میراث آریا: شهرستان خلخال در جنوب استان اردبیل با سه استان آذربایجان شرقی، گیلان و زنجان همسایه است. این شهرستان از طریق جاده معروف خلخال –اسالم و جاده پونل با استان گیلان ارتباط دارد. رودخانه قزل‌اوزن هم این شهرستان را از ۲ استان آذربایجان شرقی و زنجان جدا کرده است و ارتباط آن با این ۲ استان از طریق جاده اردبیل - سرچم برقرار است.

خلخال به واسطه موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی منحصر بفردی دارد که این شرایط آب و هوایی در حیات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اهالی بازتاب یافته است. انواع میوه در روستاهای واقع در بخش خورش‌رستم در جنوب شهرستان دست کم یک ماه زودتر از سایر مناطق استان تولید و روانه بازار می‌شود. گذشته از این شهرستان خلخال با داشتن تنوع قومیتی اعم از ترک، تات و کرد الگویی بی‌نظیر از همزیستی و رواداری شهروندان و اهالی است و از بابت مطالعات مردم شناسی، فرهنگ فولکلور و موسیقی محلی برای پژوهشگران می‌تواند حائز اهمیت باشد.

مناطق نمونه گردشگری ازناو، اندبیل، الماس و امامزاده عبدالله کلور هم زیبایی‌های منحصر به فردی دارند و هر ساله تعداد زیادی از گردشگران را به سمت خود جلب می‌کند. گذشته از جاذبه‌های طبیعی بکر، وجود مناطق تاریخی و باستانی همچون قلعه گیلوان، کاروانسرای چنارلیق، کاروانسرای شاه‌عباسی و بنای چهار گوش؛ خلخال را به یکی از شهرستان‌های گردشگرپذیر استان اردبیل و کشور تبدیل کرده است.

طبیعت شهرستان خلخال در معماری و شرایط زندگی روستاییان و روستاهای این شهرستان نمود یافته و روستاهای این شهرستان را به یکی از جذابیت‌های گردشگری این شهرستان تبدیل کرده است، طوری که به گفته علی درویشی رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خلخال از مجموع ۱۲ روستای هدف گردشگری استان اردبیل پنج روستا در این شهرستان واقع شده است.

علاوه بر این ۶ روستای نمهیل در بخش خورش‌رستم، شال، اسبو و اسکستان در بخش شاهرود و مجره و خمس در بخش مرکزی با توجه به ظرفیت‌های موجود به عنوان روستاهای هدف گردشگری معرفی شده‌اند که با نهایی شدن کار انتخاب آنها این روستاها هم به فهرست روستاهای هدف گردشگری استان اضافه خواهند شد.

روستای کزج؛

روستای کزج در بخش خورش‌رستم به واسطه داشتن معماری منحصر بفرد در فهرست ۱۰ روستای دارای معماری خاص کشور قرار گرفته است. فاصله این روستا از خلخال ۵۷ کیلومتر و از هشتجین ۱۷ کیلومتر است و رودخانه قزل‌اوزن از یک کیلومتری غربی این روستا می‌گذرد. آنچه این روستا را حائز اهمیت کرده علاوه بر معماری علاقه اهالی به حفاظت و حراست از سنن، آداب، رسوم و فرهنگ گذشته این خطه است.

میوه‌هایی چون انگور، گردو ، سیب ، گلابی ، زالزاک ، زردآلو ، گیلاس ، آلبالو و توت (مخصوصا توت خشک) از محصولات درختی کزج هست. جاجیم بافی، پلاس بافی، جوراب، کلاه و دستکش، طناب و سبدبافی از صنایع دستی این روستا به شمار می‌رود.

رئیس اداره میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی خلخال درباره معماری روستای کزج اظهار کرد: سبک معماری واحدهای مسکونی این روستا به شکل پلکانی مشابه معماری شهر ماسوله استان گیلان است و بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی مشتاق دیدن این روستا صرفا برای تماشای سبک سنتی بافت روستا به این منطقه سفر می‌کنند.

در راستای توسعه گردشگری در این شهرستان، نخستین اقامتگاه‌های بوم گردی استان اردبیل از ۶ سال پیش با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و راه‌اندازی ۱۲ واحد بوم‌گردی در روستای کزج آغاز بکار کرده است و تاکنون گردشگران بسیاری از مناطق مختلف کشور و کشورهای خارجی به این روستا سفر و اقامت کرده‌اند.این امر موجب توسعه و رونق اقتصادی در این روستا شده طوری که هم اکنون همه اهالی به دنبال تبدیل واحدهای مسکونی مورد استفاده خود به اقامتگاه بوم‌گردی هستند.

رئیس اداره میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی خلخال با بیان اینکه این شهرستان به عنوان پایلوت بوم‌گردی استان تعیین شده است، گفت: با توجه به راه‌اندازی نخستین طرح بوم‌گردی استان در روستای هدف گردشگری کزج و علاقه سرمایه‌گذاران طرح‌های بوم‌گردی تاکنون مجوز راه‌اندازی ۴۰ واحد بوم‌گردی روستایی در این شهرستان صادر شده است.

با این حال نوسازی ساختمان‌های واقع در روستا با وجود الزامات غیر قابل‌انکاری که دارد، بافت تاریخی و معماری منحصر بفرد آن را در معرض خطر قرار داده است و در صورت ساخت و سازهای جدید به روش شهری و با مصالح جدید، این روستا جذابیت‌های کنونی را نخواهد داشت. برای همین حفظ معماری این روستا یکی از دغدغه‌های اصلی و مهم متولیان حوزه گردشگری شهرستان است.

در همین زمینه درویشی گفت: تقویت بناهای ساختمان‌ها و واحدهای مسکونی با بکارگیری مصالح ساختمانی مورد تایید این اداره و بکارگیری نمای سنتی ملات به جای ساخت و ساز جدید راهکار مطمئنی برای حفظ معماری خاص و سنتی این روستاست و اداره میراث فرهنگی شهرستان برای همکاری در اجرای آن هم آماده است.

روستای برندق

روستای برندق از نظر وسعت جغرافیایی و مراتع جزو بزرگ‌ترین روستاهای استان اردبیل است که از ویژگی‌های منحصر به فرد آن قرار گرفتن در نقطه تلاقی سه استان اردبیل، آذربایجان شرقی و زنجان است. از طرفی این روستا از قسمت شمالی متصل به تمامی مراتع و دامنه‌های کوه آق‌داغ و از قسمت غرب تا رودخانه معروف قزل‌اوزن کشیده شده است.

این روستا میان ۲ رودخانه به نام زال و گل بندر قرار دارد، طبیعت بکر منطقه روبارا در حاشیه رودخانه دهستان از مکان‌های دیدنی و خاص است که برای مردم محلی تفرجگاه بسیار آرام و لذت‌بخشی است و گاهی مردم به ماهی‌گیری نیز مشغول می‌شوند.

از جمله نکته‌های جالب فرهنگ مردم این روستا که نسبت به محیط زیست دارند، جمع‌آوری زباله و اهمیت دادن به طبیعت است و روز چهارم فروردین روز پاک برندق نام‌گذاری شده و مردم در این روز با همکاری هم اقدام به جمع‌آوری زباله و پاکسازی محیط روستا می‌کنند.

این روستا از پرباغ‌ترین روستاهای شهرستان خلخال و استان اردبیل است و میوه‌هایی مثل انار ، زردآلو ، آلو ، هلو ، آلبالو ، گیلاس ، شلیل ، گلابی، انگور، سیب، شاتوت، به، توت ، ازگیل ، انجیر و تمشک از مرغوب‌ترین میوه‌های شمال غرب کشور محسوب می‌شود.

محصولات خشکباری مثل توت خشک، انجیر خشک، کشمش، بادام زمینی، گردو، بادام و تخمه آفتابگردان نیز در این روستا به صورت گسترده کشت و ضمن تامین نیازهای داخلی و منطقه‌ای به خارج از استان نیز صادر می‌شود.

اهالی این روستا بیشتر به کشاورزی، دامداری و باغبانی مشغول هستند و زنان این روستا به جوراب بافی، کیسه‌بافی، جاجیم‌بافی، فرش‌بافی، کت‌بافی، جلیقه‌بافی و بافت‌های دیگر، خیاطی و درست کردن لبنیات از جمله کره، ماست، دوغ و پنیر و شیره‌ها و مرباها و رب‌ها و ترشیجات مشغول‌اند.

ماجولان

یکی دیگر از روستاهای هدف گردشگری شهرستان خلخال روستای ماجولان در بخش شاهرود است.این روستا از شمال و شمال شرقی در مجاورت استان گیلان و در مسیر راه فومن، ماسوله، ماجلان، خلخال قرار گرفته است.

ماجولان به واسطه قرار گرفتن در مرز استان گیلان و اردبیل دارای طبیعت بسیار زیبا و منحصر بفرد است ، طوری که آب و هوای آن ترکیبی از آب و هوای گیلان و آذربایجان است. قرار گرفتن روستای ماجلان در مسیر راه ماسوله به خلخال و بالعکس یکی از ویژگی‌های منحصر بفرد این روستاست که علاوه بر نوع بافت آن این روستا را در زمره یکی از روستاهای هدف گردشگری قرار داده است.

جاذبه‌های طبیعی روستای ماجولان سبب شده‌ است تا در تقسیم‌بندی‌های اداری شهرستان خلخال، این روستا به عنوان روستای گردشگری معین گردد.

قله شاه معلم با ارتفاع بیش از سه هزار متر از سطح دریا هر ساله هدف بسیاری از اکوتوریست‌های ایرانی است. علاوه بر این ارتفاعات سرسبز بوران که به مناطق مسکونی بومی‌های تالش منتهی می‌شود نیز از نقاط جذاب برای کوهنوردان است ، همچنین چشمه‌های طبیعی فراوانی در این روستا قرار دارند. یک غار یخی به نام بوزخانه نیز در نزدیکی این روستا قرار دارد که به دلیل ناشناخته ماندن تقریباً دست نخورده باقی مانده‌است.

اندبیل

روستای اندبیل از توابع بخش مرکزی و در فاصله سه کیلومتری شمال شرقی شهر خلخال قرار دارد.این روستا در تابستان آب و هوایی معتدل دارد و در فصل زمستان دارای آب و هوای این سرد است ، هرساله با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه و نیز شرایط آب و هوایی جشنواره زمستانی شامل ساخت آدم برفی ، پیست اسکی و غذاهای زمستانی در این منطقه برگزار می‌شود.

اندبیل روستاهای کوهپایه‌ای با بافت مسکونی متراکم به شمار می‌رود که معابر آن پیچ در پیچ است و آب نهر از میانشان می‌گذرد و درختان بی شماری معابر این روستا را به صورت کوچه باغ درآورده و به زیبایی آن بیش از پیش افزوده است. ساختمان‌های روستا نیز دارای سقف‌های شیروانی و دیوارهای گِلی هم رنگ طبیعت می‌باشد که سبب در هم آمیختگی فضای روستا با محیط طبیعی اطراف شده است. مردم روستای اندبیل ، به ویژه زنان ، در کنار فعالیت‌های زراعی و دامداری به تولید محصولات صنایع دستی اعم از گلیم، جاجیم و قالی و قالیچه نیز می‌پردازند.

یکی از جلوه‌های بدیع و بسیار زیبای طبیعی روستای اندبیل در شمال آن است ، یعنی جایی که جنگل‌های بلوط و ممرز و بوته‌های تمشک و نسترن به صورت متراکم گسترده شده و به همراه گیاهان متنوع دارویی ، پوشش گیاهی این منطقه را تشکیل داده‌اند. این جنگل‌ها چشم‌اندازی زیبا بویژه در فصول بهار ، تابستان و پاییز دارند و به رنگ‌های الوان سحرانگیزی در می‌آیند و به همراه پرواز شاهین‌ها در پوشش ابر و مه ، منظره‌ای بی‌همتا را می‌سازند.

از دیگر جاذبه‌های اندبیل می‌توان به چشمه میرعادل اشاره کرد که دارای آب زلال و دائمی است و از ارتفاعات بنات سرچشمه می‌گیرد و از طریق آبراهی که به صورت پلکانی ساخته شده جاری می‌شود. این آبراهه یکی از دیدنی‌ترین پدیده‌های چشم‌انداز روستا محسوب می‌شود. اردوگاه تفریحی اندبیل در حوالی این چشمه ایجاد شده است. این اردوگاه شامل تله کابین ، هتل و امکانات ورزشی در فضاهای باز و سرپوشیده می‌باشد و همچنین فاصله این تفرجگاه تا آبگرم کوثر پنج کیلومتر است.

روستای هدف گردشگری اندبیل واقع در مسیر تفرجگاه و منطقه نمونه گردشگری اندبیل با جنگل‌های قد کوتاه ارس و بنه و روستای هدف گردشگری خوجین در دامنه کوه ازناو و مبداء وردی شهر خلخال از سمت راه‌های منتهی به استان گیلان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری از دیگر مقاصد سفر مسافران و گردشگران نوروزی این شهرستان در ایام تعطیلات نوروز امسال است.

خوجین

روستای خوجین که در بیان اهالی به فیین معروف است با داشتن چشمه ازناو از پرمراجعه‎‌ترین روستاهای گردشگری شهرستان خلخال به شمار می‌رود. از عوامل پیدایش این روستا و رونق و آبادانی آن می‌توان به وجود موقعیت طبیعی برای تأمین آب کشاورزی و شیب طبیعی مناسب جهت ساخت و ساز و زراعت نام برد. این عوامل بعلاوه موقعیت قرارگیری این روستا در مسیر ارتباطی گیلان و بخش شاهرود آن را به صورت یک مجتمع زیستی مناسب درآورده و روستای خوجین را در مرکز فعالیت‌های باغی و زراعی و دادوستد روستاهای همجوار قرار داده است.

روستای خوجین به علت همجواری با کوه‌های مرتفع و خطه سرسبزگیلان از جنگل‌های سرسبز و زیبا و مراتع وسیعی برخورداراست. قرار گرفتن خوجین در منطقه‌ای مرتفع و وجود کوه‌های طالش که مانع نفوذ آب و هوای مرطوب به این منطقه می‌شود، تابستان‌های خنک و زمستان‌های سردی را برای آن به ارمغان آورده‌است.

بخشی از موسسات اداری و آموزشی و محلات جدید خلخال درحد فاصل این آبادی با خلخال احداث شده و بدین ترتیب خوجین در حال پیوستن به سمت جنوبی مرکز شهرستان خلخال است.

در باغات خوجین میوه‌هایی مثل سیب، گلابی، آلبالو، آلو، زردآلو به عمل می‌آید. وسعت باغات سیب از همه بیشتر است.

خوجین علاوه بر قابلیت‌های مختلفی که در امورباغی و زراعی دارد از استعداد خوبی برای تبدیل به قطب گردشگری شهرستان خلخال برخوردار است. منطقه گردشگری ازنو، آبشارکمرخونی، منطقه فینارود، باغ‌های خوجین، تپه باستانی خوجین، کوه‌های خوجین و بقاع سیدابوالقاسم، سید هاشم و سیدابراهیم از قابلیت‌های گردشگری روستای خوجین است.

ضرورت توسعه زیرساخت‌های گردشگری

توسعه صنعت گردشگری علاوه بر ظرفیت‌های بالقوه طبیعی و تاریخی موجود در هر منطقه‌ای نیازمند زیرساخت‌های حمل و نقل و اماکن اقامتی است. طی سال‌های اخیر به واسطه گسترش ارتباطات اینترنتی شناخت گردشگران از روستاهای گردشگری افزایش یافته است.

به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان خلخال، فراهم شدن زیرساخت‌های موردنیاز گردشگری در مناطق نمونه گردشگری خلخال از جمله فراهم شدن زمینه دسترسی مجریان طرح‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی در حوزه گردشگری از جمله راه مناسب ، آب شرب ، برق و گاز طبیعی رغبت سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در مناطق نمونه این شهرستان افزایش یافته و طرح‌های اجرا شده در این مناطق از سوی مجریان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در سه سال گذشته به اندازه کل سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در حوزه گردشگری در سه دهه گذشته است.

درویشی اضافه کرد: راه‌اندازی مجموعه گردشگری قصرهای چوبی در منطقه نمونه گردشگری ازناو و احداث ۲۱ باب سوئیت چوبی متناسب با اقلیم همراه با ساخت بزرگترین مجموعه پذیرایی، خدماتی، غذاخوری و نمایشگاه صنایع‌دستی منطقه با حفظ درختان باغ و فضای سبز موجود و سرمایه‌گذاری ۲۸۰ میلیارد ریالی سرمایه‌گذار این طرح نمونه‌ای از جهش حوزه گردشگری خلخال در سال‌های اخیر است.

او با بیان اینکه در صورت نیاز سرمایه‌گذاران طرح‌های گردشگری میزان پرداخت تسهیلات به برخی از طرح‌ها بیش از آورده مجریان این گونه طرح‌ها است، گفت: اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری گردشگری در سایر مناطق نمونه گردشگری خلخال روند مطلوبی داشته و هر جا نیازی به ارائه تسهیلات بانکی و حمایت از مجریان طرح‌های گردشگری و یا واگذاری اراضی ملی به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی بوده واگذاری زمین توسط اداره کل میراث فرهنگی و با همکاری اداره کل منابع طبیعی و امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی استان و نیز پرداخت تسهیلات ارزان قیمت با ۶ درصد کارمزد بانکی انجام شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی خلخال با اشاره به سفرهای نوروزی امسال گفت: از آغاز سفرهای نوروزی و ایام پایانی اسفندماه سال قبل ظرفیت اقامتگاه‌های رسمی گردشگری خلخال بصورت ۱۰۰ درصد تکمیل شده است.

درویشی یادآور شد: ۱۰ هتل، هتل آپارتمان، مراکز اقامتی رسمی مسافر و مجموعه‌های بوم‌گردی رسمی فعال و دارای پروانه فعالیت در شهرستان‌های خلخال و کوثر ۱۵۰ اتاق و سوئیت با ظرفیت ۵۵۰ تخت در کنار این مجموعه خانه‌های مسافری مجاز و ساماندهی شده با ظرفیت ۳۲۰ تخت آماده پذیرش مسافران و گردشگران نوروزی هستند.

انتهای پیام/