید ولی متاسفانه اشعار او در زمان حیاتش جمع آوری نشده و چون پس از حیات شاعر گردآوری شده از تاریخ سرودن اشعار بی‌اطلاع هستیم و تنها شعرهای حافظ را بر مبنای ترتیب الفبا می‌یابیم.
شاعری که صدای خوبی داشت
در «مجمع الفصحا» نوشته شده خواجه نه تنها شاعر بود بلکه از صدای خوبی نیز برخوردار و با آلات موسیقی نیز آشنایی داشته به گونه‌ای که گاهی اوقات اشعار خود را درانزوا می‌خواند و نغمه‌ای نیز برای آن ساز می‌کرد.
دلیل علاقه‌مندی حافظ به شهر شیراز چه بود؟
در زمانه‌ای که حافظ می‌زیست پادشان مختلفی حکومت می‌کردند و اغلب هم حکومت‌های فاسقی داشتند. حافظ هم در همان بحبوحه ستم بر همشهریان را برنمی تافت و رندانه در احقاق حق مردم تلاش می‌کرد. از سویی طبیعت سرسبز و مناظر بدیع و باغات دلگشای شیراز از جمله علاقه‌مندی‌های حافظ به شهر خود بود. بهار شیراز و عطر دل‌انگیز بهار نارنج آن لطف خاصی داشت و درختان سرو که باغ‌ها را پوشانده بودند و انواع میوه‌ها که در خاک شیراز پرورش می‌یافت، دل از بیننده می‌ربود شاعر آرمان طلب شیراز با نگاه تیزبین خود به بهار باصفای شهرش «نسیم روضه» شیراز را بدرقه راه مسافران می‌کند.
نظر رهبر معظم انقلاب درباره حافظ شیرازی
رهبر معظم انقلاب پیرامون معارف بلندی که در شعر حافظ وجود دارد، معتقدند: «این معارف هم فقط با هنرمند بودن به دست نمی‌آید، بلکه یک پشتوانه فلسفی و فکری لازم دارد. باید متکی یا نقطه عزیمت و خاستگاهی از اندیشه والا، این درک هنری و سپس تبیین هنری را پشتیبانی کند»
و در سخن دیگری معارف شعر حافظ را این گونه شرح می‌دهند: «قرآن درس همیشگی زندگی انسان است و دیوان حافظ مستفاد از قرآن است و خود او اعتراف می‌کند که نکات قرآنی را آموخته و زبان خودش را به آن‌ها گشوده است. پس محتوای شعر حافظ آنجا که از جنبه شعری محض خارج می‌شود و قدم در وادی بیان معارف و اخلاقیات می‌گذارد، یک گنجینه و ذخیره است برای ملت ما امروز و نسل‌های آینده و همچنین برای ملت‌های دیگر، چون معارف والای انسانی مرز نمی‌شناسد. پس بزرگداشت حافظ، بزرگداشت از فرهنگ قرآنی و اسلامی و ایرانی است و بزرگداشت از آن اندیشه‌های نابی است که در این دیوان کوچک گردآوری شده و به بهترین و شیواترین زبان، ادا شده است».
طراحی گنبد بنای «حافظیه» بر چه اساسی است؟
بعد از درگذشت حافظ، تا سال ۱۳۱۷ بنای حافظیه بارها مورد مرمت و بازسازی پادشاهان مختلف قرار گرفت. حافظیه یا آرامگاه حافظ محل خاکسپاری حافظ شیرازی در شیراز است و یکی از بناهای تاریخی است که مردم از سراسر دنیا برای دیدن آن به شیراز می‌روند. از ویژگی‌های بارز این بنا، طراحی سقف گنبدی شکل آن است. سقف گنبد شبیه کلاه درویشان طراحی شد که وارستگی‌شان از سوی حافظ ستوده شده است. گزینش مس به‌جای فلزات گرانبها برای پوشش سقف، نشان از برگرفتن دل از وابستگی‌ها و دلبستگی‌های دنیایی و مادی است که به‌مرور زنگار می‌گیرد.
نمای داخلی گنبد، طرحی از گنبد مینا دارد. هشت ستون نگاه‌دارنده گنبد هستند که نشان از سده روزگار حافظ دارد. عدد بیست ستون در معماری ایوان نیز احتمالاً اشاره به سده‌ی احیای حافظیه یعنی سده بیستم میلادی دارد. همچنین به‌کارگیری چهار ستون کریم‌خانی و سنگ قبر قدیمی و عناصر معماری زندیه در طرح جدید، نشان‌دهنده دلبستگی و توجه گدار به معماری و روزگار حکومت زندیه است.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
